Η Black Friday αποτελεί σήμερα ένα από τα πιο σημαντικά εμπορικά γεγονότα στον κόσμο, όμως η ιστορία της ξεκινά στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1950, την Παρασκευή που ακολουθεί την Ημέρα των Ευχαριστιών, όταν οι καταναλωτές έσπευδαν στα καταστήματα για να εκμεταλλευτούν τις πρώτες χριστουγεννιάτικες εκπτώσεις.
Ο όρος «Black Friday» καθιερώθηκε τη δεκαετία του 1960 στη Φιλαδέλφεια, αρχικά για να περιγράψει τους δρόμους που «μαύριζαν» από τα πλήθη, ενώ στη συνέχεια συνδέθηκε με τη μετάβαση των επιχειρήσεων «από το κόκκινο στο μαύρο» στα λογιστικά τους βιβλία, δηλαδή από τις ζημιές στα κέρδη. Σταδιακά, η ημέρα αυτή έγινε θεσμός της αμερικανικής αγοράς και σύμβολο καταναλωτικής ευφορίας, με τις ουρές έξω από πολυκαταστήματα να αποτελούν χαρακτηριστικές εικόνες της εποχής.
Καθώς το ηλεκτρονικό εμπόριο εξαπλωνόταν και οι καταναλωτικές συνήθειες αποκτούσαν παγκόσμιο χαρακτήρα, η Black Friday ξεπέρασε τα αμερικανικά σύνορα. Από εποχική παράδοση εξελίχθηκε σε διεθνές εμπορικό γεγονός που προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες κάθε αγοράς. Το 2024, σύμφωνα με τη Salesforce, οι διαδικτυακές πωλήσεις παγκοσμίως ανήλθαν σε 74,4 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας άνοδο 5% σε σχέση με το 2023. Πάνω από το 69% των συναλλαγών πραγματοποιήθηκε μέσω κινητών τηλεφώνων, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη και οι ευέλικτες μορφές πληρωμής έδωσαν νέα ώθηση στη ζήτηση. Το σύστημα Buy Now, Pay Later (BNPL) κατέγραψε πωλήσεις 18,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αυξημένες κατά 9,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, καθώς οι καταναλωτές επιδιώκουν να διαχειριστούν καλύτερα το κόστος σε περιβάλλον ακρίβειας. Παράλληλα, η χρήση τεχνητής νοημοσύνης σε πλατφόρμες, όπως Salesforce και Adobe, συνδέθηκε με πωλήσεις άνω των 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων, καθώς οι επιχειρήσεις που την αξιοποίησαν κατάφεραν να μετατρέψουν αισθητά περισσότερους επισκέπτες σε αγοραστές, περίπου 9% περισσότερους σε σχέση με όσες δεν το έκαναν. Οι αλληλεπιδράσεις με chatbots και συστήματα generative AI αυξήθηκαν θεαματικά, αποδεικνύοντας ότι οι ψηφιακοί βοηθοί αποτελούν πλέον αναπόσπαστο μέρος της εμπειρίας αγορών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ψηφιακή δυναμική αποτυπώθηκε έντονα και στις μεγάλες πλατφόρμες.
Η Shopify κατέγραψε πωλήσεις 4,1 δισ. δολαρίων μόνο την ημέρα της Black Friday και συνολικά 11,5 δισ. στο τετραήμερο Black Friday–Cyber Monday, σημειώνοντας άνοδο 22% σε σχέση με το 2023. Σύμφωνα με την Adobe, η Cyber Week έκλεισε με τζίρο 314,9 δισ. δολαρίων, αυξημένο κατά 6% σε ετήσια βάση. Οι αγορές μέσω κινητών ξεπέρασαν τα 220 δισ. δολάρια, ενώ το 16% των συναλλαγών έγινε διασυνοριακά, δείχνοντας τον πλήρη διεθνή χαρακτήρα της κατανάλωσης. Οι εκπτώσεις κυμάνθηκαν μεταξύ 11% και 23%, με τα είδη ομορφιάς και τεχνολογίας να βρίσκονται στις κορυφαίες προτιμήσεις των αγοραστών.
Στην Ευρώπη, η Black Friday του 2024 ανέδειξε τη νέα καταναλωτική ισορροπία. Η τιμή παρέμεινε καθοριστικός παράγοντας για το 74,9% των αγοραστών, αλλά οι επιλογές γίνονται πλέον πιο συνειδητά, με έμφαση στην αξία και την ποιότητα. Οι διαδικτυακές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά περίπου 120% σε σχέση με μια συνηθισμένη εβδομάδα, ενώ σχεδόν οι μισοί καταναλωτές της Δυτικής Ευρώπης πραγματοποίησαν τουλάχιστον μία αγορά. Τα τεχνολογικά προϊόντα κυριάρχησαν, με ισχυρές επιδόσεις σε smartphones, ηλεκτρικές συσκευές και wearables. Παράλληλα, το 42% των Ευρωπαίων συνδύασε έρευνα online και αγορά σε φυσικό κατάστημα, δείχνοντας ότι το μοντέλο omnichannel παραμένει κυρίαρχο.
Στην Ελλάδα, η Black Friday έκανε την πρώτη της εμφάνιση το 2015, όταν μεγάλες αλυσίδες ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών υιοθέτησαν τον θεσμό, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για το εγχώριο λιανεμπόριο. Στην αρχή προκάλεσε περιέργεια και ενθουσιασμό, με σκηνές συνωστισμού έξω από καταστήματα που θύμιζαν τις αμερικανικές εικόνες. Μέσα σε λίγα χρόνια, ωστόσο, η αγορά ωρίμασε και η Black Friday εντάχθηκε οργανικά στο ετήσιο εμπορικό ημερολόγιο. Μετά την πανδημία, η δυναμική μετατοπίστηκε σε μεγάλο βαθμό στο διαδίκτυο, καθώς οι καταναλωτές εξοικειώθηκαν με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές και τις υπηρεσίες παράδοσης. Σύμφωνα με στοιχεία της αγοράς, η πλειονότητα των αγορών πραγματοποιείται πλέον online, γεγονός που επιβεβαιώνει τη σταδιακή ψηφιακή μετάβαση του ελληνικού κοινού. Σήμερα, οι περισσότερες επιχειρήσεις ξεκινούν τις προσφορές ήδη από τα τέλη Οκτωβρίου και τις επεκτείνουν μέχρι και την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου, μετατρέποντας τη Black Friday σε μια ολόκληρη εμπορική περίοδο.
Η εικόνα της ελληνικής αγοράς κινήθηκε σε γραμμή παρόμοια με την ευρωπαϊκή. Οι διαδικτυακές πωλήσεις ξεπέρασαν σε όγκο τις αγορές στα φυσικά καταστήματα, με την κινητή τηλεφωνία, τα ηλεκτρονικά είδη και τη μόδα να παραμένουν στις κορυφαίες επιλογές. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η συμμετοχή των καταναλωτών αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια, αν και η αξία του μέσου καλαθιού παραμένει περιορισμένη λόγω της πίεσης στο διαθέσιμο εισόδημα. Οι περισσότεροι αγοραστές προσανατολίζονται σε προϊόντα καθημερινής χρήσης ή σε αγορές που έχουν προγραμματίσει, δείχνοντας τη στροφή προς πιο συνειδητές και λιγότερο παρορμητικές επιλογές.
Για τις επιχειρήσεις, η Black Friday στην Ελλάδα λειτουργεί πλέον ως κρίσιμο εργαλείο προσέλκυσης πελατών και δοκιμής στρατηγικών τιμολόγησης, ιδίως μέσω των ψηφιακών τους καναλιών. Οι μεγάλες αλυσίδες ηλεκτρονικού εμπορίου, οι πλατφόρμες marketplace και οι εταιρείες τεχνολογίας επενδύουν στην προσωποποιημένη επικοινωνία, στις γρήγορες παραδόσεις και στη διαφάνεια των εκπτώσεων, καθώς το κοινό εμφανίζεται πιο ενημερωμένο και απαιτητικό. Παράλληλα, οι μικρότερες επιχειρήσεις αξιοποιούν την περίοδο για να ενισχύσουν την προβολή τους και να ανταγωνιστούν με στοχευμένες προσφορές, ιδιαίτερα στον χώρο της ένδυσης και των αξεσουάρ.
Παρά τις πιέσεις στα εισοδήματα, το ενδιαφέρον των Ελλήνων για τη Black Friday παραμένει έντονο. Οι αγορές δεν έχουν τον χαρακτήρα της στιγμιαίας έκρηξης που είχαν στα πρώτα χρόνια του θεσμού, αλλά δείχνουν μια πιο ώριμη και προγραμματισμένη συμπεριφορά. Η περίοδος των προσφορών συνδέεται πλέον με την προετοιμασία για τα Χριστούγεννα, ενισχύοντας σημαντικά τον τζίρο του Νοεμβρίου για τις λιανεμπορικές επιχειρήσεις.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
