Το μέλλον, πια, μοιάζει να αυτούς που επιμελούνται περιεχόμενο. Η πληροφορία έγινε βουερή, καταιγιστική πλημμύρα και οι ψηφιακοί αφηγητές είναι οι νέοι αρχιτέκτονες της επικοινωνίας.
Η Ευρώπη του 2025 γράφει την ιστορία της με λιγότερες πένες -όπως λέγαμε παλιά- με τον παραδοσιακό κόσμο των δημοσιογράφων, των συγγραφέων και των εκδοτικών οίκων να ζουν σε μια αμήχανη, παρατεταμένη μετάβαση. Το μέλλον μοιάζει να ανήκει σε αυτούς που επιμελούνται περιεχόμενο, με την πληροφορία να έχει γίνει βουερή πλημμύρα και τους αφηγητές με βίντεο στο TikTok να είναι οι νέοι αρχιτέκτονες της όποιας ενημέρωσης. Η αλλόκοτη εποχή των γραφιάδων δεν έχει να κάνει τόσο με την τεχνολογία, όσο με τον τρόπο που η κοινωνία, πια, καταναλώνει πληροφορία, φαντασία και πολιτισμό. Έτσι, μόνο το 2023, ηη Ευρωπαϊκή Ένωση κατέγραψε 868.700 επαγγελματίες στον χώρο του γραπτού λόγου – συγγραφείς, δημοσιογράφους και γλωσσολόγους. Το 2025 βρίσκει την ευρωπαϊκή εκδοτική βιομηχανία με 76.328 επιχειρήσεις ενεργές στον χώρο των βιβλίων και των περιοδικών κατέγραψε 868.700 επαγγελματίες στον χώρο του γραπτού λόγου – συγγραφείς, δημοσιογράφους και γλωσσολόγους. Έναν χρόνο μετά, ο αριθμός τους συνέχισε να μειώνεται, κάτι που επιβεβαιώνει τη σταθερή, πλην ανησυχητική, φθορά ενός επαγγέλματος που, όπως και να το κάνουμε, καλά τα social media και η άποψη του καθενός, αλλά είναι πυλώνας της δημοκρατίας και της πολιτισμικής ζωής. Δεν είναι θέμα Τεχνητής Νοημοσύνης αυτή η πτώση, αλλά θέμα ρυθμών, απορρόφησης περιεχομένου και κυρίως, οικονομικής βιωσιμότητας. Η μείωση κατά 2,5% σε σχέση με το 2022 είναι μια ένδειξη ότι η δημιουργική εργασία δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη.
Ο ευρωπαϊκός χάρτης της των επαγγελματιών του λόγου του 2025
Η Γερμανία παραμένει το ασφαλές λιμάνι της δημιουργίας, με 237.600 επαγγελματίες να διαμορφώνουν ένα ακμαίο οικοσύστημα λέξεων και αφήγησης. Το ισχυρό της εκπαιδευτικό σύστημα, η σταθερή επένδυση στον πολιτισμό και η κρατική υποστήριξη στους εκδοτικούς οργανισμούς δημιουργούν ένα περιβάλλον προστασίας και ανάπτυξης. Η Γαλλία ακολουθεί με 92.800 επαγγελματίες, έχοντας πάντα τη γοητεία μιας χώρας που επενδύει στην κουλτούρα, τις λογοτεχνικές εκδόσεις και τα περιοδικά με προσωπικότητα. Η Ισπανία και η Ιταλία, με 74.200 και 72.300 αντίστοιχα, παλεύουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στο παραδοσιακό και στο νέο, με ανάγκη επιτακτική για πιο συστηματική μετάβαση στο ψηφιακό. Η Πολωνία, από την άλλη, με 69.600 επαγγελματίες, εμφανίζεται ως παράδειγμα δημιουργικής ανόδου: χαμηλότερα κόστη, δυναμικό εργατικό δυναμικό και εξωστρέφεια την τοποθετούν σε αναδυόμενη τροχιά. Μικρές αγορές, μεγάλα ποσοστά αύξησης: στο Λουξεμβούργο, στη Λετονία και στη Λιθουανία οι επαγγελματίες του χώρου αυξήθηκαν θεαματικά – κατά 67,5%, 43,1% και 22,9% αντίστοιχα. Οι χώρες αυτές δείχνουν πώς η επένδυση σε πολυγλωσσικά hubs, στη μετάφραση και στην ψηφιακή διανομή περιεχομένου μπορεί να μετατρέψει μειονεκτήματα μεγέθους σε στρατηγικά πλεονεκτήματα.
Οι απώλειες στον Νότο και η κατάσταση στην Ελλάδα
Στον αντίποδα της ανόδου, η Κύπρος, η Πορτογαλία και η Σλοβενία βίωσαν το 2024 με σημαντικές απώλειες στον χώρο των επαγγελματιών του λόγου. Η Κύπρος έχασε σχεδόν το ένα τρίτο των ανθρώπων του κλάδου σε έναν μόνο χρόνο — μείωση 28,4%. Ακολουθούν η Πορτογαλία με -27,4% και η Σλοβενία με -23,4%. Τι συμβαίνει όμως; Σε αυτές τις χώρες, ο τοπικός Τύπος συρρικνώνεται, οι έντυπες εκδόσεις περιορίζονται και μεγάλο μέρος της ενημέρωσης και του περιεχομένου εξαρτάται πλέον από διεθνείς, ψηφιακές πλατφόρμες. Όταν οι τοπικές υποδομές αποδυναμώνονται και δεν υπάρχει στήριξη σε εγχώριους δημιουργούς, χάνεται και η ανεξαρτησία της φωνής τους. Ο χώρος στενεύει για δημοσιογράφους, συγγραφείς και εκδότες που ζουν και δημιουργούν μέσα στις ίδιες τις κοινότητές τους. Η Ελλάδα, με 13.900 επαγγελματίες το 2023, σημείωσε πτώση από τους 14.900 του 2022. Η τάση είναι ήπια, αλλά σταθερή. Και εδώ, η ανάγκη μετασχηματισμού είναι εμφανής. Το περιεχόμενο υπάρχει, η φωνή υπάρχει — αλλά το οικοσύστημα γύρω του πρέπει να αναθεωρηθεί από τη βάση του.
Η εκδοτική βιομηχανία και το στοίχημα της επιβίωσης
Το 2025 βρίσκει την ευρωπαϊκή εκδοτική βιομηχανία με 76.328 επιχειρήσεις ενεργές στον χώρο των βιβλίων και των περιοδικών. Εντυπωσιακός αριθμός σε εποχή που όλοι βιάζονται να προφητεύσουν το τέλος του χαρτιού. Η Γαλλία αναδεικνύεται πρωταθλήτρια με 23.648 επιχειρήσεις, δείχνοντας τι σημαίνει πολιτιστική πολιτική με βάθος. Η Ισπανία και η Γερμανία διατηρούν ισχυρά δίκτυα εκδοτικών επιχειρήσεων, με 5.910 και 5.374 αντίστοιχα, επιβεβαιώνοντας τη θέση τους ως παραδοσιακοί πυλώνες της ευρωπαϊκής εκδοτικής παραγωγής. Εντυπωσιακή είναι η περίπτωση της Τσεχίας, που ξεπερνά κάθε προσδοκία με 5.349 ενεργές εκδοτικές επιχειρήσεις — περισσότερες ακόμη και από την Ιταλία, η οποία καταγράφει 4.393. Η εικόνα δείχνει ότι η Κεντρική Ευρώπη δεν παίζει πια δεύτερο ρόλο, καθώς συνδυάζει χαμηλό κόστος, τεχνική εξειδίκευση και διεθνή απήχηση. Η Ελλάδα πορεύεται με σταθερότητα, έχοντας σήμερα 1.939 ενεργές εκδοτικές επιχειρήσεις, αριθμός σχεδόν αμετάβλητος σε σχέση με το 2022, όταν είχαν καταγραφεί 1.952. Η παρουσία παραμένει, η βάση υπάρχει, όμως η αγορά είναι μικρή, τα ποσοστά ανάγνωσης χαμηλά και η οικονομική βιωσιμότητα των εκδόσεων αποτελεί μια συνεχή πρόκληση. Παρόλα αυτά, η δυναμική είναι υπαρκτή — και βρίσκεται στον συνδυασμό του φυσικού με το ψηφιακό, του τοπικού με το διεθνές, του παραδοσιακού εντύπου με την εμπειρία του σύγχρονου αναγνώστη. Αξιοσημείωτες είναι και οι περιπτώσεις της Δανίας και της Ιρλανδίας, με 895 και 893 επιχειρήσεις αντίστοιχα, όπως και της Βουλγαρίας με 990 και της Κροατίας με 715. Αυτές οι χώρες διατηρούν μικρά αλλά συνεκτικά οικοσυστήματα, στηριγμένα κυρίως σε εξειδικευμένες θεματικές εκδόσεις, σε εκπαιδευτικά βιβλία και σε niche αγορές που διατηρούν πιστό αναγνωστικό κοινό. Στο άλλο άκρο του ευρωπαϊκού χάρτη, η Κύπρος και το Λουξεμβούργο εμφανίζουν τον μικρότερο αριθμό εκδοτικών εταιρειών, με 90 και 77 αντίστοιχα. Κι όμως, πίσω από αυτούς τους χαμηλούς αριθμούς, ειδικά στην περίπτωση του Λουξεμβούργου, διαφαίνεται μία τάση ανάκαμψης και ενίσχυσης της απασχόλησης στον χώρο του λόγου. Είναι μία υπενθύμιση ότι τα νούμερα δεν λένε πάντα όλη την ιστορία — και πως ακόμα και οι μικρές αγορές μπορούν να εξελιχθούν σε ποιοτικούς κόμβους περιεχομένου.
Το 2025, είναι δύσκολό να είσαι συγγραφέας, ηρωικό να τρέχεις έναν ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο και εξουθενωτικό να χτίσεις καριέρα στη δημοσιογραφία. Μα το μέλλον γράφεται ακόμα και σίγουρα, όχι, μόνο, από αλγόριθμους…
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
