Η παγκόσμια βιομηχανία της μόδας βρίσκεται σε μια μεταβατική περίοδο, στην οποία καλείται να απαντήσει στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, της σπατάλης πόρων και της κοινωνικής πίεσης για βιωσιμότητα.
Η παραδοσιακή προσέγγιση της fast fashion, που βασίζεται στην ταχύτητα παραγωγής και την αγορά μεγάλων ποσοτήτων φθηνών ενδυμάτων, έχει οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο υπερκατανάλωσης και τεράστιας περιβαλλοντικής επιβάρυνσης. Η ανάγκη για μια ριζική αλλαγή στον τρόπο που σχεδιάζονται, παράγονται, πωλούνται και απορρίπτονται τα ρούχα είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Σε αυτό το πλαίσιο, η κυκλική μόδα αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές εναλλακτικές λύσεις που αναδύονται διεθνώς.
Η κυκλική μόδα βασίζεται στην ιδέα ότι τα ρούχα δεν είναι προϊόντα μιας χρήσης, αλλά αγαθά που πρέπει να διατηρούνται σε κυκλοφορία για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο, με στόχο τη μείωση της σπατάλης, τη μεγιστοποίηση της αξίας των υλικών και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αυτό επιτυγχάνεται με την υιοθέτηση πρακτικών όπως η μεταπώληση, η ενοικίαση, η επιδιόρθωση, η ανακύκλωση υφασμάτων και η παραγωγή ενδυμάτων από ανακυκλωμένα ή βιοδιασπώμενα υλικά. Επίσης, καθοριστικό ρόλο παίζει ο σχεδιασμός ρούχων με τρόπο που να επιτρέπει την ευκολότερη αποσυναρμολόγηση και επαναχρησιμοποίηση των υλικών τους.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, όλο και περισσότερες χώρες και εταιρείες αρχίζουν να αντιλαμβάνονται την ανάγκη υιοθέτησης ενός κυκλικού μοντέλου παραγωγής. Στην Ευρώπη, οι εξελίξεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει την κυκλική οικονομία ως βασική στρατηγική για την πράσινη μετάβαση της βιομηχανίας. Το Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, που εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal), περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τη βιομηχανία της μόδας και των υφασμάτων. Μεταξύ των στόχων είναι η υποχρεωτική ενσωμάτωση ανακυκλωμένων υλικών στα νέα προϊόντα, η υποστήριξη μοντέλων ενοικίασης και μεταπώλησης, καθώς και η δημιουργία ενιαίων κανόνων για την ανθεκτικότητα, την επιδιόρθωση και την δυνατότητα ανακύκλωσης των ενδυμάτων.
Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζουν πιλοτικά προγράμματα που συνδέουν τη βιομηχανία της μόδας με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, έχουν θεσπιστεί φορολογικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις που επενδύουν σε επισκευή ρούχων ή χρησιμοποιούν ανακυκλωμένα υφάσματα. Παράλληλα, η χώρα έχει υιοθετήσει τον νόμο Anti-Waste for a Circular Economy, που απαγορεύει την καταστροφή απούλητων ρούχων και προωθεί τη δωρεά ή ανακύκλωσή τους. Στην Ολλανδία, στόχος της κυβέρνησης είναι μέχρι το 2050 η οικονομία να γίνει πλήρως κυκλική, με την ένδυση να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσπάθειας. Σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία και η Δανία, επενδύουν σε τεχνολογίες ανακύκλωσης υφασμάτων και υποστηρίζουν νεοφυείς επιχειρήσεις που εφαρμόζουν μοντέλα κυκλικής μόδας, όπως η ενοικίαση ρούχων αντί της αγοράς.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται επιπλέον την εφαρμογή ενός «ψηφιακού διαβατηρίου προϊόντος» για τα ενδύματα, το οποίο θα παρέχει πληροφορίες για την προέλευση των υλικών, τις διαδικασίες παραγωγής, τις δυνατότητες ανακύκλωσης και τη διάρκεια ζωής τους. Παράλληλα, η ΕΕ στηρίζει την έρευνα και καινοτομία σε τεχνολογίες ανακύκλωσης, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τις παρθένες πρώτες ύλες και να ενισχυθεί η εγχώρια παραγωγή κυκλικών υφασμάτων.
Στην Ελλάδα, η έννοια της κυκλικής μόδας βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο, αλλά παρουσιάζει αυξανόμενο ενδιαφέρον τόσο από νέες επιχειρήσεις όσο και από μεμονωμένους καταναλωτές. Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους μικρές ελληνικές startup επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον χώρο της επαναχρησιμοποίησης, της μεταποίησης vintage ρούχων και της ενοικίασης ενδυμάτων, κυρίως σε αστικά κέντρα όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι εγχώρια brands που αξιοποιούν στοκ υφασμάτων ή «νεκρά αποθέματα» από εργοστάσια, μετατρέποντάς τα σε νέα προϊόντα, καθώς και πρωτοβουλίες που ενισχύουν την κουλτούρα της επισκευής, της ανταλλαγής και της συνειδητής αγοράς.
Επίσης, αρχίζει να ενισχύεται η συνεργασία μεταξύ δημιουργών μόδας και τοπικών κοινωνιών, με στόχο τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος μέσω μικρής κλίμακας. Ωστόσο, σε θεσμικό επίπεδο, η Ελλάδα δεν έχει ακόμη αναπτύξει ολοκληρωμένη στρατηγική για την κυκλική οικονομία στον τομέα της ένδυσης. Απουσιάζει η απαιτούμενη υποδομή για συλλογή και ανακύκλωση υφασμάτων, παρά το γεγονός ότι τώρα τελευταία γίνεται μία προσπάθεια με τους μωβ κάδους σε πολλούς δήμους της χώρας, ενώ περιορισμένες είναι και οι δημόσιες πολιτικές ενίσχυσης των κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων. Παρ’ όλα αυτά, η συζήτηση έχει ανοίξει, ιδιαίτερα μέσα από συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράμματα, και συμμετοχή ελληνικών φορέων σε ευρωπαϊκά έργα σχετικά με τη βιωσιμότητα και την ανακύκλωση.
Παρότι η Ευρώπη προσανατολίζεται σε αυτήν την κατεύθυνση, η κυκλική μόδα δεν αποτελεί ακόμη κυρίαρχο μοντέλο. Πολλές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εφαρμογή νέων συστημάτων παραγωγής και διαχείρισης αποθεμάτων, ενώ οι καταναλωτικές συνήθειες δεν αλλάζουν εύκολα. Επιπλέον, σε παγκόσμιο επίπεδο, η έλλειψη ενιαίων κανόνων και υποδομών περιορίζει την αποτελεσματικότητα των κυκλικών πρακτικών.
Παρ’ όλα αυτά, η πίεση αυξάνεται. Οι καταναλωτές δείχνουν ολοένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη βιωσιμότητα, ενώ οι επενδυτές αρχίζουν να στρέφονται προς εταιρείες που επιδεικνύουν κοινωνική και περιβαλλοντική υπευθυνότητα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
