Μέχρι πρόσφατα, η ερώτηση αν αξίζει να αλλάξεις δουλειά είχε μία σχεδόν αυτονόητη απάντηση πως «βεβαίως και ναι», αφού ο μισθός της νέας προσφοράς είναι πάντα καλύτερος. Μα, αυτά είναι ήδη, παρελθόν…
…Ο κανόνας της αύξησης μισθού με την μεταπήδηση σε άλλον εργοδότη, έχει σταματήσει να ισχύει και τα πλεονεκτήματα που απολάμβαναν, όσοι μετακινούνταν από δουλειά σε δουλειά, έχουν σχεδόν εξατμιστεί. Στην πραγματικότητα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αλλαγή δουλειάς όχι μόνο δεν εξασφαλίζει πια μεγαλύτερο εισόδημα, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις οδηγεί σε μείωση αποδοχών. Η περίοδος των μεγάλων παραιτήσεων τελείωσε. Ο ενθουσιασμός για το job hopping που χαρακτήρισε τα μεταπανδημικά χρόνια έχει δώσει τη θέση του σε ένα πιο ψυχρό και επιφυλακτικό κλίμα. Οι εργαζόμενοι δείχνουν να κάθονται ήσυχοι στις θέσεις τους και οι εργοδότες να προσλαμβάνουν με φειδώ. Οι αποχωρήσεις έχουν μειωθεί αισθητά, το ίδιο και οι νέες προσλήψεις. Στην εταιρείες κυριαρχεί μια αίσθηση επιβράδυνσης. Όχι πανικού, αλλά ξεκάθαρης στασιμότητας.
Η επιβράδυνση αυτή αποτυπώνεται στους αριθμούς. Η αύξηση των μισθών για όσους αλλάζουν εργοδότη είναι σχεδόν ισόποση με εκείνη όσων παραμένουν στον ίδιο. Η διαφορά ανάμεσα στις δύο κατηγορίες είναι η μικρότερη της τελευταίας δεκαετίας. Κάτι που μέχρι πριν λίγο καιρό θεωρούταν ανωμαλία, έχει πλέον γίνει κανονικότητα. Ο εργαζόμενος που κάθεται φρόνιμος βλέπει την ίδια μισθολογική εξέλιξη με εκείνον που ρισκάρει. Και αυτό αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού. Η αγορά εργασίας, μοιάζει να εκπέμπει μήνυμα πως δεν υπάρχει, πια, περιθώριο για διαπραγματεύσεις. Η διαπραγματευτική ισχύς έχει γείρει και πάλι υπέρ των εργοδοτών. Η φάση που οι εργαζόμενοι έβγαιναν στην αγορά με απαιτήσεις, βλέποντας δεκάδες αγγελίες να τους περιμένουν, φαίνεται να τελείωσε. Οι εργοδότες είναι πιο επιλεκτικοί, οι προσφορές λιγότερες, και οι αυξήσεις πιο σφιχτές. Όποιος αλλάζει δουλειά πρέπει να συμβιβαστεί συχνά με λιγότερα από αυτά που είχε. Αυτό πλήττει άμεσα τους λεγόμενους job-hoppers, δηλαδή, αυτούς που οικοδομούν την καριέρα τους πάνω στην κινητικότητα και που θεωρούν τη παραμονή σε έναν εργοδότη ως επαγγελματικό βάλτωμα. Οι νέες συνθήκες της σταθερότητας, δεν επιφέρουν όφελος, ενώ εργοδότες και στελέχη αρχίζουν και πάλι να εκτιμούν την αφοσίωση, να βλέπουν την παραμονή ως θετικό σημάδι, και τις συνεχείς μετακινήσεις ως πιθανή αστάθεια.
Ούτε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι δεν νιώθουν πια το ίδιο σίγουροι για το επόμενο βήμα. Έρευνες δείχνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό σκέφτεται μεν την αλλαγή, αλλά φοβάται πως δεν θα βρει κάτι καλύτερο. Αρκετοί θεωρούν ότι οι συνθήκες έχουν σκληρύνει, ότι οι εργοδότες είναι πιο αυστηροί στις απαιτήσεις και λιγότερο πρόθυμοι να δώσουν αυξήσεις. Η αναζήτηση νέας δουλειάς έχει γίνει πιο αργή, πιο απαιτητική και πιο επισφαλής. Ο μισθός δεν ανεβαίνει απαραίτητα, τα κίνητρα περιορίζονται, και ο ανταγωνισμός αυξάνεται.
Την ίδια ώρα, οι λεγόμενοι stayers, αυτοί που παραμένουν, δεν έχουν και καν ιδιαίτερο λόγο να αισθανθούν πως κάτι χάνουν αν δεν κινηθούν. Οι αυξήσεις που τους δίνονται μπορεί να μην είναι εντυπωσιακές, αλλά είναι σταθερές. Δεν χρειάζεται να μπουν στο άγχος των συνεντεύξεων, ούτε στη διαδικασία αλλαγής περιβάλλοντος. Το ρίσκο του καινούριου δείχνει να μην αποδίδει. Ακόμα και σε τομείς υψηλής ζήτησης, όπως η τεχνολογία ή τα οικονομικά, οι προσφορές που δίνονται για νέες θέσεις είναι συχνά χαμηλότερες από τις αποδοχές που ήδη έχει κάποιος. Και αυτό είναι μια ειρωνική ανατροπή του προηγούμενου κανόνα, που παλιά έφευγες για να πάρεις περισσότερα, τώρα μένεις για να μη χάσεις!
Αυτό που συμβαίνει στην αμερικανική αγορά δεν είναι απλώς μια συγκυρία. Είναι προφανώς η αντανάκλαση μιας μεταβατικής περιόδου. Η αγορά εργασίας βγαίνει από μια φάση υπερθέρμανσης και περνά σε μια φάση εξισορρόπησης. Η κινητικότητα περιορίζεται, οι αυξήσεις μαζεύονται, και η συνολική δυναμική δείχνει να κουμπώνει ξανά σε επίπεδα σταθερότητας. Μπορεί η ανεργία να παραμένει χαμηλή, όμως οι εργοδότες λειτουργούν πλέον με άλλη λογική. Όχι πια να προσλάβουν όποιον κινείται, αλλά να αξιοποιήσουν καλύτερα όσους ήδη έχουν. Σε αυτό το τοπίο, ξεχωρίζει και η λεγόμενη συμπίεση μισθών. Όταν οι νέοι προσλαμβάνονται σε τιμές κοντά σε εκείνους με χρόνια εμπειρίας, η ψαλίδα κλείνει. Οι παλιοί δεν ανταμείβονται, όπως θα περίμεναν, οι νεότεροι ξεκινούν χωρίς προσαύξηση, και όλοι κινούνται στο ίδιο επίπεδο. Αυτό μειώνει τα κίνητρα, περιορίζει τη φιλοδοξία και ενισχύει το αίσθημα της μη επιβράβευσης.
Λένε οι ειδικοί πως η τέχνη της οικονομίας βρίσκεται στο να εξετάζεται όχι μόνο το άμεσο, αλλά και το απώτερο αποτέλεσμα κάθε πράξης. Αν κάτι φαίνεται καθαρά στην τωρινή στιγμή της αγοράς εργασίας είναι ότι τα άμεσα οφέλη έχουν μικρύνει. Και τα απώτερα είναι θολά. Οι εργαζόμενοι κινούνται με πιο χαμηλές προσδοκίες, πιο περιορισμένο ορίζοντα και με μεγαλύτερη αυτοσυγκράτηση. Δεν είναι μόνο ότι δεν υπάρχουν εντυπωσιακά κέρδη από την αλλαγή. Είναι ότι και οι απώλειες φοβίζουν. Αυτό δεν σημαίνει πως το job hopping τελείωσε. Σημαίνει όμως ότι το τοπίο αλλάζει. Πολλοί μπορεί να εξακολουθήσουν να μετακινούνται, να κυνηγούν νέες εμπειρίες, να διεκδικούν το επόμενο βήμα. Αλλά πλέον θα το κάνουν χωρίς την εγγύηση ότι αυτό σημαίνει περισσότερα χρήματα. Η εποχή που ο μισθός ανέβαινε αυτόματα με κάθε αλλαγή θέσης έχει περάσει…
…Στο μεταξύ, όσοι μένουν, παραμένουν για διαφορετικούς λόγους. Όχι από φόβο, ούτε από απάθεια, αλλά από μια νέα αντίληψη. Ότι η σταθερότητα μπορεί να είναι πιο αποδοτική από την αέναη κίνηση. Τουλάχιστον, προς το παρόν.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
