Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σοβαρή πρόκληση που αφορά την ασφάλεια των καταναλωτών, την ισότητα στον ανταγωνισμό και τη διαχείριση της ανεξέλεγκτης εισροής φθηνών προϊόντων από διαδικτυακές πλατφόρμες με έδρα εκτός Ευρώπης.
Ειδικά οι πλατφόρμες Shein και Temu, οι οποίες έχουν γνωρίσει εκρηκτική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, έχουν βρεθεί στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξαιτίας του όγκου των προϊόντων που εισέρχονται καθημερινά στην ευρωπαϊκή αγορά, της ποιότητάς τους και των σοβαρών καταγγελιών για παραβίαση ευρωπαϊκών κανονισμών.
Ο Επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, Μάικλ ΜακΓκράθ, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, τονίζοντας ότι κάθε μέρα φτάνουν στην ΕΕ περισσότερα από 12 εκατομμύρια δέματα χαμηλής αξίας, τα περισσότερα κάτω των 150 ευρώ, ποσό που τα απαλλάσσει από τελωνειακούς δασμούς και αυστηρότερους ελέγχους. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 4,6 δισεκατομμύρια αποστολές για το 2024, αριθμός υπερδιπλάσιος σε σχέση με το 2023 και τριπλάσιος από το 2022, φαινόμενο που δημιουργεί τεράστια πίεση στις αρμόδιες τελωνειακές και καταναλωτικές αρχές των κρατών-μελών.
Ταυτόχρονα, αυξάνονται οι αναφορές για προϊόντα που όχι μόνο δεν πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφαλείας, αλλά ενδέχεται να είναι επικίνδυνα για τους χρήστες τους. Ο Επίτροπος ανέφερε χαρακτηριστικά περιπτώσεις όπως βρεφικές πιπίλες με αποσπώμενες χάντρες που ενέχουν κίνδυνο πνιγμού, παιδικά αδιάβροχα με τοξικές χημικές ουσίες, γυαλιά ηλίου χωρίς προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία και καλλυντικά που περιέχουν επικίνδυνα χημικά, όπως το Lilial, συστατικό που έχει απαγορευτεί από την ΕΕ ήδη από το 2022 λόγω του πιθανού του αντίκτυπου στη γονιμότητα και την ανάπτυξη των εμβρύων. Η σοβαρότητα των κινδύνων δεν αφορά μεμονωμένα προϊόντα, αλλά αναδεικνύει ένα συστηματικό πρόβλημα μη συμμόρφωσης με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Η αρμόδια ευρωπαϊκή υπηρεσία Safety Gate κατέγραψε πέρυσι ρεκόρ 4.137 ειδοποιήσεων για μη ασφαλή προϊόντα (πλην τροφίμων), με πάνω από το ένα τρίτο να αφορά καλλυντικά, περισσότερες ακόμη και από τις ειδοποιήσεις για παιχνίδια ή ηλεκτρονικές συσκευές. Οι καταναλωτές και οι εθνικές αρχές ειδοποιούν άμεσα το δίκτυο, ωστόσο το μέγεθος του προβλήματος καθιστά δύσκολη την αποτελεσματική επιτήρηση.
Παράλληλα με τις ανησυχίες για την ασφάλεια, αναδεικνύεται και ένα άλλο σημαντικό ζήτημα, δηλαδή τον αθέμιτο ανταγωνισμό που δημιουργούν αυτές οι πλατφόρμες σε βάρος των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Οι μικρομεσαίοι παραγωγοί και έμποροι εντός ΕΕ επωμίζονται σημαντικά κόστη για να τηρούν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές σε θέματα ασφάλειας, σήμανσης, συσκευασίας και εργασιακής συμμόρφωσης. Αντιθέτως, πολλές επιχειρήσεις εκτός ΕΕ παρακάμπτουν αυτά τα κόστη, αποκτώντας αθέμιτο πλεονέκτημα στην τιμολόγηση των προϊόντων τους. Ο Επίτροπος δήλωσε αποφασισμένος να προχωρήσει σε μέτρα για την αποκατάσταση της ισορροπίας στον ανταγωνισμό και την προστασία των καταναλωτών, επισημαίνοντας πως δεν μπορεί να συνεχιστεί η κατάσταση όπου ευρωπαϊκές επιχειρήσεις καλούνται να ανταγωνιστούν πωλητές που δεν τηρούν τους ίδιους κανόνες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει σειρά παρεμβάσεων για την αναχαίτιση του φαινομένου, όπως την κατάργηση του αφορολόγητου ορίου των 150 ευρώ και την επιβολή τέλους διακίνησης για κάθε αποστολή, ώστε να καταστούν λιγότερο συμφέρουσες οι αγορές φθηνών, μαζικών ειδών από περιοχές εκτός ΕΕ. Παράλληλα, εξετάζεται η δημιουργία κοινής τελωνειακής αρχής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία θα ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των ελέγχων, ειδικά για τις ηλεκτρονικές αγορές και τις μικρές αποστολές.
Οι ίδιες οι εταιρείες, πάντως, δηλώνουν πως συμμορφώνονται με τους κανονισμούς. Η Shein ανακοίνωσε επενδύσεις ύψους 15 εκατομμυρίων δολαρίων για την ενίσχυση των διαδικασιών συμμόρφωσης, ενώ υποστήριξε ότι έχει απομακρύνει περισσότερους από 500 πωλητές που δεν πληρούσαν τα πρότυπα. Αντίστοιχα, η Temu υποστηρίζει ότι διαθέτει αυστηρό μηχανισμό ελέγχου των προϊόντων και συνεργάζεται με πιστοποιημένους διεθνείς οργανισμούς, προκειμένου να διασφαλίζει την ποιότητα των αγαθών που διατίθενται μέσω της πλατφόρμας της.
Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει ότι οι εθνικοί μηχανισμοί ελέγχου και οι καταναλωτές δεν μπορούν να βασίζονται μόνο στις δηλώσεις συμμόρφωσης των εταιρειών. Χρειάζονται ενισχυμένα θεσμικά μέτρα και αποτελεσματικότερη εποπτεία, με τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ΜακΓκράθ σκοπεύει να θέσει το ζήτημα άμεσα στις διμερείς επαφές της ΕΕ με τις κινεζικές αρχές, ενώ δεν αποκλείεται το θέμα να απασχολήσει ακόμη και τη σύνοδο κορυφής ΕΕ–Κίνας στο Πεκίνο.
Το ζήτημα της εισροής μη ασφαλών και υποτιμημένων προϊόντων δεν είναι απλά εμπορικό. Αγγίζει τον πυρήνα της καταναλωτικής προστασίας, της ισότητας στην αγορά και της θεσμικής αξιοπιστίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι εξελίξεις των επόμενων μηνών θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα της ΕΕ να διαχειριστεί ένα φαινόμενο που επηρεάζει την καθημερινότητα εκατομμυρίων πολιτών και την επιβίωση χιλιάδων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
