Το παράνομο εμπόριο απομιμητικών προϊόντων ή ευρέως γνωστά ως «μαϊμού» προϊόντα, συνεχίζει να διευρύνεται παγκοσμίως, απειλώντας την οικονομική σταθερότητα, την ασφάλεια των καταναλωτών και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Η νέα έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) σε συνεργασία με το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO), με τίτλο “Mapping Global Trade in Fakes 2025”, παρουσιάζει αναλυτικά τη διάσταση και τις επιπτώσεις του φαινομένου, καταγράφοντας την παγκόσμια αξία των απομιμήσεων στα 467 δισεκατομμύρια δολάρια για το 2021 – δηλαδή το 2,3% του συνολικού παγκόσμιου εμπορίου.
Η τέταρτη αυτή κοινή μελέτη των δύο οργανισμών έρχεται σε μια περίοδο έντονων διεθνών αναταράξεων και μετασχηματισμών στην αλυσίδα εφοδιασμού, με τα παραποιημένα προϊόντα να βρίσκουν νέους τρόπους εισόδου στις αγορές, αξιοποιώντας κυρίως τις ευκολίες του ηλεκτρονικού εμπορίου και τις λιγότερο ελεγχόμενες διαδρομές μεταφοράς.
Ένας από τους βασικούς στόχους της έκθεσης είναι να καταδείξει ότι το παράνομο εμπόριο απομιμήσεων δεν είναι ένα μεμονωμένο φαινόμενο «κακών προϊόντων», αλλά ένα διαρκώς εξελισσόμενο, παγκοσμιοποιημένο δίκτυο που υπονομεύει τις οικονομίες, βλάπτει την ασφάλεια των πολιτών και εμποδίζει την καινοτομία. Τα παραποιημένα προϊόντα δεν περιορίζονται πια μόνο σε «επώνυμα» είδη πολυτελείας, αλλά πλέον αγγίζουν κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής, από καλλυντικά και παιχνίδια έως φάρμακα, ανταλλακτικά αυτοκινήτων και τρόφιμα.
Ιδιαίτερα σοβαρές είναι οι συνέπειες για την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών. Οι απομιμήσεις φαρμάκων και ιατρικών προϊόντων, για παράδειγμα, ενδέχεται να περιέχουν λανθασμένα ή τοξικά συστατικά. Τα ανταλλακτικά οχημάτων, αν δεν πληρούν τις προδιαγραφές ασφαλείας, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά ατυχήματα. Ακόμη και τα παιδικά παιχνίδια ή τα καλλυντικά που παρασκευάζονται χωρίς ελέγχους μπορεί να είναι επιβλαβή ή επικίνδυνα στη χρήση.
Η Κίνα εξακολουθεί να αποτελεί τον κύριο παραγωγό απομιμήσεων, καθώς το 45% των προϊόντων που κατασχέθηκαν διεθνώς το 2021 προέρχονταν από εκεί. Παρόλα αυτά, το πρόβλημα δεν περιορίζεται σε μία χώρα. Η παραγωγή και διανομή παραποιημένων αγαθών περιλαμβάνει και άλλες περιοχές της Ασίας, της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η αυξανόμενη χρήση πλωτών διαδρομών και «έξυπνων» μεθόδων αποστολής, όπως για παράδειγμα, η αποστολή μη συναρμολογημένων εξαρτημάτων σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, τα οποία ενώνονται πλησίον του τελικού προορισμού, καθιστώντας τον εντοπισμό δυσκολότερο.
Παράλληλα, οι παραχαράκτες εκμεταλλεύονται στο έπακρο τις ψηφιακές τεχνολογίες και την ελαστικότητα του ηλεκτρονικού εμπορίου. Η έκθεση καταγράφει ότι περίπου το 65% των κατασχέσεων παγκοσμίως σχετίζεται με ταχυδρομικά δέματα και μικρά πακέτα, ένδειξη ότι οι παραποιητές στρέφονται σε δίκτυα χαμηλού κόστους, υψηλής ταχύτητας και μειωμένου ρίσκου ελέγχου. Πολλές φορές οι διαφημίσεις των απομιμητικών προϊόντων εμφανίζονται σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή πλατφόρμες αγορών, κάνοντάς τα να φαίνονται νόμιμα ή «αξιόπιστα».
Η οικονομική ζημιά που προκαλείται από αυτό το παράνομο εμπόριο είναι πολλαπλή. Πέρα από την απώλεια εσόδων για τις νόμιμες επιχειρήσεις και την αποδυνάμωση των καινοτόμων κλάδων, παρατηρείται μείωση των φορολογικών εσόδων για τα κράτη. Η υπονόμευση της πνευματικής ιδιοκτησίας αποθαρρύνει τις επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη, ενώ η δραστηριότητα των παραχαρακτών διασυνδέεται συχνά με οργανωμένα κυκλώματα διαφθοράς και παράνομης οικονομίας.
Στην έκθεση επισημαίνεται η ανάγκη για ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας, αλλά και για εφαρμογή πιο ευέλικτων και τεχνολογικά σύγχρονων εργαλείων ελέγχου. Οι αρχές καλούνται να ενισχύσουν τη συνεργασία μεταξύ τελωνείων, αστυνομικών υπηρεσιών, μονάδων χρηματοοικονομικής πληροφόρησης και εποπτικών οργανισμών. Η ανταλλαγή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για τον εντοπισμό ύποπτων προτύπων στις ροές εμπορίου και η εκπαίδευση των ελεγκτικών μηχανισμών θεωρούνται απαραίτητα βήματα για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Επιπλέον, τονίζεται η σημασία της συνεργασίας με τους εμπορικούς μεσάζοντες, τους φορείς ταχυμεταφορών και τις ναυτιλιακές εταιρείες. Οι εμπορικές ζώνες ελεύθερης διακίνησης και τα logistics hubs συχνά χρησιμοποιούνται, είτε εν γνώσει είτε εν αγνοία τους, για τη διευκόλυνση της διακίνησης παραποιημένων προϊόντων. Η ενίσχυση της λογοδοσίας, σε αυτά τα σημεία, είναι κομβικής σημασίας για την αποτροπή της κατάχρησης των δικτύων τους.
Το μήνυμα της έκθεσης είναι ξεκάθαρο. Το πρόβλημα του παγκόσμιου εμπορίου απομιμήσεων είναι διαρκές, πολυεπίπεδο και απαιτεί συλλογική δράση. Δεν αρκεί η καταστολή, αλλά απαιτείται πρόληψη, θεσμική ενίσχυση, τεχνολογική αναβάθμιση και διεθνής συνεργασία. Ο καταναλωτής, από την πλευρά του, χρειάζεται ενημέρωση και εγρήγορση, καθώς πολλές φορές δεν έχει επίγνωση των κινδύνων που κρύβονται πίσω από «ελκυστικές» τιμές ή προϊόντα που φαίνονται αυθεντικά.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
