Τεράστιες αντιδράσεις έχει προκαλέσει τις τελευταίες ημέρες η απόφαση της Τράπεζας Πειραιώς να προχωρήσει στη μεταβίβαση περίπου 850 ΑΤΜ – σχεδόν το 40% του δικτύου της – σε ιδιωτική εταιρεία, επιλογή που συνοδεύτηκε από νέες, αυξημένες χρεώσεις για τους πελάτες της.
Η ενέργεια αυτή, που εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική περιορισμού κόστους από τις συστημικές τράπεζες, έχει φέρει στο προσκήνιο ζητήματα διαφάνειας, προσβασιμότητας και προστασίας των καταναλωτών, με την κυβέρνηση να παρεμβαίνει νομοθετικά και την κοινωνία να εκφράζει ανοιχτά τη δυσαρέσκειά της.
Η απόφαση της Πειραιώς και η εμπορική μεταβίβαση
Συγκεκριμένα, η Τράπεζα Πειραιώς μετέφερε 850 μηχανήματα αυτόματης ανάληψης μετρητών στην εταιρεία Printec, η οποία ίδρυσε πρόσφατα τη θυγατρική Cashflex (διατηρεί συμμετοχή με 19,9% η Πειραιώς), αρμόδια για τη διαχείριση των ΑΤΜ αυτών. Τα περισσότερα από τα συγκεκριμένα μηχανήματα βρίσκονται εκτός τραπεζικών καταστημάτων – σε σταθμούς μετρό, νοσοκομεία και απομονωμένες περιοχές της χώρας. Το αποτέλεσμα είναι πως οι συναλλαγές που μέχρι πρότινος ήταν δωρεάν για τους πελάτες της Πειραιώς στα συγκεκριμένα μηχανήματα συναλλαγών, πλέον χρεώνονται με προμήθειες που κυμαίνονται από 1,5 έως και 4,95 ευρώ, με τις υψηλότερες τιμές να καταγράφονται σε τουριστικές ή απομακρυσμένες τοποθεσίες. Για όλες τις άλλες συναλλαγές μέσω του δικού της δικτύου – όπως αναλήψεις, καταθέσεις, μεταφορές και ερώτηση υπολοίπου – οι πελάτες δεν χρεώνονται. Επιπλέον, για τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται από πελάτες Πειραιώς σε ΑΤΜ άλλων τραπεζών, εντός Ελλάδος, εφαρμόζεται επιπλέον χρέωση από την ίδια την Πειραιώς ύψους 0,50 ευρώ. Σύμφωνα με την τράπεζα, η χρέωση αυτή είναι η χαμηλότερη μεταξύ των συστημικών τραπεζών και αφορά τη διατραπεζική συναλλαγή μέσω του συστήματος ΔΙΑΣ.
Η κίνηση αυτή εγγράφεται στη γενικότερη τάση περιορισμού λειτουργικών εξόδων από τις τράπεζες, μετά και τις πωλήσεις των συστημάτων αποδοχής και εκκαθάρισης καρτών (acquiring) το 2022. Υπενθυμίζεται ότι τότε, η Πειραιώς είχε συμφωνήσει με την Euronet έναντι 300 εκατ. ευρώ, ενώ παρόμοιες συμφωνίες υπέγραψαν οι άλλες συστημικές τράπεζες, αποκομίζοντας σημαντικά ποσά ρευστότητας.
Ανταγωνισμός και απάντηση από την Attica Bank
Εν μέσω της έντονης κριτικής προς την Πειραιώς, η Attica Bank εκμεταλλεύτηκε τη συγκυρία και ανακοίνωσε ότι από την 1η Αυγούστου θα προσφέρει δωρεάν αναλήψεις μετρητών και ερώτηση υπολοίπου από 2.500 ΑΤΜ σε όλη την Ελλάδα – τα 142 του δικού της και της πρώην Παγκρήτιας Τράπεζας, καθώς και 2.300 του δικτύου της Euronet.
Η πρωτοβουλία αυτή προβλήθηκε ως ένα μέτρο υπέρ των καταναλωτών και ενίσχυσης της προσβασιμότητας στις τραπεζικές υπηρεσίες, ενόσω η Πειραιώς αντιμετώπιζε καταιγισμό αρνητικών σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στα πολιτικά πάνελ.
Νομοθετικός περιορισμός στις χρεώσεις
Η έντονη αντίδραση της κοινής γνώμης και η συζήτηση που άνοιξε, οδήγησαν στην παρέμβαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκου Πιερρακάκη. Μιλώντας στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ο υπουργός ανακοίνωσε ένα πλαίσιο ρυθμίσεων για τον περιορισμό των χρεώσεων στα ΑΤΜ, τονίζοντας ότι «οι υπέρογκες χρεώσεις είναι μη αποδεκτές από την κυβέρνηση».
Η νομοθετική ρύθμιση που προανήγγειλε προβλέπει μεταξύ άλλων:
- Μηδενικές χρεώσεις για συναλλαγές των πελατών μιας τράπεζας στο δικό της δίκτυο, ακόμα και μέσω τρίτου παρόχου.
- Μηδενισμός των διατραπεζικών χρεώσεων μέσω του συστήματος ΔΙΑΣ.
- Εθνικό πλαφόν 1,5 ευρώ για οποιαδήποτε άλλη χρέωση – π.χ. ανάληψη μετρητών από ξένη ή τρίτη τράπεζα.
- Οι τρίτοι πάροχοι που διαχειρίζονται ΑΤΜ για λογαριασμό τραπεζών, υποχρεούνται να αντιμετωπίζουν τους πελάτες της τράπεζας σαν να ήταν οι ίδιοι πάροχοι.
- Σε περιοχές με ένα μόνο ΑΤΜ, ισχύει γενικευμένη μηδενική χρέωση, και για τρίτους παρόχους.
- Ερώτηση υπολοίπου θα είναι δωρεάν παντού, ενώ για εμβάσματα ισχύει ανώτατη χρέωση 0,5 ευρώ.
Ο υπουργός υπενθύμισε επίσης τις προηγούμενες κυβερνητικές παρεμβάσεις για την προστασία των καταναλωτών, μεταξύ των οποίων:
- Μηδενικές χρεώσεις για πληρωμές προς δημόσιους φορείς μέσω web και mobile banking.
- Μειώσεις προμηθειών για εμβάσματα και μικρές λιανικές συναλλαγές.
- Κατάργηση χρεώσεων για ερώτηση υπολοίπου και φόρτιση προπληρωμένων καρτών έως 100 ευρώ.
Η τιμολογιακή πολιτική των τραπεζών σήμερα
Η εικόνα στις υπόλοιπες συστημικές τράπεζες ποικίλλει ως προς την τιμολογιακή πολιτική που εφαρμόζουν για τις συναλλαγές μέσω ΑΤΜ. Η Eurobank δίνει τη δυνατότητα στους πελάτες της να πραγματοποιούν αναλήψεις μετρητών και ενημέρωση υπολοίπου χωρίς χρέωση, εφόσον χρησιμοποιούν δικά της ATM ή/και ΑΤΜ των ΕΛΤΑ κατά τις εργάσιμες ημέρες. Όμως όταν ένας πελάτης της Eurobank χρησιμοποιεί ATM άλλης τράπεζας στην Ελλάδα ή σε χώρα της Ευρωζώνης, ενεργοποιείται η νέα τιμολογιακή πολιτική που εφαρμόστηκε από τον Ιούλιο του 2025. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η Eurobank χρεώνει σταθερά 1,60 ευρώ ανά ανάληψη, ανεξαρτήτως του ποσού που αναλαμβάνεται.
Για αναλήψεις με κάρτα Eurobank σε ATM εκτός Ευρωζώνης, ο πελάτης επιβαρύνεται με προμήθεια 1,05% επί του ποσού που αναλήφθηκε. Πρόκειται για ένα ποσοστό το οποίο αντικαθιστά τις παλιότερες κλιμακωτές χρεώσεις και έχει σχεδιαστεί ώστε να είναι πιο σταθερό και προβλέψιμο για τον καταναλωτή.
Η Εθνική Τράπεζα, αν και δεν έχει ακόμη προχωρήσει σε αντίστοιχη πώληση του δικτύου ΑΤΜ, διαθέτει το μεγαλύτερο πανελλαδικό δίκτυο μαζί με την Πειραιώς και παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις. Ενδεχομένως όμως, να βρεθεί και αυτή μπροστά σε παρόμοιες στρατηγικές αποφάσεις για εξορθολογισμό του κόστους λειτουργίας στο εγγύς μέλλον. Ως προς την εμπορική πολιτική που εφαρμόζει, εάν η συναλλαγή γίνεται σε ATM της ίδιας της Εθνικής Τράπεζας (on‑us), δηλαδή με χρήση κάρτας Εθνικής σε ATM που ανήκει στο δικό της δίκτυο, δεν υπάρχει χρέωση ανάληψης. Η Εθνική Τράπεζα έχει ευθυγραμμιστεί με τις απαιτήσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού για μείωση των προμηθειών στις αναλήψεις μέσω ΑΤΜ άλλων τραπεζών, με την ανώτατη χρέωση να έχει μειωθεί στα 1,90 ευρώ. Σε συνδυασμό με τη στάνταρ εσωτερική χρέωση 0,75 ευρώ, το συνολικό κόστος για off‑us συναλλαγές φαίνεται πλέον πιο προσιτό. Επιπλέον, η Τράπεζα έχει απλοποιήσει ή μηδενίσει χρεώσεις σε άλλα δημοφιλή κανάλια, επενδύοντας στην εξυπηρέτηση και οικονομική ελάφρυνση των πελατών της.
Σε ό,τι αφορά την Alpha Bank, μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει σε πώληση ή μεταβίβαση του δικτύου των ΑΤΜ της σε ιδιωτικό πάροχο. Οι πελάτες της που χρησιμοποιούν κάρτες της τράπεζας για συναλλαγές στα ΑΤΜ του δικτύου της, δεν επιβαρύνονται με χρέωση. Οι βασικές υπηρεσίες – όπως η ανάληψη και κατάθεση μετρητών, η ερώτηση υπολοίπου, οι μεταφορές μεταξύ λογαριασμών ή ακόμη και η πληρωμή ορισμένων λογαριασμών – προσφέρονται χωρίς πρόσθετο κόστος. Οι χρεώσεις εμφανίζονται κυρίως όταν χρησιμοποιείται κάρτα της Alpha Bank σε ΑΤΜ άλλης ελληνικής τράπεζας που συμμετέχει στο διατραπεζικό σύστημα ΔΙΑΣ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η προμήθεια ανέρχεται σε 0,75 ευρώ ανά συναλλαγή. Η ίδια χρέωση ισχύει και για ξένες κάρτες που χρησιμοποιούνται στα ΑΤΜ της Alpha Bank, εφόσον προέρχονται από τράπεζες εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην περίπτωση που μια συναλλαγή πραγματοποιείται με κάρτα ελληνικής τράπεζας σε ΑΤΜ του εξωτερικού ή προέρχεται από κάρτα εκτός Ε.Ε., τότε η προμήθεια διαμορφώνεται στο 1% του ποσού με ελάχιστη χρέωση τα 4,40 ευρώ.
Η εμπορευματοποίηση της πρόσβασης σε μετρητά
Η υπόθεση της Τράπεζας Πειραιώς ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για τον τραπεζικό κλάδο στην Ελλάδα. Οι εμπορικές αποφάσεις των τραπεζών αγγίζουν άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών, ιδίως των πιο ευάλωτων ή απομονωμένων κοινωνικών ομάδων. Η εμπορευματοποίηση της πρόσβασης στο μετρητό θέτει ζητήματα ισότητας, διαφάνειας, αλλά και ρόλου του κράτους ως εγγυητή της οικονομικής προσβασιμότητας.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
