Η στιγμή που ένα κράτος σταματά να δουλεύει για λίγες ώρες ή ημέρες δεν είναι ποτέ τυχαία. Οι αργίες δεν είναι κενά στο ημερολόγιο, αλλά μια συλλογική απόφαση να μπει παύση στον ρυθμό της παραγωγής, για να θυμηθούν οι άνθρωποι, εθνικά και θρησκευτικά τι τους ενώνει.
Σε αντίθεση με τις διακοπές, οι αργίες δεν στοχεύουν στην προσωπική ξεκούραση, αν και συχνά αυτό γίνεται παρεπόμενο αποτέλεσμα. Στην πραγματικότητα, ειδικά οι εθνικές και οι θρησκευτικές έχουν ρόλο συμβολικό και συλλογικό. Η Νότια Αφρική, για παράδειγμα, καθιέρωσε την Ημέρα της Συμφιλίωσης για να ενισχύσει την εθνική ενότητα μετά το τέλος του απαρτχάιντ. Η Wikipedia επισημαίνει ότι οι δημόσιες αργίες αποτελούν ζωτικό εργαλείο οικοδόμησης έθνους, βοηθούν στη «νομιμοποίηση» της εθνικής ταυτότητας και λειτουργούν ως «χώροι μνήμης» που κρατούν ζωντανές ιστορικές αναμνήσεις . Αντίστοιχα, μελέτη για την εθνική εορτή στην Ιταλία έδειξε ότι επιφέρει μικρό αλλά θετικό οικονομικό αντίκτυπο, καθώς οι επιχειρήσεις αναπροσαρμόζουν τη δραστηριότητά τους και το τοπικό εμπόριο ενισχύεται από αυξημένο τουρισμό. Με άλλα λόγια, η αργία λειτουργεί σαν κανονισμένη άσκηση ενότητας. Δεν είναι απλά μέρες χωρίς δουλειά, αλλά στιγμές που συντονίζονται κοινωνικοί ρυθμοί, δημιουργείται κοινή ανάσα και επιβεβαιώνεται μια συλλογική ταυτότητα, είτε είναι θρησκευτική, είτε εθνική ή απλώς ιστορική.
Τι δείχνουν για κάθε χώρα οι αργίες της
Η Ιαπωνία έχει 16 επίσημες αργίες τον χρόνο. Είναι η χώρα με τις περισσότερες αργίες ανάμεσα στις μεγάλες οικονομίες. Κάποιες από αυτές τις έχει οργανώσει έτσι, ώστε να πέφτουν κοντά η μία στην άλλη και να φτιάχνουν μεγάλες περιόδους ξεκούρασης, όπως συμβαίνει με τη λεγόμενη Χρυσή Εβδομάδα. Εκείνες τις ημέρες πολλά καταστήματα και υπηρεσίες κλείνουν εντελώς. Στη Βραζιλία υπάρχουν περίπου δώδεκα με δεκατέσσερις επίσημες αργίες τον χρόνο. Αν προστεθούν και οι τοπικές ή θρησκευτικές γιορτές, ο αριθμός ανεβαίνει. Οι ημέρες αυτές δεν έχουν μόνο χαρακτήρα ξεκούρασης αλλά και κοινωνικής συνάντησης. Συχνά συνδέονται με εκδηλώσεις, παρελάσεις ή εορτασμούς που ενώνουν τις κοινότητες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν έντεκα αργίες σε εθνικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι εργαζόμενοι καταφέρνουν να αξιοποιήσουν λιγότερες από οκτώ ημέρες πλήρους ανάπαυσης τον χρόνο, σύμφωνα με τα στοιχεία της κρατικής στατιστικής υπηρεσίας. Το 2023 καταγράφηκαν πάνω από 765 εκατομμύρια ημέρες άδειας που έμειναν αχρησιμοποίητες. Αν τις μετατρέψει κανείς σε οικονομική αξία, φτάνουν τα 84 δισεκατομμύρια δολάρια , που αν αυτές οι μέρες είχαν δοθεί και αξιοποιηθεί, θα είχαν διακινηθεί στην οικονομία τους.
Ποιες χώρες έχουν τις περισσότερες και ποιες τις λιγότερες αργίες
Σύμφωνα με τα στοιχεία του World Population Review για το 2024, η Νεπάλ βρίσκεται στην κορυφή της λίστας με 35 έως και 47 επίσημες αργίες τον χρόνο. Η Ινδία ακολουθεί με 21. Η Κολομβία και οι Φιλιππίνες έχουν 18. Οι αριθμοί αυτοί περιλαμβάνουν κρατικές, εθνικές και θρησκευτικές αργίες. Από την άλλη πλευρά, η Ελβετία εμφανίζει μόλις 7, με κάποιες διαφοροποιήσεις ανάλογα με την περιοχή. Το Μεξικό έχει επίσης 7 σε εθνικό επίπεδο. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχουν 11 ομοσπονδιακές αργίες, αλλά δεν συνοδεύονται όλες από υποχρεωτική διακοπή της εργασίας. Στην πράξη, αρκετοί εργαζόμενοι συνεχίζουν να δουλεύουν ή να παραμένουν διαθέσιμοι. Η Γερμανία εμφανίζει ποικιλία ανάλογα με το κρατίδιο, από 9 έως 13 επίσημες αργίες. Στην Ελλάδα οι εθνικές και θρησκευτικές αργίες κυμαίνονται από 12 έως 14. Οι περισσότερες είναι σταθερές και έχουν καθιερωθεί εδώ και δεκαετίες.
Το κόστος μιας μέρας χωρίς δουλειά
Οι ημέρες ανάπαυσης δεν έχουν μόνο πολιτισμική ή κοινωνική αξία. Συνδέονται και με μετρήσιμο οικονομικό αποτέλεσμα. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΟΟΣΑ, κάθε επιπλέον αργία μπορεί να μειώσει το ετήσιο ΑΕΠ μιας χώρας από 0,08% έως 0,2%. Το ακριβές ποσοστό εξαρτάται από τον κλάδο, τη σύνθεση της οικονομίας και το κατά πόσο οι ημέρες αυτές αναπληρώνονται σε παραγωγή ή κατανάλωση. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, μια επιπλέον αργία εκτιμάται ότι μπορεί να κοστίσει περίπου 0,08% του ΑΕΠ, δηλαδή εκατοντάδες εκατομμύρια λίρες. Ωστόσο, σε κλάδους όπως ο τουρισμός και η εστίαση, οι ημέρες αυτές μπορεί να φέρουν αύξηση στον τζίρο. Δεν υπάρχει ενιαίο αποτέλεσμα για όλους. Έρευνα που παρουσιάστηκε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξηγεί ότι μέχρι τις 10 με 14 αργίες τον χρόνο, η επίδραση στην παραγωγικότητα είναι θετική ή ουδέτερη. Από εκεί και πέρα αρχίζει να φαίνεται αρνητική επίπτωση, καθώς η απόδοση δεν αντισταθμίζεται από ξεκούραση ή επαναφόρτιση. Αυτή η γραμμή δεν είναι αυστηρή, αλλά οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι υπάρχει όριο πέρα από το οποίο το σύστημα δεν απορροφά εύκολα άλλες διακοπές.
Η ψυχολογία του διαλείμματος
Μπορεί οι επίσημες αργίες να έχουν εθνικό ή θρησκευτικό χαρακτήρα, όμως στην πράξη συχνά λειτουργούν και ως διακοπή από τον ρυθμό της δουλειάς. Αυτή η παύση, ακόμη κι αν δεν έχει οργανωθεί για λόγους ανάπαυσης, επιδρά θετικά στην ψυχική κατάσταση του εργαζομένου. Έρευνες του Eurofound δείχνουν ότι όταν υπάρχουν τουλάχιστον 9 με 10 τέτοιες μέρες στον χρόνο, μειώνεται το στρες και ενισχύεται η ικανοποίηση από την εργασία. Η ξεκούραση δεν είναι ο βασικός στόχος της αργίας, όμως για πολλούς καταλήγει να είναι το πιο χειροπιαστό όφελος. Αντίστοιχα, το πείραμα της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας που έγινε το 2022 στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν αφορά τις αργίες, αλλά επιβεβαιώνει την αξία του σταθερού διαλείμματος. Από τις 61 επιχειρήσεις που συμμετείχαν, οι 56 κράτησαν το μοντέλο και το 92% δεν είδε μείωση στην παραγωγικότητα. Οι εργαζόμενοι δήλωσαν λιγότερο άγχος και καλύτερη ψυχική ισορροπία. Η διαφορά είναι ότι στις αργίες η παύση είναι κοινή. Δεν είναι θέμα ατομικής απόφασης. Είναι μια στιγμή που ολόκληρη η κοινωνία σταματάει για λίγο. Αυτό ενισχύει την αίσθηση ότι υπάρχει ρυθμός, ότι υπάρχει μέτρο, ότι υπάρχουν όρια. Κι αυτό τελικά είναι χρήσιμο όχι μόνο για την ψυχολογία αλλά και για την απόδοση. Ο ψυχολόγος Κρίστοφερ Πίτερσον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, είχε συνοψίσει την ευημερία σε τρεις λέξεις: «Άτομα χρειάζονται κοινότητα». Αν η αργία προσφέρει έστω και λίγο χώρο γι’ αυτό, τότε λειτουργεί.
Η σημαντικότητα της αργίας για τις κοινωνίες
Η αργία, όπως, ήδη, έχουμε τονίσει, δεν είναι απλώς μια μέρα που δεν δουλεύει το γραφείο. Είναι μια οργανωμένη παύση που γίνεται αποδεκτή από το σύνολο. Στην Ιαπωνία οργανώνεται με ακρίβεια, ώστε να προσφέρει ρυθμό και σταθερότητα. Στη Βραζιλία συνδέεται με κοινωνικές εκδηλώσεις και συλλογική παρουσία. Στην Ελλάδα έχει βάρος ιστορικό και πολιτισμικό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η σημασία της αργίας παραμένει πιο ατομική, ενώ πολλές φορές λειτουργεί σαν απλή εργάσιμη μέρα με λιγότερες υποχρεώσεις. Σε χώρες όπου οι αργίες έχουν σαφές περιεχόμενο και εφαρμόζονται με συνέπεια, χτίζεται εμπιστοσύνη. Ο χρόνος διαμορφώνεται γύρω από σταθερές ημερομηνίες και κοινές εμπειρίες. Αντίθετα, όταν οι αργίες είναι ασαφείς, δύσκολα εφαρμόσιμες ή άνισα κατανεμημένες ανάμεσα στους εργαζόμενους, χάνεται το νόημά τους. Δεν λειτουργούν πια σαν δικαίωμα, αλλά σαν προνόμιο.
Οι κοινωνίες που σταματούν συντονισμένα, χωρίς ενοχές και χωρίς απολογίες, είναι συχνά αυτές που καταφέρνουν να συντηρούν έναν ρυθμό που δεν εξαντλεί. Μια αργία δεν είναι απουσία. Είναι χρόνος, που επιστρέφει με άλλον, πιο σημαντικό, τρόπο.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
