Η μόδα δεν λειτουργεί σε κενό. Ανέκαθεν υπήρξε άρρηκτα συνδεδεμένη με τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις, αντανακλώντας τις ανησυχίες, τις προσδοκίες και τις αξίες κάθε εποχής. Σε περιόδους ευημερίας κυριαρχούν τα έντονα χρώματα, οι πειραματισμοί και η υπερβολή, ενώ σε στιγμές αβεβαιότητας ή κοινωνικής έντασης επιστρέφουν η λιτότητα, οι πιο συντηρητικές γραμμές και οι διαχρονικές επιλογές. Το διεθνές περιβάλλον των τελευταίων ετών, με την άνοδο του πολιτικού συντηρητισμού, τις γεωπολιτικές αναταράξεις και τη συνεχιζόμενη οικονομική ανασφάλεια, έχει αρχίσει να επηρεάζει εμφανώς και τον κόσμο της μόδας.
Η τρέχουσα τάση δείχνει μια απομάκρυνση από το φαινόμενο των κυρίαρχων «μαζικών» αισθητικών που χαρακτήριζαν προηγούμενες δεκαετίες. Αν τη δεκαετία του 1960 η μόδα έγινε όχημα κοινωνικής απελευθέρωσης και τη δεκαετία του 1980 μέσο προβολής δύναμης και οικονομικής ευμάρειας, σήμερα φαίνεται να επιστρέφει σε πιο εσωστρεφείς και ήπιες εκδοχές. Η λεγόμενη «quiet luxury», τα προσεγμένα ρούχα χωρίς υπερβολικά λογότυπα, το ανανεωμένο tailoring και οι ουδέτερες αποχρώσεις κυριαρχούν, αντανακλώντας την ανάγκη για ασφάλεια και σταθερότητα σε μια εποχή που τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα μεταβάλλονται διαρκώς. Σύμφωνα με ανάλυση της Vogue Business, η άνοδος αυτής της τάσης συνδέεται άμεσα με την ανάγκη των καταναλωτών για πιο «ήσυχες», αλλά ταυτόχρονα ποιοτικές επιλογές, που δεν προκαλούν αλλά δηλώνουν διακριτική πολυτέλεια.
Η νοσταλγία, επίσης, λειτουργεί ως καταφύγιο. Σε περιόδους κρίσης οι άνθρωποι συχνά στρέφονται στο παρελθόν, αναζητώντας ανακούφιση σε πιο οικείες και «σίγουρες» αισθητικές. Η επιστροφή ρούχων και στυλ που παραπέμπουν σε προηγούμενες δεκαετίες δεν είναι τυχαία. Η επιλογή ρετρό αναφορών, είτε πρόκειται για το preppy στυλ, είτε για vintage αξεσουάρ ή ακόμα και για αισθητικές που θυμίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του 2010, αντανακλά την ανάγκη να ξαναβρεθεί μια χαμένη αίσθηση κανονικότητας. Η επιτυχία αυτών των τάσεων δεν βασίζεται μόνο στη μόδα, αλλά και στην ευρύτερη κουλτούρα, από τη μουσική και τον κινηματογράφο μέχρι τη διαφήμιση.
Η κατακερματισμένη εικόνα της μόδας τα τελευταία καλοκαίρια είναι, με τη σειρά της, αντανάκλαση ενός κόσμου όπου δεν υπάρχει ενιαίο αφήγημα. Στο παρελθόν μια τάση ή ένα στυλ μπορούσε να χαρακτηρίσει μια ολόκληρη σεζόν, σήμερα ,όμως, η πληθώρα μικρο-τάσεων που γεννιούνται και πεθαίνουν στα κοινωνικά δίκτυα μέσα σε λίγες εβδομάδες, αποτρέπει τη διαμόρφωση ενός κυρίαρχου «look». Αυτός ο κατακερματισμός συνδέεται με το ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο, όπου οι κοινωνίες γίνονται πιο πολωμένες και οι αφηγήσεις πιο αντιφατικές, έτσι και η μόδα σπάει σε κομμάτια χωρίς να προσφέρει μια ενιαία αισθητική κατεύθυνση.
Η πολιτική αβεβαιότητα επηρεάζει και τη συμπεριφορά των καταναλωτών. Σε περιόδους έντονης ανασφάλειας η διάθεση για πειραματισμούς μειώνεται και οι αγοραστές στρέφονται σε πιο σταθερές επιλογές. Το γεγονός ότι πολλοί προτιμούν ποιοτικά και διαχρονικά κομμάτια, αντί για εφήμερες τάσεις, δεν είναι μόνο αισθητική απόφαση, αλλά και οικονομική στρατηγική. Σε ένα περιβάλλον όπου το διαθέσιμο εισόδημα πιέζεται, η μόδα προσαρμόζεται στις νέες προτεραιότητες, δίνοντας έμφαση στη διάρκεια και όχι στην εντύπωση. Όπως σημείωσε το Business Insider, η προθυμία των καταναλωτών να επενδύσουν σε διαχρονικά κομμάτια συνδέεται με την αίσθηση ότι αυτά αποτελούν πιο ασφαλή καταφύγια σε εποχές αστάθειας.
Η ίδια η αισθητική συντηρητικοποίηση συνδέεται συχνά με το πολιτικό κλίμα. Όπως αναφέρουν κοινωνιολόγοι της μόδας, η επιστροφή σε πιο αυστηρές γραμμές, στην κομψότητα χωρίς υπερβολή και σε χρώματα που εκπέμπουν ηρεμία, όπως τα γήινα ή τα ουδέτερα, αποτελεί αντανάκλαση ενός κόσμου που αναζητά βεβαιότητα και καθαρά σήματα σε μια περίοδο ασάφειας. Με έναν τρόπο, η στροφή αυτή καθρεφτίζει την κίνηση της πολιτικής ζωής προς πιο παραδοσιακές κατευθύνσεις.
Ωστόσο, η μόδα δεν είναι μόνο παθητικός καθρέφτης των εξελίξεων, αλλά και πεδίο αντίδρασης. Όπως σε παλαιότερες εποχές οι νέες γενιές αμφισβήτησαν την κατεστημένη τάξη μέσα από το ντύσιμο, έτσι και σήμερα δεν αποκλείεται η επιστροφή πιο έντονων, αντισυμβατικών αισθητικών ως απάντηση στην υπερβολική σοβαρότητα και στον κοινωνικό έλεγχο. Η πολιτική επιρροή στη μόδα δεν είναι ποτέ μονόδρομος. Όσο ισχυροποιείται η τάση προς τον συντηρητισμό, τόσο πιθανό είναι να αναδυθούν κινήματα που θα τον αμφισβητήσουν μέσα από το στυλ, επαναφέροντας στοιχεία παιχνιδιού και ελευθερίας.
Το ερώτημα για τα επόμενα χρόνια είναι αν αυτή η σιωπηλή και πιο συγκρατημένη περίοδος θα εδραιωθεί ως νέα κανονικότητα ή αν θα λειτουργήσει ως μεταβατικό στάδιο που θα οδηγήσει σε μια νέα έκρηξη δημιουργικότητας. Σε κάθε περίπτωση, η μόδα, όπως και η πολιτική, θα συνεχίσει να αποτελεί πεδίο όπου οι κοινωνίες καθρεφτίζουν τις αγωνίες και τις προσδοκίες τους.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
