Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται πως έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι στον παγκόσμιο τεχνολογικό χάρτη δεν αρκεί να παράγεις καλούς επιστήμονες ή να έχεις καλά πανεπιστήμια. Χρειάζεται κάτι πολύ πιο χειροπιαστό, όπως επενδύσεις, γρήγορες διαδικασίες και αποφασιστικότητα. Για αυτό τον λόγο, σχεδιάζει τη δημιουργία ενός νέου ταμείου χρηματοδότησης για τεχνολογικές εταιρείες, που φιλοδοξεί να γίνει το ευρωπαϊκό αντίβαρο στην κυριαρχία των ΗΠΑ και της Κίνας στον τομέα της καινοτομίας.
Το ταμείο, που θα ονομάζεται Scaleup Europe, έχει στόχο να ενισχύσει και να επενδύσει σε ευρωπαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κβαντική τεχνολογία, οι ημιαγωγοί, η βιοτεχνολογία και οι καθαρές μορφές ενέργειας. Με απλά λόγια, στοχεύει στις τεχνολογίες του αύριο, αυτές που θα καθορίσουν όχι μόνο την οικονομία, αλλά και την πολιτική ισχύ των κρατών.
Το σχέδιο, που βρίσκεται στα χέρια των ευρωπαϊκών θεσμών, προβλέπει ότι το νέο ταμείο θα λειτουργεί με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, ενώ θα μπορεί να συμμετέχει επενδυτικά και η ΕΕ. Η ιδέα δεν είναι καινούρια. Αυτό που αλλάζει είναι η φιλοδοξία του εγχειρήματος, δηλαδή να καλύψει το «χρηματοδοτικό κενό» που εδώ και χρόνια κρατά τις ευρωπαϊκές τεχνολογικές startups σε θέση αναμονής ή – ακόμα χειρότερα – τις αναγκάζει να μεταναστεύουν σε ΗΠΑ ή Ασία για να μπορέσουν να αναπτυχθούν.
Πολλές από αυτές τις εταιρείες φτάνουν σε ένα σημείο καμπής. Έχουν περάσει το στάδιο της αρχικής χρηματοδότησης, έχουν δοκιμάσει την τεχνολογία τους, ίσως έχουν ήδη βρει πελάτες. Αλλά όταν έρχεται η στιγμή να ζητήσουν σοβαρή επένδυση, άνω των 50 ή 100 εκατομμυρίων ευρώ, για να μπουν σε νέα φάση ανάπτυξης, τότε το ευρωπαϊκό τοπίο γίνεται ξαφνικά αφιλόξενο. Επενδυτικά κεφάλαια υπάρχουν, αλλά είναι περιορισμένα ή διστακτικά μπροστά σε τέτοιου τύπου «υψηλού ρίσκου» τεχνολογίες.
Το αποτέλεσμα; Κάθε χρόνο, η Ευρώπη βλέπει δυναμικές τεχνολογικές εταιρείες να φεύγουν προς ΗΠΑ, όπου το επενδυτικό κλίμα είναι πιο γενναιόδωρο και το ρυθμιστικό πλαίσιο πιο απλό. Το Scaleup Europe έρχεται να αντιμετωπίσει ακριβώς αυτό το φαινόμενο. Με τη στήριξη του νέου ταμείου, οι ευρωπαϊκές startups θα μπορούν να παραμείνουν στην ήπειρο, να μεγαλώσουν, να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και να προσφέρουν στην τεχνολογική ανεξαρτησία της ΕΕ.
Στην Ελλάδα, η ανάγκη αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη. Παρότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες μέσα από προγράμματα, όπως το EquiFund και το Elevate Greece, η χώρα εξακολουθεί να δυσκολεύεται στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων που θέλουν να περάσουν από το στάδιο της ιδέας στο στάδιο της επέκτασης. Οι περισσότερες ελληνικές startups βρίσκουν αρχική στήριξη, αλλά σπάνια καταφέρνουν να εξασφαλίσουν επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων για να παραμείνουν ανταγωνιστικές.
Το στοίχημα είναι κρίσιμο. Δεν αφορά μόνο την οικονομία. Στο σημερινό διεθνές σκηνικό, η τεχνολογική υπεροχή συνδέεται με την εθνική και ευρωπαϊκή ασφάλεια. Ο έλεγχος κρίσιμων υποδομών, όπως τα δίκτυα 5G, τα υπολογιστικά νέφη (cloud) ή οι μικροεπεξεργαστές, δεν είναι απλώς ζήτημα καινοτομίας, αλλά αποτελούν σημαντικό ζήτημα κυριαρχίας. Γι’ αυτό και η ΕΕ θέλει να βάλει θεμέλια για ένα δικό της τεχνολογικό οικοσύστημα, το οποίο δεν θα εξαρτάται μονίμως από ξένες εταιρείες.
Ταυτόχρονα, η Επιτροπή σχεδιάζει να διευκολύνει τη σύσταση και λειτουργία των επιχειρήσεων στην ΕΕ. Σήμερα, ο χρόνος και η γραφειοκρατία που απαιτούνται για την ίδρυση μιας εταιρείας σε ορισμένες χώρες φτάνουν σε αποθαρρυντικά επίπεδα. Το νέο πλάνο προβλέπει ότι μια τεχνολογική startup θα μπορεί να συσταθεί μέσα σε μόλις 48 ώρες, μέσω ενός πλήρως ψηφιακού και εναρμονισμένου συστήματος για όλες τις χώρες της Ένωσης. Το μοντέλο έχει εμπνευστεί από τις ΗΠΑ, και ειδικότερα την πολιτεία του Ντέλαγουερ, η οποία εδώ και χρόνια αποτελεί κόμβο ίδρυσης επιχειρήσεων χάρη στη φιλική της νομοθεσία.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να επωφεληθεί ιδιαίτερα από αυτή τη μεταρρύθμιση, καθώς η γραφειοκρατία εξακολουθεί να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ταχεία ανάπτυξη τεχνολογικών εταιρειών, ενώ η εξωστρέφεια των ελληνικών startups συχνά εξαρτάται από τη συνεργασία με επενδυτές του εξωτερικού.
Όμως το σχέδιο της ΕΕ δεν θα είναι εύκολο να υλοποιηθεί. Θα πρέπει να υπάρξει στενός συντονισμός με τον ιδιωτικό τομέα, διαφάνεια στη διαχείριση του ταμείου και αποφυγή πολιτικών παρεμβάσεων που θα στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό. Επιπλέον, τα διαφορετικά φορολογικά και ρυθμιστικά καθεστώτα των κρατών-μελών αποτελούν εμπόδιο για την εφαρμογή ενιαίων κανόνων.
Η ΕΕ αναγνωρίζει, πια, ότι αν θέλει να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στις τεχνολογικές εξελίξεις, δεν μπορεί να επαναπαύεται στην αγορά καινοτομιών που παράγονται αλλού. Πρέπει να επενδύσει και να «μεγαλώσει» τις δικές της τεχνολογίες. Το ταμείο Scaleup Europe είναι μια πρώτη, και σημαντική, απόπειρα προς αυτή την κατεύθυνση.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
