Η προεδρία τελειώνει. Το συμβόλαιο αρχίζει. Ορισμένοι πρώην ηγέτες αποσύρονται διακριτικά. Άλλοι περνούν απευθείας από το Οβάλ Γραφείο στο γραφείο του εκδότη, έτοιμοι να παραδώσουν μια εκδοτική εκδοχή τη δίκη τους εκδοχή της ιστορίας…
… Ο Τζο Μπάιντεν υπέγραψε πρόσφατα συμφωνία με τον εκδοτικό οίκο Hachette για την έκδοση των απομνημονευμάτων του, με προκαταβολή που εκτιμάται σε περίπου 10 εκατομμύρια δολάρια. Το ποσό δεν είναι αμελητέο, αλλά δεν πλησιάζει και τα ρεκόρ που έχουν κερδίσει άλλοι πρώην ένοικοι του Λευκού Οίκου, περισσότερο λαμπεροί και με μεγαλύτερο star quality.
Οι Ομπάμα, σκανδαλιάρης Κλίντον, Μπους ο νεότερος και… Τόνι Μπλερ!
Το μεγαλύτερο deal όλων των εποχών σε πολιτική αυτοβιογραφία ανήκει στο ζεύγος Μπαράκ και Μισέλ Ομπάμα. Το 2017 υπέγραψαν κοινό εκδοτικό συμβόλαιο με προκαταβολή που ξεπέρασε τα 60 εκατομμύρια δολάρια για τα βιβλία «Becoming» και «A Promised Land». Το βιβλίο του Μπαράκ Ομπάμα πούλησε σχεδόν 900.000 αντίτυπα την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του σε ΗΠΑ και Καναδά και ξεπέρασε τα 3 εκατομμύρια αντίτυπα μέσα στους πρώτους μήνες. Πιο πίσω χρονικά, ο Μπιλ Κλίντον είχε λάβει 15 εκατομμύρια δολάρια προκαταβολή για την αυτοβιογραφία του «My Life», η οποία κυκλοφόρησε το 2004. Οι πωλήσεις του ξεπέρασαν τα 2 εκατομμύρια αντίτυπα, ενώ τα συνολικά έσοδά του από το βιβλίο υπολογίζονται σε πάνω από 30 εκατομμύρια δολάρια. Ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος εξασφάλισε περίπου 10 εκατομμύρια δολάρια για τα «Decision Points», ένα από τα λίγα βιβλία Αμερικανού πρώην προέδρου που κυκλοφόρησαν με σχετική αμεσότητα μετά την αποχώρησή του. Εκτός Ηνωμένων Πολιτειών, ο Τόνι Μπλερ είχε συνάψει συμφωνία ύψους περίπου 4,5 εκατομμυρίων λιρών για τα απομνημονεύματά του. Επέλεξε ωστόσο να δωρίσει την προκαταβολή σε φιλανθρωπικές οργανώσεις, κυρίως σε οργανισμούς για τραυματίες βετεράνους. Κίνηση πολιτικά επιμελημένη, που ενίσχυσε το προφίλ του και ως συγγραφέα και ως πρώην ηγέτη.
Όχι απλώς μνήμες, αλλά προϊόν υψηλής αξίας
Οι πολιτικές αυτοβιογραφίες δεν γράφονται για να εξομολογηθούν λάθη και μυστικά, αλλά για να ερμηνεύσουν, να ελέγξουν τη μνήμη και, ενίοτε, να ανοικοδομήσουν μια φθαρμένη από την εξουσία, δημόσια εικόνα. Ειδικά σε περιόδους έντονων κοινωνικών διαιρέσεων ή φθοράς της πολιτικής αξιοπιστίας, οι ηγέτες προστρέχουν στην αφήγηση ως μέσο επιρροής. Κάθε σελίδα, κάθε κεφάλαιο, είναι μέρος μιας δεύτερης καμπάνιας. Όχι για ψήφους, αλλά για ιστορική υστεροφημία. Η τάση δεν αφορά μόνο τους πρώην προέδρους των ΗΠΑ. Όλο και περισσότεροι πολιτικοί ηγέτες παγκοσμίως επενδύουν στην επιμέλεια της προσωπικής τους ιστορίας. Η συγγραφή των απομνημονευμάτων δεν αποτελεί πια προσωπική υπόθεση αλλά οργανωμένη παραγωγή. Συχνά περιλαμβάνει συνεργασίες με ghostwriters, επαγγελματίες ερευνητές και επιτελεία επικοινωνίας που δομούν το αφήγημα με στόχο την εμπορική απήχηση και τη θεσμική αναγνώριση.
Η εξουσία ως βιομηχανία
Η οικονομία γύρω από τις πολιτικές αυτοβιογραφίες έχει πάρει διαστάσεις βιομηχανίας. Οι προκαταβολές είναι συχνά οκταψήφιες. Οι περιοδείες προώθησης θυμίζουν προεκλογική εκστρατεία. Η στρατηγική marketing περιλαμβάνει όχι μόνο τα συμβατικά μέσα, αλλά και πλατφόρμες όπως τα podcasts, τα ντοκιμαντέρ και οι live εμφανίσεις σε ψηφιακές πλατφόρμες. Το βιβλίο δεν κυκλοφορεί απλώς ως κείμενο, αλλά ως πολυμεσικό γεγονός. Η χρήση των social media από πρώην ηγέτες ενισχύει τη διάδοση των εκδόσεων, με κάθε απόσπασμα ή εικόνα να λειτουργεί ως εργαλείο επανατοποθέτησης. Το πολιτικό memoir έχει μετατραπεί σε στρατηγικό περιουσιακό στοιχείο, με αξία που δεν εξαντλείται στην εκδοτική του διαδρομή. Ο αφηγηματικός τόνος των βιβλίων αυτών ποικίλλει. Άλλοι επιλέγουν την εξομολογητική γραφή, άλλοι την ανάλυση στρατηγικών αποφάσεων, άλλοι την εξετάζουν από απόσταση, πια, την παγκόσμια πολιτική. Όμως πρωταρχική αν όχι μοναδική αρχή, παραμένει ο έλεγχος της ιστορίας τους. Η καθολική αρχή και μεγάλος κανόνας λέει πως όποιος ελέγχει τη μνήμη, ελέγχει και το μέλλον και οι πρώην ηγετών, οι πιο ισχυροί του κόσμου, το ξέρουν καλά. Η αφήγηση γίνεται μια δεύτερη άσκηση εξουσίας. Μέσα από τις σελίδες, οι συγγραφείς επιχειρούν να υπερασπιστούν αποφάσεις, να διορθώσουν παρεξηγήσεις ή να δώσουν νέο νόημα σε κρίσιμες περιόδους της πολιτικής τους σταδιοδρομίας. Οι εκδόσεις συζητιούνται, πυροδοτούν εντάσεις, ανασκευάζουν ιστορικές στιγμές και ανάμεσα στους αναγνώστες, βρίσκονται πολιτικοί αναλυτές, ιστορικοί, πολίτες που ψήφισαν – ή απέρριψαν – τον συγγραφέα, αλλά και μια νέα γενιά που προσεγγίζει την πολιτική μέσα από την προσωπική μαρτυρία του πρωταγωνιστή της εξουσίας και όχι τις εφημερίδες. Η ιστορία από την εποχή του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη δεν γράφεται μόνον από τους νικητές, αλλά από τους συγγραφείς και πολλές φορές είναι τα ίδια πρόσωπα.
Οι πρόεδροι γράφουν ιστορία και έσοδα στο τραπεζικό τους λογαριασμό
Τα έσοδα από τις πολιτικές αυτοβιογραφίες, οι πωλήσεις εκατομμυρίων αντιτύπων και οι δυναμικές καμπάνιες κυκλοφορίας δείχνουν πως η εξουσία, ακόμη και μετά το αξίωμα, παραμένει κεφάλαιο. Η πένα ενός πρώην ηγέτη δεν είναι απλώς εργαλείο αποτύπωσης εμπειριών. Είναι μοχλός επιρροής και εργαλείο repositioning σε μια παγκόσμια δημόσια σφαίρα που κινείται με ταχύτητα. Η εμπορική αξία ενός πολιτικού memoir εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το προφίλ του συγγραφέα, τη συγκυρία, το ύφος γραφής, αλλά και την ευρύτερη αφήγηση που ενσωματώνει. Ορισμένα από αυτά θα μείνουν στα ράφια. Άλλα θα αποκτήσουν θέση σε προθήκες μουσείων, σε προγράμματα πανεπιστημίων, σε συζητήσεις που διαμορφώνουν τη συλλογική συνείδηση. Και φυσικά, στον τραπεζικό λογαριασμό των συγγραφέων τους. Καμιά φορά, πιο σπάνια, η διαύγεια, οι καλές προθέσεις και η συναίσθηση της ευθύνης βαραίνουν πιο πολύ απ όλα τα άλλα. Ο Μπάρακ Ομπάμα στο A Promised Land γράφει πως «η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν ήμουν θερμός υποστηρικτής της μοίρας. Ανησυχώ ότι μπορεί να ενθαρρύνει την αδιαφορία στους καταπιεσμένους και την απάθεια στους ισχυρούς»…
… Και κάπως έτσι, μπορεί η προσωπική αφήγηση να γίνεται υπέυθυνη πράξη ελέγχου του ιστορικού λόγου και της κληρονομιάς.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
