Το ζήτημα της εντατικής εργασίας και της κουλτούρας της υπερεργασίας απασχολεί ολοένα και περισσότερο τον σύγχρονο δημόσιο διάλογο, με φόντο τις βαθιές αλλαγές που συντελούνται στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την εργασία, την παραγωγικότητα και την επαγγελματική επιτυχία.
Πιο πρόσφατα, αφορμή για νέες αντιπαραθέσεις αποτέλεσαν δημόσιες τοποθετήσεις επιχειρηματιών και επενδυτών, οι οποίοι επανέφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη για ένα πιο απαιτητικό και εντατικό εργασιακό μοντέλο, με στόχο τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας σε διεθνές επίπεδο.
Στο επίκεντρο αυτής της συζήτησης βρίσκεται η αποκαλούμενη «κουλτούρα 996», μια φιλοσοφία εργασίας που προβλέπει εργασία από τις 9 το πρωί έως τις 9 το βράδυ, έξι ημέρες την εβδομάδα. Το μοντέλο αυτό καθιερώθηκε και εφαρμόζεται εδώ και χρόνια από μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες της Ασίας, ιδίως στην Κίνα, και θεωρείται από πολλούς συνώνυμο της ακραίας αφοσίωσης στην εργασία. Παρά τις επικρίσεις που έχει δεχθεί για τις σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων, παραμένει για αρκετούς υποστηρικτές ένα εργαλείο επιτυχίας και δυναμικής ανάπτυξης.
Οι υποστηρικτές αυτής της κουλτούρας θεωρούν ότι η υψηλή απόδοση και η ραγδαία εξέλιξη απαιτούν θυσίες, κυρίως σε επίπεδο προσωπικού χρόνου. Συχνά προβάλλουν ως πρότυπα τεχνολογικά οικοσυστήματα, όπως εκείνο της Silicon Valley, όπου εβδομάδες 60 ή και 70 ωρών είναι κάτι συνηθισμένο. Η λογική αυτή συνοδεύεται από την πεποίθηση ότι χωρίς ακραία προσήλωση, οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να αναδειχθούν σε παγκόσμιους παίκτες ή να φτάσουν στο επίπεδο εταιρειών-γιγάντων της τεχνολογίας. Αυτή η οπτική, ωστόσο, συχνά παραβλέπει τις πολιτισμικές και κοινωνικές διαφορές που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο κάθε χώρα και περιφέρεια αντιλαμβάνεται την εργασία και τη ζωή.
Από την άλλη πλευρά, πληθαίνουν οι φωνές που αντιδρούν στην καθιέρωση μιας τέτοιας προσέγγισης. Ειδικοί στον τομέα της εργασίας, ιδρυτές εταιρειών, αλλά και ερευνητές επισημαίνουν πως η υπερβολική εργασία δεν εγγυάται ούτε βιωσιμότητα ούτε δημιουργικότητα. Αντιθέτως, μπορεί να υπονομεύσει την ανθεκτικότητα των ομάδων, να αυξήσει τα ποσοστά επαγγελματικής εξουθένωσης και να οδηγήσει σε περιβάλλοντα πίεσης και φόβου, που μακροπρόθεσμα δεν ευνοούν ούτε την καινοτομία ούτε τη συνεργασία.
Παράλληλα, αναδεικνύεται και η κοινωνική διάσταση του ζητήματος. Το ερώτημα πλέον δεν είναι μόνο εάν η εντατική εργασία είναι αποδοτική, αλλά και αν είναι επιθυμητή σε επίπεδο αξιών. Πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες και οργανισμοί επιδιώκουν ένα διαφορετικό πρότυπο, βασισμένο στην ευελιξία, την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, και τον σεβασμό στην ανθρώπινη ευημερία. Εταιρείες που επενδύουν σε υγιή εργασιακά περιβάλλοντα, με υποστήριξη ψυχικής υγείας και ξεκάθαρα όρια, συχνά επιτυγχάνουν σταθερή ανάπτυξη και μεγαλύτερη μακροχρόνια απόδοση. Η εργασιακή πολιτική που βασίζεται σε ισορροπία και ποιότητα ζωής τείνει να ενισχύει όχι μόνο την απόδοση, αλλά και τη δημιουργικότητα, καθώς οι εργαζόμενοι αισθάνονται περισσότερο ασφαλείς και εμπνευσμένοι.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα αποτελέσματα εντατικοποιημένων εργασιακών πρακτικών δεν περιορίζονται μόνο στο άτομο, αλλά επεκτείνονται και σε θεσμικό επίπεδο. Επιχειρήσεις που έχουν υιοθετήσει υπερβολικά απαιτητικά μοντέλα έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με υψηλά ποσοστά αποχωρήσεων, δυσκολίες στην προσέλκυση ταλέντων ή ακόμη και εμπόδια στη ρυθμιστική συμμόρφωση. Σε αρκετές περιπτώσεις, η κουλτούρα εξάντλησης έχει στιγματίσει την εικόνα εταιρειών, παρά τα εμπορικά τους επιτεύγματα. Αντίθετα, οργανισμοί που επενδύουν στη συμμετοχικότητα, στη διαφάνεια και στην επαγγελματική ανάπτυξη προσελκύουν και διατηρούν πιο σταθερό ανθρώπινο δυναμικό.
Η συζήτηση γύρω από την εργασιακή κουλτούρα δεν περιορίζεται πλέον στις εσωτερικές λειτουργίες των εταιρειών. Αποτελεί αντανάκλαση βαθύτερων κοινωνικών και οικονομικών αξιών, όπως το τι θεωρούμε επιτυχία, πώς την επιδιώκουμε και ποιο είναι το τίμημα που είμαστε διατεθειμένοι να πληρώσουμε. Η επιλογή ανάμεσα σε ένα μοντέλο υπερεργασίας και ένα πιο ανθρώπινο, συνεργατικό πρότυπο, είναι ταυτόχρονα στρατηγική και ηθική.
Οι επιχειρηματίες και οι οργανισμοί καλούνται να χαράξουν μια πορεία που να στηρίζεται όχι μόνο στην ανάπτυξη, αλλά και στη διατήρηση της ευημερίας των ανθρώπων που την καθιστούν δυνατή. Σε μια εποχή που αλλάζει ραγδαία και που η εργασία επαναπροσδιορίζεται, η συζήτηση αυτή αποκτά ξεχωριστή σημασία. Δεν αφορά μόνο την παραγωγικότητα, αλλά και το είδος της κοινωνίας που επιλέγουμε να οικοδομήσουμε μέσω της εργασίας.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
