Ο Τζακ Μα, ιδρυτής του κολοσσού Alibaba, εντοπίστηκε, πριν λίγες ημέρες να κάνει ποδήλατο σε δρόμο του Τόκιο φορώντας φαρδιά βερμούδα, αθλητικά παπούτσια και καπέλο του μπέιζμπολ. Δεν συνοδευόταν από σωματοφύλακες ούτε από τους συνήθεις αυλικούς, που περιστοιχίζουν, πάντα, ως κουστουμαρισμένοι λεγεωνάριοι τους billionaires. Έμοιαζε σαν όλους τους άλλους. Σαν ένας από μας…
… Επειδή όμως, ακριβώς δεν είναι ένας από μας, η εικόνα του έγινε αμέσως viral σε όλο τον πλανήτη, όχι επειδή ακόμη και αν ήταν προσεκτικά σκηνοθετημένη, έμοιαζε ως ριζικά αυθόρμητη. Ήταν ο πιο πλούσιος ποδηλάτης στον δρόμο. Και κανείς δεν το καταλάβαινε! Η απλότητα, λοιπόν, είναι το νέο, ουσιαστικό και καλομελετημένο branding της οικονομικής ελίτ, ή, ίσως πιο συγκεκριμένα, η απόσυρση από τη διαρκή αυτοπροβολή. Πρόκειται για μια εκδοχή, που αφήνεται να διαρρεύσει χαμηλού προφίλ, που δεν αποποιείται την ισχύ, αλλά την παρουσιάζει σαν προσωπική ισορροπία και εσωτερική επάρκεια. Παραμένουν απόλυτα επιτυχημένοι και ασύλληπτα πλούσιοι, ικανοποιημένοι με την επιτυχία τους, απλά θέλουν να δείξουν πως δεν το υπολογίζουν τόσο.
Low-key leadership ή η άνοδος της διακριτικής ηγεσίας
Ο όρος διακριτική ηγεσία περιγράφει ηγετικά πρόσωπα που δεν καταφεύγουν στον εντυπωσιασμό. Δεν αναρτούν δημόσια κάθε κίνηση, δεν μιλούν υπερβολικά, δεν επιδεικνύονται. Επικοινωνούν με πράξεις και αποδοχή της φθαρτότητας. Ο Τιμ Κουκ της Apple, ο Σουντάρ Πιτσάι της Google, η Μαριάν Έβανς της OpenAI, ακόμα και ο Ζοζέφ Λο του γαλλικού επενδυτικού κεφαλαίου Ardian, διατηρούν χαμηλό προφίλ. Δεν προβάλλουν τους εαυτούς τους. Η δημόσια εικόνα τους διαμορφώνεται σχεδόν εξολοκλήρου από την αντίληψη των άλλων. Ο Τιμ Κουκ ζει ήσυχα στο Πάλο Άλτο, χωρίς εμφανείς επιδείξεις πλούτου. Ο Πιτσάι επιστρέφει στην Ινδία χωρίς φανφάρες, συμμετέχει σε μικρές τοπικές εκδηλώσεις και μιλά περισσότερο για την ομάδα του παρά για τον ίδιο. Η Μαριάν Έβανς, παρότι ηγείται ενός από τους πιο πολυσυζητημένους τεχνολογικούς οργανισμούς, αποφεύγει τις δημόσιες φωτογραφίες και προτιμά τις τεκμηριωμένες παρεμβάσεις σε διεθνή φόρουμ. Ο Ζοζέφ Λο διευθύνει ένα από τα ισχυρότερα ευρωπαϊκά επενδυτικά χαρτοφυλάκια, χωρίς προσωπική έκθεση στα μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με έρευνα της McKinsey για το 2025, οι επαγγελματίες ηλικίας 30 έως 45 ετών εμπιστεύονται κατά 64% περισσότερο ηγετικές φιγούρες που δηλώνουν λιγότερα και πράττουν περισσότερα. Η υπερβολική προβολή, όπως καταγράφεται στα ίδια δεδομένα, μειώνει την αξιοπιστία κατά 37%.
Επιλογή απλότητας από πολύ υψηλό στιλ!
Η επιλογή ενός απλού, αθόρυβου, δήθεν σαν όλων των άλλων προφίλ, δεν αντανακλά απαραίτητα εσωτερική σεμνότητα ή γνήσια απλότητα. Αντίθετα, διαβάζεται πλέον ως προσεκτικά υπολογισμένη στάση. Η εποχή του άκρατου εντυπωσιασμού και της χλιδής έχει εξαντλήσει τη θελκτικότητά της. Η κοινωνική ανισότητα, η κριτική στα κοινωνικά μέσα, ο σκεπτικισμός απέναντι στην υπερέκθεση, έχουν διαμορφώσει ένα νέο πολιτισμικό κλίμα. Όπως καταγράφει πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, πάνω από το 78% των καταναλωτών ηλικίας 25 έως 40 ετών θεωρούν «αντιπαθητική» την επιδεικτική προβολή πλούτου από δημόσια πρόσωπα. Η νέα ελίτ το γνωρίζει. Και προσαρμόζεται. Το χαμηλό προφίλ δεν είναι απόσυρση, αλλά ένα επανασχεδιασμός. Είναι μία μορφή κοινωνικής ενσυναίσθησης, όχι απαραίτητα ειλικρινούς ευαισθησίας, αλλά επικοινωνιακής επιβίωσης. Ο Τζακ Μα, βέβαια, έχει περιορίσει, σχεδόν δραματικά και σίγουρα εντυπωσιακά, τις δημόσιες εμφανίσεις του μετά το 2020, αποφεύγοντας σχόλια ή τοποθετήσεις. Σε σπάνιες συνεντεύξεις του, έχει μιλήσει για «προσωπική ανάγκη επανεκκίνησης», ενώ σε παλαιότερη δήλωσή του είχε αναφέρει πως «το να είσαι πλούσιος δεν σημαίνει να ξεχωρίζεις, αλλά να καταλαβαίνεις τι δεν χρειάζεται». Παρότι η δήλωση αυτή έγινε σε διαφορετικό πλαίσιο, συνδέεται έμμεσα με την αλλαγή της στάσης του από την ηγετική υπερπροβολή, στην σχεδόν διακριτική, αθόρυβη παρουσία.
Η απλότητα, όχι ως αρετή, αλλά ένα νέο λεξιλόγιο επιρροής
Η νέα εποχή του πλούτου δεν αγοράζει απλώς αντικείμενα. Αγοράζει έλεγχο, υγεία, ιδιωτικότητα, αποδέσμευση από τον θόρυβο. Οι δαπάνες για εξατομικευμένη ευεξία, οι απόμερες βίλες, τα καταφύγια χωρίς δημόσια προβολή, τα διαβαθμισμένα σχολεία και τα ταξίδια φτιαγμένα αποκλειστικά για λίγους είναι τα νέα σύμβολα κύρους. Δεν τα αναγνωρίζεις αν δεν ανήκεις στον κύκλο. Ο Νορβηγός κοινωνιολόγος Τόμας Χύλνααντ Έρικσεν, γνωστός για τη μελέτη του γύρω από την κοινωνική επιτάχυνση και τη σύγχρονη κουλτούρα, έχει περιγράψει πως «η σιωπή και η βραδύτητα είναι τα νέα αγαθά πολυτελείας». Δεν αναφέρεται μόνο στον ρυθμό ζωής αλλά και στη συνειδητή αποστασιοποίηση από τον κορεσμό πληροφορίας και τον εφήμερο εντυπωσιασμό.
Η Ρεμπέκα Μιντ, απ την άλλη, έγραψε πρόσφατα στο The New Yorker, πως η «αληθινή επιρροή σήμερα δεν διαφημίζεται, δεν χρειάζεται θόρυβο, απλά είναι παντού και υπάρχει». Είναι ίσως το πιο εύστοχο αποτύπωμα της νέας εποχής, όπου η αποχή από τη φασαρία δηλώνει όχι απουσία, αλλά υπεροχή.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
