Οι διακοπές της τελευταίας στιγμής έχουν εξελιχθεί σε ένα από τα πιο έντονα και καθολικά φαινόμενα του σύγχρονου τουρισμού, αντικατοπτρίζοντας τις αλλαγές στις ανάγκες, τις προτεραιότητες και τη συμπεριφορά των ταξιδιωτών σε παγκόσμια κλίμακα.
Στο παρελθόν, η οργάνωση ενός ταξιδιού αποτελούσε μια διαδικασία που απαιτούσε προγραμματισμό μηνών, προκρατήσεις με το πλεονέκτημα εκπτώσεων, έρευνα προορισμών και λεπτομερή προετοιμασία. Σήμερα, όμως, η πλειονότητα των ταξιδιωτών, είτε για λόγους κόστους είτε λόγω ανάγκης για ευελιξία, είτε απλώς επειδή αυτό διευκολύνει την καθημερινότητά τους, επιλέγει να κάνει τις κρατήσεις των διακοπών του την τελευταία στιγμή, ενίοτε ακόμα και λίγες ώρες πριν την αναχώρηση.
Στην Ελλάδα, η στροφή προς το μοντέλο των last-minute κρατήσεων είναι αξιοσημείωτη. Πολλοί ταξιδιώτες, τόσο από την Ευρώπη όσο και από μακρινές αγορές, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, προγραμματίζουν το ταξίδι τους μέσα σε διάστημα λιγότερο από ένα μήνα, και αυτό τείνει να γίνει κανόνας και όχι εξαίρεση. Η αύξηση της ζήτησης για διακοπές της τελευταίας στιγμής συνδέεται με μια γενικότερη τάση που επηρεάζει και τον σχεδιασμό των ταξιδιών, καθώς οι καταναλωτές επιθυμούν μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων, προσαρμογή στο πρόγραμμα τους, αποφυγή ακυρωτικών ρητρών και, κυρίως, την αίσθηση ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους χωρίς μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις. Το αυξανόμενο κόστος ζωής σε πολλές χώρες, οι απρόβλεπτες εξελίξεις στο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, αλλά και η συχνή εμφάνιση κρίσεων (οικονομικών, ενεργειακών, περιβαλλοντικών ή γεωπολιτικών) έχουν ωθήσει τους ταξιδιώτες να γίνουν περισσότερο επιφυλακτικοί και πρακτικοί, καθιστώντας τη στρατηγική των διακοπών της τελευταίας στιγμής ένα είδος «ασφάλειας».
Η τεχνολογία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη μεταβολή. Πλατφόρμες κρατήσεων, εφαρμογές κινητών τηλεφώνων και εξειδικευμένες ταξιδιωτικές μηχανές αναζήτησης καθιστούν τη διαδικασία απλή και προσβάσιμη σε κάθε χρήστη. Οι δυνατότητες φιλτραρίσματος προσφορών ανάλογα με τον προϋπολογισμό, η πληθώρα επιλογών καταλυμάτων και πτήσεων, καθώς και η ευκολία σύγκρισης τιμών και υπηρεσιών, ενισχύουν ακόμη περισσότερο την ελκυστικότητα των κρατήσεων τελευταίας στιγμής. Η άνοδος του μοντέλου pay-now-flex-later, καθώς και των κρατήσεων με δωρεάν ακύρωση, έχει ενισχύσει τη νοοτροπία του «θα το κλείσω όταν είμαι έτοιμος», μετατρέποντας τον σχεδιασμό των διακοπών σε διαδικασία γρήγορη και συχνά παρορμητική.
Το φαινόμενο επηρεάζει όλους τους τύπους ταξιδιωτών, από τους νεότερους, που διαθέτουν λιγότερους οικονομικούς πόρους αλλά μεγαλύτερη ευελιξία, έως τις μεγαλύτερες ηλικίες που επιδιώκουν άνεση και ηρεμία. Οι τουρίστες άνω των 55 ετών, μάλιστα, δείχνουν έντονη προτίμηση στα ταξίδια εκτός αιχμής και σε λιγότερο κορεσμένους προορισμούς, τους οποίους επιλέγουν και οργανώνουν με σχετικά μικρό χρονικό ορίζοντα. Αντίστοιχα, η μεσαία τάξη σε πολλές χώρες αποφεύγει τον πρόωρο σχεδιασμό, κυρίως για να προσαρμόσει το κόστος των διακοπών στην πραγματική οικονομική κατάσταση της περιόδου αναχώρησης.
Η ελληνική αγορά φιλοξενεί αυτή τη δυναμική με τρόπο ξεκάθαρο. Προορισμοί, όπως τα νησιά του Ιονίου, οι Κυκλάδες, η Κρήτη, αλλά και η Χαλκιδική, καταγράφουν υψηλά ποσοστά κρατήσεων της τελευταίας στιγμής, με τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Παρότι τα ξενοδοχεία στηρίζουν παραδοσιακά τις κρατήσεις μέσω tour operators και early bookings, πλέον αναγκάζονται να διατηρούν διαθεσιμότητα και τιμολογιακή ευελιξία για κρατήσεις της τελευταίας στιγμής, χωρίς να μειώνουν τις τιμές, καθώς το κόστος λειτουργίας των μονάδων έχει αυξηθεί σημαντικά.
Η αύξηση των last-minute ταξιδιών αποτυπώνεται και στα στατιστικά διαμονής. Ο αριθμός των διανυκτερεύσεων σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης, σε ξενοδοχεία και σε τουριστικά καταλύματα γενικότερα, έχει αυξηθεί σημαντικά το πρώτο εξάμηνο του έτους, ιδίως σε περιόδους χαμηλής και μέσης ζήτησης, όπως ο Μάιος ή ο Σεπτέμβριος. Οι ταξιδιώτες δείχνουν να επιλέγουν πιο συχνά διακοπές εκτός των καθιερωμένων περιόδων αιχμής, προτιμώντας να αποφύγουν τον συνωστισμό και να βρουν πιο προσιτές τιμές. Παράλληλα, προτιμούν προορισμούς που δεν έχουν κορεστεί τουριστικά, ενώ αποφεύγουν μεγάλες προκαταβολές ή ακυρωτικά έξοδα.
Το προφίλ του σύγχρονου ταξιδιώτη που επιλέγει τις last-minute διακοπές είναι πολυδιάστατο. Δεν πρόκειται για επιλογή ανάγκης ή έλλειψης προγραμματισμού, αλλά για μία νέα μορφή τουριστικής συμπεριφοράς που ανταποκρίνεται σε έναν κόσμο με συνεχείς μεταβολές, υψηλούς ρυθμούς και ανάγκη για άμεσες αποφάσεις. Αυτή η στροφή δεν είναι παροδική.
Αντίθετα, όλα δείχνουν πως θα αποτελέσει τον κανόνα στο άμεσο μέλλον, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται οι τουριστικές υπηρεσίες, σχεδιάζονται οι παροχές και καταρτίζονται οι στρατηγικές προβολής των προορισμών. Η last-minute προσέγγιση είναι, τελικά, η αντανάκλαση μιας καθημερινότητας, όπου ο χρόνος και η σταθερότητα είναι πιο αβέβαιοι από ποτέ.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
