Η λειψυδρία δεν είναι πλέον ένα μελλοντικό σενάριο για την Ελλάδα. Είναι ήδη εδώ, και γίνεται κάθε χρόνο πιο έντονη.
Οι υψηλές θερμοκρασίες, οι χαμηλές βροχοπτώσεις και η επιταχυνόμενη κλιματική κρίση έχουν μετατρέψει το νερό, από δεδομένο αγαθό σε κρίσιμο και επισφαλές ζητούμενο.
Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί του προβλήματος, καθώς τα αποθέματα των φραγμάτων που υδροδοτούν την Αττική έχουν μειωθεί πάνω από 50% από το 2022, ενώ η χώρα κατατάσσεται πλέον στην 19η θέση παγκοσμίως σε κίνδυνο λειψυδρίας.
Κλιματική κρίση, γηρασμένες υποδομές και κατακερματισμένη διαχείριση
Η λειψυδρία στην Ελλάδα δεν οφείλεται μόνο στην κλιματική αλλαγή αλλά είναι ένα πρόβλημα πολλών παραγόντων, το οποίο επιδεινώνεται και από χρόνια παθογένεια στη διαχείριση των υδάτων.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σήμερα λειτουργούν πάνω από 700 εταιρείες ύδρευσης, οι περισσότερες μικρές, δημοτικές και υποστελεχωμένες. Ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων και η απουσία ενός ενιαίου στρατηγικού σχεδιασμού καθιστούν αδύνατο τον αποτελεσματικό συντονισμό και τη μακροπρόθεσμη πρόληψη.
Ακόμα, πολλά από τα δίκτυα ύδρευσης έχουν σημαντικές απώλειες, με τις διαρροές να ξεπερνούν το 50% σε ορισμένες περιοχές, ενώ η αγροτική άρδευση συχνά γίνεται με ξεπερασμένες μεθόδους.
Το σύστημα βασίζεται υπερβολικά σε φυσικούς υδροφορείς, οι οποίοι πλέον δεν αναπληρώνονται λόγω της μειωμένης βροχόπτωσης. Επιπλέον, η αυθαίρετη και χωρίς κεντρικό σχεδιασμό διάνοιξη γεωτρήσεων έχει επιβαρύνει την ποιότητα και τη διαθεσιμότητα του υπόγειου υδάτινου δυναμικού.
Η κατάσταση καθίσταται ιδιαίτερα ανησυχητική αν ληφθεί υπόψη ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα με σημαντική αγροτική παραγωγή, υψηλή τουριστική δραστηριότητα και έντονες εποχικές διακυμάνσεις στη ζήτηση νερού. Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα που χρήζει άμεσης και συντονισμένης παρέμβασης.
Εθνικός σχεδιασμός με νέα αρχιτεκτονική διαχείρισης
Ως απάντηση στην ολοένα και μεγαλύτερη απειλή, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να αλλάξει ριζικά το μοντέλο διαχείρισης του νερού. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε τον νέο εθνικό σχεδιασμό για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, θέτοντας ως στόχο όχι απλώς την επιβίωση μέσα στην κρίση, αλλά τη δημιουργία ενός ανθεκτικού και αποδοτικού συστήματος για τις επόμενες δεκαετίες.
Στην καρδιά του σχεδιασμού βρίσκεται η συγχώνευση των εκατοντάδων μικρών φορέων σε τρεις ενιαίες εταιρείες. Η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ, που εξυπηρετούν ήδη την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη αντίστοιχα, θα επεκτείνουν το πεδίο ευθύνης τους, ενώ μια τρίτη κρατική εταιρεία θα αναλάβει την υπόλοιπη επικράτεια.
Ο στόχος της συγκεκριμένης κίνησης είναι βιώσιμες, λειτουργικές και υπόλογες δομές, με καλύτερη διαχείριση, σύγχρονα εργαλεία και περισσότερη διαφάνεια.
Η ενοποίηση δεν είναι μόνο διοικητική. Συνοδεύεται από αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των εταιρειών με ευελιξία στις προσλήψεις, προσέλκυση στελεχών από τον ιδιωτικό τομέα και χρήση αποδοτικότερων πρακτικών στη διαχείριση έργων.
Η μετάβαση σε αυτό το νέο πλαίσιο θα επιδιώξει να βελτιώσει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την αξιοποίηση των πόρων.
Στο προσκήνιο επενδύσεις, τεχνολογία και αφαλάτωση
Ο εθνικός σχεδιασμός δεν περιορίζεται στη διοικητική ενοποίηση. Περιλαμβάνει και ένα νέο ταμείο για τη χρηματοδότηση κρίσιμων υποδομών, από νέα φράγματα μέχρι μονάδες αφαλάτωσης.
Ειδικά η Κρήτη και η Αττική θα χαρακτηριστούν περιοχές με υδατικό έλλειμμα, ώστε να προχωρήσουν άμεσα έργα ενίσχυσης της επάρκειας.
Η αφαλάτωση, η ανακύκλωση νερού και η επαναχρησιμοποίηση γκρίζου νερού είναι πλέον ψηλά στην ατζέντα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις νησιωτικές περιοχές, όπου η εξάρτηση από υδροφόρες ή ανεπαρκή τοπικά δίκτυα καθιστά το πρόβλημα ακόμα πιο οξύ.
Παράλληλα, αξιοποιούνται τεχνολογικές λύσεις μεταξύ των οποίων έξυπνοι μετρητές, δίκτυα ανίχνευσης διαρροών, απομακρυσμένη παρακολούθηση και ψηφιακή χαρτογράφηση των υποδομών.
Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη πάνω από 1.200 έργα σχετικής διαχείρισης, ενώ ήδη έχουν ολοκληρωθεί 278 από το 2019 έως σήμερα. Ωστόσο, ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς.
Το νερό ως δημόσιο αγαθό και εθνική προτεραιότητα
Ένα από τα πιο κρίσιμα σημεία του νέου πλαισίου είναι η ρητή δέσμευση ότι το νερό παραμένει δημόσιο αγαθό. Ο σχεδιασμός απορρίπτει κάθε ιδιωτικοποίηση και βασίζεται στο Σύνταγμα και τη νομολογία του ΣτΕ. Παράλληλα, επιχειρεί να εξισορροπήσει το κόστος, ώστε η πρόσβαση να είναι βιώσιμη αλλά και προσιτή για όλους τους πολίτες και τις παραγωγικές δραστηριότητες.
Σημαντικό μέρος του σχεδίου αποτελεί και η ενημέρωση των πολιτών. Στους επόμενους έξι μήνες προγραμματίζονται εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την αξία του νερού και την ανάγκη εξοικονόμησης.
Η αλλαγή της κουλτούρας γύρω από τη χρήση του νερού είναι βασικός στόχος, καθώς η αποτελεσματική διαχείριση δεν εξαρτάται μόνο από τις υποδομές αλλά και από τις καθημερινές συνήθειες των πολιτών.
Από τη διαχείριση στην πρόληψη
Η πρόκληση της λειψυδρίας δεν είναι προσωρινή. Δεν πρόκειται να «περάσει» μόλις τελειώσει το φετινό καλοκαίρι. Η Ελλάδα, όπως και ολόκληρη η Μεσόγειος, πρέπει να αναδιαμορφώσει τις προτεραιότητές της γύρω από τη διαχείριση των φυσικών πόρων.
Το νέο σχέδιο φιλοδοξεί να περάσει από την παθητική διαχείριση στην ενεργητική πρόληψη, με μακροπρόθεσμη στόχευση και ανθεκτικές υποδομές.
Η αναβάθμιση των υδάτινων πόρων δεν αφορά μόνο την επιβίωση αλλά και την οικονομική ανάπτυξη. Ο αγροτικός τομέας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την άρδευση, ενώ ο τουρισμός – βασικός πυλώνας της οικονομίας – χρειάζεται υποδομές που να εξασφαλίζουν καθαρό και επαρκές νερό.
Το πρόβλημα της λειψυδρίας… διψάει για λύση
Η αδράνεια κοστίζει είτε πρόκειται για απώλεια παραγωγής, είτε για προβλήματα υγείας, είτε για τη χαμένη εμπιστοσύνη των πολιτών.
Το αν αυτός ο φιλόδοξος σχεδιασμός θα εφαρμοστεί με συνέπεια και ταχύτητα, θα εξαρτηθεί από την πολιτική βούληση, τη χρηματοδότηση και τη συνεργασία κράτους, τοπικής αυτοδιοίκησης και κοινωνίας.
Αυτό που είναι βέβαιο, όμως, είναι ότι η πολυτέλεια της αδράνειας έχει χαθεί και το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί… διψάει για λύση.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
