Από τις selfies και Ray-Ban μέχρι τους αλγορίθμους, που διαμορφώνουν τις πιο προσωπικές πτυχές της ζωής μας, ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ και η Meta στήνουν ένα τεχνολογικό σύμπαν όπου η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς ένα επαναστατικό εργαλείο αλλά πανταχού πληρούσα παρουσία και που όπως έλεγε στο 1984 ο Οργουελ «τίποτα δεν είναι δικό σου, εκτός από λίγα εκατοστά μέσα στο κρανίο σου». Ή μήπως παραγινόμαστε δραματικοί…
…Τον τελευταίο καιρό, ο ιδρυτής του Facebook εμφανίζεται τακτικά με τα νέα του έξυπνα γυαλιά Ray-Ban Meta. Δεν είναι ένα ακόμα γκάτζετ, αλλά ο προπομπός μιας πιο βαθιάς, διεισδυτικής, διάχυτης τεχνητής νοημοσύνης. Στο κέντρο αυτού του νέου ΑΙ κόσμου βρίσκεται η Meta AI, με φιλική επιφάνεια, στιλ ChatGPT, αλλά με πολύ μεγαλύτερη επιρροή στην καθημερινότητά μας. Χτισμένη πάνω στο LLaMA, το ιδιόκτητο μεγάλο γλωσσικό μοντέλο της Meta, η εφαρμογή έχει ήδη ενσωματωθεί σε Instagram, WhatsApp και Facebook. Αλλά η Meta AI δεν είναι μια ουδέτερη βοηθός. Είναι ένα εργαλείο με ατζέντα.
Η απογείωση της Meta AI και η νέα εποχή του attention economy
Μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο, η Meta AI συγκέντρωσε πάνω από 700 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες το μήνα, με τις προβλέψεις να μιλούν για ένα δισεκατομμύριο έως το τέλος του 2025. Αυτό το εντυπωσιακό νούμερο δεν αποτελεί απλώς τεχνολογικό κατόρθωμα – είναι η βάση για μια νέα μορφή ψηφιακής εμπορευματοποίησης. Οι τεχνολογίες της Meta επιτρέπουν ακραία στοχευμένη διαφήμιση, με χρήση πραγματικού χρόνου και πληροφορίες από τις συνομιλίες των χρηστών, τα κλικ, τις εικόνες, τις φωνές και τα βίντεό τους. Μέσα από εργαλεία όπως το Advantage+ και νέους αλγορίθμους, η Meta ανέφερε αύξηση κατά 42% στις μετατροπές και μείωση του κόστους διαφήμισης κατά 29%, μεταφράζοντας αυτό σε άνω των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ετήσια διαφημιστικά έσοδα. Πρόκειται, όπως λένε αναλυτές, για μια «νέα εποχή του attention economy», που θα πει πως η προσοχή των ανθρώπων είναι το πιο πολύτιμο αγαθό. Στην παραδοσιακή οικονομία, ανταλλάσσουμε χρήμα για προϊόντα ή υπηρεσίες, αλλά στο attention economy, την οικονομία της προσοχής η επικεντρωμένη προσοχή, το βλέμμα, το κλικ, ο χρόνος παραμονής σε μια εφαρμογή, η αλληλεπίδραση με περιεχόμενο, είναι τα μόνα που μετράνε και έχουν αξία. Εταιρείες όπως η Meta, ήτοι Facebook, Instagram κ.λπ., το TikTok, το YouTube και το X -Twitter, δεν σου πουλούν άμεσα κάτι, αλλά, αντίθετα, σου προσφέρουν δωρεάν υποτίθεται, υπηρεσίες για να σε κρατήσουν μέσα, ώστε να πουλήσουν τη δική σου προσοχή στους διαφημιστές.
Η Meta οικοδομεί τη version 2.0 της attention economy
Στην απορία γιατί η Meta AI πυροδοτεί αυτή τη νέα εποχή, οι απαντήσεις δίνονται με βάση την αρχή πως η προσοχή μας δεν καταγράφεται απλά, αλλά κατευθύνεται και διαμορφώνεται. Η Meta AI δεν μας δείχνει μόνο διαφημίσεις. Μας παρακολουθεί, συνομιλεί μαζί, εμφανίζεται με ερωτήσεις ενδιαφέροντος προσωπικού και μόνο πως είναι η υγεία μας σήμερα δεν ρωτά, προτείνει, αντιδρά, δημιουργεί περιεχόμενο με στόχο να κρατήσει την προσοχή μας όσο περισσότερο γίνεται. Και κάθε μας λέξη γίνεται δεδομένο, όπου και τα πιο προσωπικά ενδιαφέροντα ή συναισθήματα καταγράφονται και χρησιμοποιούνται για να δημιουργηθεί ένα εξατομικευμένο προφίλ κατανάλωσης. Και οι διαφημίσεις δεν είναι πλέον γενικές, αλλά προσωπικές, εξατομικευμένες, κομμένες και ραμμένες με βάση συγκεκριμένες φράσεις και αντιδράσεις μας. Άρα, όχι μόνο ζούμε, ηδη, αλλά έχουμε κιόλας, περάσει στη version 2.0 της attention economy, όπου η τεχνητή νοημοσύνη διαχειρίζεται, στοχεύει και τελικά ελέγχει την προσοχή μας. Δεν αρκεί να είμαστε online, αλλά πρέπει να είμαστε προβλέψιμα, διαφημίσιμα, ψυχολογικά ανοιχτοί διαδικτυακά. Και η Meta οικοδομεί ακριβώς αυτή την πραγματικότητα.
Όταν η εξατομίκευση σημαίνει επιτήρηση
Στην καρδιά αυτού του οικοδομήματος βρίσκεται η αμφιλεγόμενη στρατηγική συλλογής και επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων. Η Meta AI δεν λειτουργεί με τρόπο που σέβεται την ανωνυμία, αλλά, αντιθέτως, κάθε συνομιλία αποθηκεύεται, ακόμα και όταν ο χρήστης δεν είναι συνδεδεμένος. Η εφαρμογή τροφοδοτείται με τα δημόσια δεδομένα από Facebook και Instagram, ενώ οι χρήστες δεν έχουν επιλογή ανώνυμης χρήσης ή ιδιωτικής λειτουργίας. Η Ρίιμ Σουλεϊμάν, ειδική του ανεξάρτητου οργανισμού ψηφιακών δικαιωμάτων Mozilla Foundation, επισημαίνει ότι η Meta εκμεταλλεύεται τον όγκο των κοινωνικών δεδομένων, που, ήδη διαθέτει δηλώνοντας πως «ο Ζούκερμπεργκ καυχιέται πως έχει προβάδισμα στην AI χάρη στις δημόσιες δημοσιεύσεις των χρηστών του». Και η Κάλι Σρέντερ του μη κερδοσκοπικού κέντρου για την προστασία της ψηφιακής ιδιωτικότητας EPIC το θέτει ακόμα πιο ωμά, εξηγώντας πως «όταν διαβάζετε τη λέξη “εξατομίκευση”, να το εκλαμβάνεται αμέσως ως “επιτήρηση”».
Οι κίνδυνοι μιας κοινωνικής τεχνητής νοημοσύνης
Ο Ζούκερμπεργκ δήλωσε πρόσφατα ότι η Meta AI μπορεί να αντιμετωπίσει την επιδημία μοναξιάς, δημιουργώντας έως και «15 ψηφιακούς φίλους για κάθε άνθρωπο». Το μέλλον που οραματίζεται είναι ένα όπου οι avatars συνομιλούν μαζί μας σαν αληθινοί άνθρωποι, μέσω τεχνολογιών όπως το Codec Avatars που αναπτύσσουν τα Reality Labs. Αλλά τι σημαίνει για την ψυχική υγεία όταν η «φιλία» προσφέρεται από έναν εμπορικό αλγόριθμο; Ποιο είναι το τίμημα όταν η ενσυναίσθηση γίνεται προϊόν και η μοναξιά στατιστικό για διαφημιστές; Όπως προειδοποιεί η Τζούλια Άνγκουιν του ανεξάρτητου μέσου ερευνητικής δημοσιογραφίας για την τεχνολογία και την ιδιωτικότητα Markup, «η κοινωνική εμπειρία δεν μπορεί να είναι αυθεντική όταν κάθε αλληλεπίδραση ενδέχεται να καταγράφεται και να αξιολογείται για διαφημιστικούς σκοπούς».
Νομικές αντιδράσεις και ένα μέλλον χωρίς έξοδο κινδύνου
Η Meta ήδη αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση από τις ρυθμιστικές αρχές. Στην Ευρώπη, η οργάνωση NOYB απειλεί με αγωγή για τη χρήση προσωπικών δεδομένων στην εκπαίδευση AI, χωρίς προηγούμενη συγκατάθεση. Το 2023, η Meta τιμωρήθηκε με πρόστιμο 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ για παραβίαση του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων. Παρόλα αυτά, η εταιρεία συνεχίζει να προωθεί τα μοντέλα της, μετατρέποντας κάθε αλληλεπίδραση σε πληροφορία, και κάθε πληροφορία σε περιουσιακό στοιχείο. Το όραμα της Meta για την τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απαραίτητα δυστοπικό με την παραδοσιακή έννοια, αλλά οχυρώνει ένα μέλλον από το οποίο δεν μπορείς να βγεις. Όπως δείχνουν οι πρακτικές της εταιρείας, η επιλογή της αποσύνδεσης είναι σχεδόν ανέφικτη, αφού απαιτεί δημιουργία νέου λογαριασμού, χωρίς ιστορικό, κάτι που για εκατομμύρια χρήστες απλώς δεν είναι ρεαλιστικό.
Ναι! Η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται τόσο πολύ και μας γίνεται απαραίτητη σε όλες μας τις λειτουργίες της καθημερινότητας, ενώ υπόσχεται απαντήσεις. Μάλλον, όμως, το πιο σημαντικό είναι να επιστρέψουμε στις ερωτήσεις.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
