Ο καφές αποτελεί μία από τις πιο αγαπημένες και σταθερές συνήθειες των Ελλήνων. Η καθημερινή κατανάλωση, που κυμαίνεται κατά μέσο όρο στους 2-3 καφέδες ανά άτομο, αποτυπώνει τη σημασία του στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή. Ωστόσο, η ελληνική αγορά καφέ βρίσκεται αντιμέτωπη με πρωτόγνωρες προκλήσεις, οι οποίες προέρχονται τόσο από τις διεθνείς εξελίξεις όσο και από τις εσωτερικές ιδιαιτερότητες της χώρας.
Η κατανομή της κατανάλωσης
Η αγορά διακρίνεται σε δύο βασικούς άξονες: την κατανάλωση εντός σπιτιού και χώρων εργασίας (60%) και την κατανάλωση εκτός σπιτιού (40%). Τα τελευταία χρόνια, εξαιτίας της πληθωριστικής κρίσης και των σημαντικών ανατιμήσεων στον καφέ, οι καταναλωτές στράφηκαν περισσότερο στην οικιακή κατανάλωση. Σύμφωνα με έρευνα της ΚΑΠΑ Research για λογαριασμό της Ελληνικής Ένωσης Καφέ, θεσμικού φορέα του κλάδου εμπορίας και επεξεργασίας καφέ, περισσότεροι από τους μισούς (54%) έχουν περιορίσει τις εξόδους τους, μειώνοντας την κατανάλωση στην εστίαση. Την ίδια στιγμή, αυξήθηκε το take away, που λειτουργεί ως ενδιάμεση επιλογή.
Η εκτός σπιτιού κατανάλωση προσανατολίζεται κυρίως στον εσπρέσο (53%), τον ελληνικό καφέ (22%), τον στιγμιαίο (14%) και τον φίλτρου (9%). Στο σπίτι, η εικόνα αλλάζει: ο ελληνικός καφές κυριαρχεί με 36%, ακολουθεί ο στιγμιαίος με 26%, ενώ ο εσπρέσο καλύπτει 15% — εκ των οποίων πάνω από το μισό καταναλώνεται σε μορφή κάψουλας — και ο καφές φίλτρου άλλο 15%.
Σταθερότητα στο οργανωμένο λιανεμπόριο
Η οργανωμένη λιανική δείχνει ότι η αγορά παραμένει ζωντανή, παρά τις πιέσεις. Ο συνολικός τζίρος του 2024 ανήλθε στα 342 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 2% σε αξία και 0,8% σε όγκο, που αντιστοιχεί σε 14.365 τόνους. Για το επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου του 2025, ο τζίρος ανήλθε στα 214 εκατ. ευρώ (+10% σε αξία), με οριακή αύξηση 0,5% σε όγκο. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η αγορά κινείται σταθερά, με μικρή άνοδο στην κατανάλωση, παρά την έντονη πίεση στις τιμές.
Η διεθνής διάσταση και από πού προέρχεται ο κύριος όγκος των αυξήσεων
Η πορεία των τιμών στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων αναδεικνύει τις ρίζες του προβλήματος. Μέσα σε πέντε χρόνια, ο καφές Arabica στη Νέα Υόρκη αυξήθηκε κατά 250% και ο Robusta στο Λονδίνο κατά 217,82%. Η κλιματική αλλαγή, οι ξηρασίες, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η αυξημένη ζήτηση από αγορές όπως η Κίνα και η Ινδία έχουν οδηγήσει σε έλλειψη ισορροπίας. Οι αυξήσεις αυτές περνούν αναπόφευκτα στην Ελλάδα, επιβαρύνοντας τόσο τους καταναλωτές όσο και τις επιχειρήσεις.
O Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης και οι προκλήσεις από την Ευρώπη
Πέρα από τις διεθνείς πιέσεις, η ελληνική αγορά καλείται να ανταπεξέλθει σε ένα επιπλέον εμπόδιο. Ο λόγος για τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στον καφέ, που εφαρμόζεται από το 2017. Ο φόρος αυτός έχει χαρακτηριστεί επανειλημμένα ως «άδικος», καθώς δεν στηρίζει ουσιαστικά την εφοδιαστική αλυσίδα, αλλά αντίθετα επιβαρύνει την τελική τιμή και δημιουργεί έδαφος για παράνομη διακίνηση και λαθρεμπόριο. Υπολογίζεται ότι αποδίδει περίπου 140-150 εκατ. ευρώ τον χρόνο στα δημόσια ταμεία, χωρίς όμως να αντισταθμίζει τις αρνητικές συνέπειες για τις νόμιμες επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Αξίζει να σημειωθεί ότι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Δανία, προχώρησαν στην κατάργηση παρόμοιων φόρων για να στηρίξουν τα νοικοκυριά εν μέσω ακρίβειας.
Πέρα από τη φορολογική επιβάρυνση, οι επιχειρήσεις καλούνται να συμμορφωθούν και με τον νέο κανονισμό EUDR της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που στοχεύει στην αποτροπή της αποψίλωσης των δασών. Αν και πρόκειται για ένα σημαντικό μέτρο περιβαλλοντικής προστασίας, επιβάλλει επιπλέον κόστος και γραφειοκρατία στις εταιρείες. Στο συγκεκριμένο πεδίο πάντως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει την παροχή παράτασης στην εφαρμογή του, καθώς υπάρχουν δυσκολίες με το πληροφοριακό σύστημα και ζητήματα προσαρμογής.
Ο καφές ως πολιτισμικό στοιχείο
Για τον Έλληνα, ο καφές δεν είναι απλώς καφεΐνη. Είναι κοινωνικότητα, ραντεβού με φίλους, διάλειμμα στη δουλειά, μια τελετουργία που έχει βαθιές ρίζες. Η συνεχής άνοδος των τιμών, ωστόσο, απειλεί να μετατρέψει αυτή τη συνήθεια σε πολυτέλεια. Παρά τις πιέσεις, η κατανάλωση παραμένει σταθερή, δείχνοντας πόσο ισχυρή είναι η σχέση του Έλληνα με τον καφέ.
Η ελληνική αγορά καφέ βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Από τη μία, έχει να αντιμετωπίσει διεθνείς ανατιμήσεις, περιβαλλοντικές προκλήσεις και αυξανόμενη ζήτηση από άλλες αγορές. Από την άλλη, το εσωτερικό πλαίσιο με τον ΕΦΚ και τις δομικές αδυναμίες επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
