Η γενιά που μεγάλωσε μέσα στην κρίση, ενηλικιώθηκε στην πανδημία και εισήλθε στην αγορά εργασίας σε μια περίοδο διαρκών ανατροπών, βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει όχι μόνο τις επαγγελματικές της προοπτικές, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τη σταθερότητα, την αυτονομία και το μέλλον.
Η Generation Z στην Ελλάδα επιχειρεί να χαράξει τη δική της διαδρομή σε ένα τοπίο που συνδυάζει υψηλό μορφωτικό επίπεδο, ψηφιακή εξοικείωση και διάθεση για εξέλιξη, με χαμηλούς μισθούς, επισφαλείς συνθήκες και περιορισμένους δρόμους ανάπτυξης. Η γενιά αυτή δεν είναι μια ηλικιακή ομάδα που απλά αντιμετωπίζει δυσκολίες στις αρχές της επαγγελματικής της πορείας. Είναι μια κοινωνική κατηγορία που παρουσιάζει τις ασυμμετρίες της ελληνικής αγοράς εργασίας και τις βαθύτερες αδυναμίες ενός μοντέλου που δεν καταφέρνει να αξιοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό του.
Σε αυτό το περιβάλλον έρχεται να προστεθεί η νέα πανελλαδική έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ σε συνεργασία με την εταιρεία ALCO, η οποία εξετάζει τη στάση και τις εμπειρίες των νέων εργαζομένων έως 29 ετών. Η έρευνα, που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2025 σε δείγμα 1.500 νέων, δεν συνθέτει απλά ένα σύνολο ποσοτικών δεδομένων. Αναδεικνύει μια γενιά που εργάζεται, αλλά δυσκολεύεται να ζήσει ανεξάρτητα, που διαθέτει δεξιότητες αλλά δεν τις αξιοποιεί, που επιθυμεί ένα εργασιακό περιβάλλον με νόημα αλλά συναντά όρια, που αναζητά συλλογικότητα αλλά νιώθει αδύναμη απέναντι στους θεσμούς. Και τελικά, μια γενιά που αμφισβητεί αν η Ελλάδα μπορεί να της προσφέρει τις προϋποθέσεις για ένα σταθερό μέλλον.
Τα ευρήματα για την οικονομική ανεξαρτησία αποτυπώνουν το βάθος του προβλήματος. Ελάχιστοι νέοι μπορούν να ζήσουν μόνοι τους και οι περισσότεροι παραμένουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον, όχι από επιλογή αλλά από ανάγκη. Το εισόδημα των επτά στους δέκα δεν επαρκεί ούτε για τις βασικές ανάγκες, με αποτέλεσμα η ενηλικίωση να μετατίθεται σε μεγαλύτερη ηλικία και η δημιουργία προσωπικής ζωής να καθυστερεί. Αυτή η εξάρτηση δεν είναι οικονομική αλλά βαθιά κοινωνική, καθώς επιβραδύνει τη μετάβαση στην αυτονομία και στην οικογενειακή συγκρότηση.
Στο ίδιο πνεύμα κινείται και το χάσμα μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας. Σημαντικό ποσοστό των νέων εργάζεται εκτός του αντικειμένου σπουδών του, ενώ πολλοί θεωρούν ότι οι σπουδές τους δεν τους προετοίμασαν επαρκώς. Η ελληνική οικονομία, με περιορισμένη τεχνολογική ένταση και ανεπαρκείς δομές καινοτομίας, δεν μπορεί να απορροφήσει το επίπεδο δεξιοτήτων που διαθέτουν οι νέοι. Παρά τη σχεδόν καθολική διάθεση για συνεχή μάθηση και την ευρεία επάρκεια ψηφιακών δεξιοτήτων, η αγορά παραμένει χαμηλών απαιτήσεων και περιορισμένων προοπτικών, δημιουργώντας τον φαύλο κύκλο της υποαπασχόλησης.
Η καθημερινότητα στην εργασία εμφανίζεται εξίσου πιεστική. Το άγχος, οι εξαντλητικοί ρυθμοί, η κόπωση και η δυσκολία ισορροπίας προσωπικής και επαγγελματικής ζωής καταγράφονται ως δομικά χαρακτηριστικά της εμπειρίας των νέων. Η εξουθένωση είναι διάχυτη και η εργασία χάνει τον χαρακτήρα της δημιουργικής διαδικασίας, μετατρέπεται σε πηγή στρες και συχνά σε αιτία υποβάθμισης της ψυχικής υγείας.
Παρά τα εμπόδια, η Generation Z φέρει ένα ιδιαίτερο αξιακό χαρακτηριστικό. Προτάσσει την ψυχική υγεία, τη δημιουργικότητα και το νόημα στη δουλειά. Δεν διστάζει να εγκαταλείψει ένα αντικείμενο που δεν την εκφράζει, ακόμη και με οικονομικό κόστος. Αναζητά περιβάλλοντα που σέβονται τον εργαζόμενο και την κοινωνία και επιβραβεύουν την πρωτοβουλία. Την ίδια στιγμή, όμως, η πραγματικότητα την αναγκάζει συχνά να αποδέχεται άτυπες μορφές εργασίας, φαινόμενο που αποτυπώνει τη σύγκρουση ανάμεσα στις αξίες και στην ανάγκη επιβίωσης.
Η εμπιστοσύνη στους θεσμούς παραμένει εξαιρετικά χαμηλή, αλλά η διάθεση για συλλογική δράση είναι υψηλή. Οι νέοι δεν απορρίπτουν την έννοια της συλλογικότητας, αντιθέτως δηλώνουν ότι θα συμμετείχαν σε απεργίες ή διαμαρτυρίες εφόσον τα αιτήματα έχουν ουσιαστική βάση. Αυτό δείχνει ένα υπόστρωμα κοινωνικής συνείδησης που δεν έχει εκδηλωθεί πλήρως, ίσως επειδή λείπουν οι θεσμοί που θα μπορούσαν να το καλλιεργήσουν και να το εμπνεύσουν.
Οι προοπτικές που διακρίνουν οι νέοι για το μέλλον τους στην Ελλάδα είναι περιορισμένες. Η μεγάλη πλειονότητα δεν βλέπει δρόμους εξέλιξης και σχεδόν οι μισοί θα αναζητούσαν εργασία στο εξωτερικό. Η σύγκριση με τη γενιά των γονιών τους είναι ενδεικτική, αφού οι περισσότεροι θεωρούν ότι εκείνη έζησε σε πιο σταθερές και ευνοϊκές συνθήκες. Η αδυναμία δημιουργίας οικογένειας υπό το σημερινό καθεστώς εργασίας ενισχύει ακόμη περισσότερο το αίσθημα αβεβαιότητας και ενδεχομένως προαναγγέλλει τις κοινωνικές συνέπειες μιας παρατεταμένης επισφάλειας.
Συνολικά, η έρευνα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ και της ALCO αποτυπώνει μια γενιά που βρίσκεται σε μια ιδιότυπη μεταιχμιακή κατάσταση. Διαθέτει δεξιότητες, γνώσεις και κουλτούρα συνεργασίας. Αναγνωρίζει την αξία της ψυχικής υγείας και επιδιώκει εργασιακά περιβάλλοντα που να της δίνουν χώρο να αναπτυχθεί. Ωστόσο, λειτουργεί σε ένα σύστημα που δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της και κινδυνεύει να χάσει το ανθρώπινο κεφάλαιο που τόσο έχει ανάγκη. Αν δεν υπάρξει ουσιαστική αναβάθμιση μισθών, ενίσχυση της σταθερότητας, ανασυγκρότηση των θεσμών προστασίας και σύγχρονη στεγαστική πολιτική, η συζήτηση για brain regain θα μείνει κενή περιεχομένου.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
