Η πρόσφατη απόρριψη του σχεδίου του ΑΔΜΗΕ για συμμετοχή στην αγορά των data centers από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) φέρνει στο προσκήνιο ένα κρίσιμο ερώτημα.
Πού τελειώνει ο ρυθμιζόμενος ρόλος ενός Διαχειριστή Μεταφοράς και πού ξεκινούν οι περιορισμοί του θεσμικού πλαισίου;
Η απόφαση της ΡΑΑΕΥ δεν αφορά μόνο το συγκεκριμένο έργο αλλά αγγίζει τον ευρύτερο στρατηγικό προσανατολισμό του ΑΔΜΗΕ και τη θέση των Διαχειριστών στην ευρωπαϊκή ενεργειακή αρχιτεκτονική.
Το σχέδιο που μπλόκαρε
Τον Δεκέμβριο του 2024, ο ΑΔΜΗΕ ανακοίνωσε τη στρατηγική του συνεργασία με την αμερικανική Serverfarm, έναν παγκόσμιο παίκτη στον τομέα των data centers. Στόχος ήταν η δημιουργία κοινοπραξίας για την κατασκευή και λειτουργία υπερσύγχρονων εγκαταστάσεων στον Άγιο Στέφανο Αττικής.
Η αρχική Οριστική Προσφορά Σύνδεσης (ΟΠΣ) που είχε λάβει ο ΑΔΜΗΕ αφορούσε εγκατάσταση ισχύος 130 MW , ένα μέγεθος σημαντικό ακόμα και για τα δεδομένα των data centers, που θεωρούνται ενεργοβόρες υποδομές υψηλής απαιτητικότητας.
Η εμπλοκή του Διαχειριστή, ωστόσο, δεν ήταν απλώς τεχνική ή υποστηρικτική. Ο ΑΔΜΗΕ υπέβαλε το αίτημα σύνδεσης ως «Πελάτης» στο δίκτυο που ο ίδιος διαχειρίζεται. Η ΡΑΑΕΥ ζήτησε άμεσα εξηγήσεις, θεωρώντας πως υπάρχει δυνητική σύγκρουση ρόλων και θεσμικός εκτροχιασμός.
Το «όχι» της ΡΑΑΕΥ: Τι σημαίνει και γιατί έχει βαρύτητα
Η απόφαση της ΡΑΑΕΥ στηρίζεται σε μια θεμελιώδη αρχή. Ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας οφείλει να είναι ανεξάρτητος, ουδέτερος και πλήρως προσηλωμένος στο έργο της ανάπτυξης, λειτουργίας και συντήρησης του συστήματος μεταφοράς. Αυτός είναι και ο λόγος ύπαρξής του.
Σύμφωνα με την Αρχή, η εμπλοκή σε μη ρυθμιζόμενες δραστηριότητες –όπως η λειτουργία data center– μπορεί να επιτραπεί μόνο αν αποδειχθεί ότι είναι απολύτως αναγκαία για την άσκηση της βασικής αποστολής του Διαχειριστή. Και εδώ, η κρίσιμη λέξη είναι η αναγκαιότητα.
Η ΡΑΑΕΥ απορρίπτει την προσέγγιση του ΑΔΜΗΕ ότι ένα επενδυτικό όφελος ή η απόκτηση τεχνογνωσίας αποτελούν από μόνα τους επαρκή λόγο. Αντιθέτως, θεωρεί και χαρακτηρίζει τη λειτουργία data centers ως μία επιχειρηματική δραστηριότητα ξένη προς τον ρυθμισμένο ρόλο ενός διαχειριστή, ενώ η συμμετοχή του σε αυτήν ενέχει σοβαρούς θεσμικούς κινδύνους.
Πρόκειται για μια απόφαση που δεν σχετίζεται μόνο με το τι επιτρέπεται, αλλά και το τι προστατεύεται, το οποίο, στη συγκεκριμένη περίπτωση σύμφωνα με την PAAEY είναι η ανεξαρτησία και η αξιοπιστία του ενεργειακού συστήματος από συγκρούσεις συμφερόντων.
Γιατί ανησυχεί η ΡΑΑΕΥ – Ο θεσμικός κίνδυνος
Η εμπλοκή του ΑΔΜΗΕ, ακόμη και μέσω θυγατρικής, σε μια ενεργοβόρα δραστηριότητα που έχει ανάγκη πρόσβασης στον ηλεκτρικό χώρο, γεννά ανησυχίες για προνομιακή μεταχείριση.
Πώς μπορεί ο Διαχειριστής να διασφαλίσει ότι θα είναι αμερόληπτος αν έχει οικονομικό συμφέρον από την ανάπτυξη του ίδιου του δικτύου που διαχειρίζεται;
Επιπλέον, η θέση του ΑΔΜΗΕ στην Αγορά Εξισορρόπησης ενισχύει τη σημασία της απόφασης. Η οποιαδήποτε ανάμειξή του σε εμπορικές δραστηριότητες θα μπορούσε να επηρεάσει τις αγορές και να πλήξει την εμπιστοσύνη των υπόλοιπων συμμετεχόντων.
Η ΡΑΑΕΥ ξεκαθάρισε επίσης πως η συμμετοχή μέσω θυγατρικής εταιρείας με μειοψηφικό ποσοστό δεν αλλάζει ουσιαστικά το καθεστώς εμπλοκής. Δεν είναι απλώς θέμα μετοχικού σχήματος, αλλά ουσίας σχετικά με το ποιος ελέγχει, ποιος χρηματοδοτεί και ποιος επωφελείται.
Η θέση του ΑΔΜΗΕ και τα επιχειρήματα που δεν έπεισαν
Ο ΑΔΜΗΕ προσπάθησε να στηρίξει την επιλογή του προβάλλοντας τρία βασικά επιχειρήματα:
Aρχικά, στάθηκε στο οικονομικό όφελος και στην επανεπένδυση καθώς υποστήριξε ότι τα πιθανά κέρδη από τη λειτουργία του data center θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις ρυθμιζόμενες δραστηριότητές του. Όμως η ΡΑΑΕΥ θεωρεί πως τα έσοδα δεν δικαιολογούν εκτροπή από τον βασικό ρόλο του Διαχειριστή.
Ακόμα, επικαλέστηκε στην απόκτηση τεχνογνωσίας. Συγκεκριμένα, υποστήριξε ότι η ενασχόληση με data centers θα προσέφερε τεχνογνωσία διαχείρισης μεγάλων δεδομένων, κρίσιμη για τη μελλοντική λειτουργία του Συστήματος. Η ΡΑΑΕΥ απάντησε πως αυτή η τεχνογνωσία μπορεί να αποκτηθεί μέσω συμβάσεων με εξωτερικούς συνεργάτες – δεν είναι απαραίτητο να εμπλακεί επιχειρηματικά ο Διαχειριστής.
Τέλος, υποστήριξε ότι πρόκειται για μία ευρωπαϊκή πρακτική. Ειδικότερα, ο Διαχειριστής χρησιμοποίησε παραδείγματα από το εξωτερικό, όπου όμιλοι ενέργειας επενδύουν σε μη ρυθμιζόμενες δραστηριότητες. Ωστόσο, η ΡΑΑΕΥ ξεκαθάρισε πως τέτοιες δραστηριότητες αναλαμβάνονται από εταιρείες εκτός του ρυθμιζόμενου πυρήνα, και όχι από τους ίδιους τους Διαχειριστές.
Τι προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο
Η απόφαση της ΡΑΑΕΥ πατά πάνω στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 2019/943, ο οποίος έχει εναρμονιστεί με την ελληνική νομοθεσία. Ο Κανονισμός ορίζει σαφώς ότι οι Διαχειριστές Μεταφοράς οφείλουν να περιορίζονται σε ρυθμιζόμενες δραστηριότητες.
Οποιαδήποτε απόκλιση μπορεί να επιτραπεί μόνο υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις και κατόπιν αξιολόγησης αναγκαιότητας από τη Ρυθμιστική Αρχή.
Η κεντρική αρχή είναι ότι ο Διαχειριστής δεν είναι εμπορική επιχείρηση – είναι ουδέτερος διαχειριστής υποδομής με θεσμική αποστολή.
Τι πρόκειται να συμβεί τώρα
Με την απόφαση της ΡΑΑΕΥ, το σχέδιο συνεργασίας με την Serverfarm ουσιαστικά ναυαγεί. Πηγές αναφέρουν ότι η Serverfarm αποχωρεί από την κοινοπραξία, χωρίς να είναι ξεκάθαρο αν αυτό έγινε αποκλειστικά λόγω της απόφασης ή προϋπήρχαν και άλλοι λόγοι.
Για τον ΑΔΜΗΕ, η απόρριψη της επένδυσης φέρνει ένα διπλό αποτέλεσμα.
Από τη μία, ακυρώνεται ένα σχέδιο επέκτασης σε έναν δυναμικό, αναπτυσσόμενο τομέα όπως τα data centers, που θα μπορούσε να του προσφέρει έσοδα και τεχνολογική εμβάθυνση.
Από την άλλη, στέλνεται ένα σαφές μήνυμα για τα όρια των ρυθμιζόμενων φορέων σε μια εποχή που το ενεργειακό τοπίο μεταβάλλεται ταχύτατα.
Οι διαχειριστές στην εποχή του μετασχηματισμού
Η υπόθεση του ΑΔΜΗΕ δεν είναι μεμονωμένη. Αντίστοιχες κινήσεις καταγράφονται σε όλη την Ευρώπη, όπου Διαχειριστές επιχειρούν να αναλάβουν νέους ρόλους σε κρίσιμους τομείς όπως η αποθήκευση ενέργειας, η ηλεκτροκίνηση ή τα ευφυή δίκτυα.
Στην Ελλάδα, και ο ΔΕΔΔΗΕ έχει εκφράσει ενδιαφέρον για παρεμφερείς δραστηριότητες, όπως ενεργειακές αναβαθμίσεις και υπηρεσίες εξοικονόμησης. Η ΡΑΑΕΥ όμως διαμηνύει ότι οι διαχειριστές πρέπει να παραμείνουν εντός του θεσμικού τους πλαισίου.
Το ερώτημα πλέον είναι αν το πλαίσιο αυτό μπορεί –ή πρέπει– να επανεξεταστεί στο μέλλον, καθώς ο ενεργειακός μετασχηματισμός απαιτεί μεγαλύτερη ευελιξία, συνέργειες και τεχνολογική προσαρμοστικότητα.
Μια απόφαση-σταθμός για τον ρόλο των Διαχειριστών
Η απόφαση της ΡΑΑΕΥ να μπλοκάρει τη συμμετοχή του ΑΔΜΗΕ στα data centers δεν είναι απλώς μια τεχνική απόρριψη επενδυτικού σχεδίου.
Tο στοίχημα δεν είναι μόνο ρυθμιστικό αλλά και στρατηγικό
Είναι μια απόφαση με θεσμική, πολιτική και οικονομική βαρύτητα που επαναπροσδιορίζει τα όρια του ρόλου των Διαχειριστών.
Η πρόκληση για τους ενεργειακούς φορείς όπως ο ΑΔΜΗΕ είναι πλέον να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη για καινοτομία και την υποχρέωση θεσμικής ουδετερότητας.
Με λίγα λόγια, το στοίχημα δεν είναι μόνο ρυθμιστικό αλλά και στρατηγικό.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
