Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν περιορίστηκε ποτέ στη λογική. Από τη στιγμή που έμαθε να μιλά σαν άνθρωπος, ήταν αναπόφευκτο να θελήσει να αγγίξει και την επιθυμία του…
…Σήμερα, εκατοντάδες εταιρείες σε Αμερική, Ασία και Ευρώπη επενδύουν δισεκατομμύρια σε αυτό που οι αναλυτές του Financial Times και του Wired αποκαλούν «AI Desire Economy», τη νέα αγορά όπου το συναίσθημα, ο αισθησιασμός και η τεχνολογία, μοιραία, φουτουριστικά, ίσως δυστοπικά, συναντιούνται!
Από το chatbot στο ερωτικού τύπου σύντροφο
Το ChatGPT έδειξε ότι η συνομιλία με μια μηχανή μπορεί να είναι εφικτή και με κάποια σχεδόν κανονικότητα. Όμως, η μεγάλη έκρηξη ήρθε με τα λεγόμενα AI companions και εφαρμογές όπως Replika, Anima και Soulmate που υπόσχονται συναισθηματική σύνδεση με μια τεχνητή οντότητα. Το Replika, λανσαρισμένο το 2017, αριθμεί σήμερα πάνω από 10 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας Sensor Tower, οι συνδρομές αυξήθηκαν κατά 45 % μέσα στο 2023, μετά την ενσωμάτωση λειτουργιών που επιτρέπουν ρομαντικές και ερωτικές αλληλεπιδράσεις. Οι χρήστες, κυρίως ηλικίας 18-35, δεν αναζητούν απλώς παρέα. Θέλουν επικοινωνία χωρίς ντροπή, χωρίς κριτική, χωρίς συνέπειες. Και η τεχνητή νοημοσύνη την προσφέρει πρόθυμα. Η συνομιλία γίνεται παιχνίδι εξομολόγησης, τα όρια του ιδιωτικού χαλαρώνουν, ο ψηφιακός άλλος αποκτά ρόλο θεραπευτή, εραστή, καθρέφτη και τόπο προσωπικής προβολής.
Η ψηφιακή επιθυμία γίνεται βιομηχανία
Το 2024, σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας Emergen Research, η αγορά των AI companionship apps εκτιμάται στα 2,5 δισ. δολάρια, με προβλεπόμενη αύξηση 38 % ετησίως ως το 2030. Στην Ιαπωνία, η Character.AI συνεργάζεται με δημιουργούς anime για εικονικούς χαρακτήρες που διατηρούν «σχέσεις» με χρήστες. Στην Κορέα, η Scatter Lab ανέπτυξε το Luda, ένα chatbot που μιμείται φοιτήτρια πανεπιστημίου, προκαλώντας συζητήσεις για τη χρήση πραγματικών δεδομένων. Στην Αμερική, η Forever Voices πουλάει προσωποποιημένες φωνές διάσημων μέσω AI, ενώ η CrushOn.AI επιτρέπει «ρομαντικούς διαλόγους» με χαρακτήρες φαντασίας. Δεν πρόκειται πια για ψηφιακό παιχνίδι αλλά για αγορά συναισθηματικής κατανάλωσης. Όπως η ποπ κουλτούρα των ’90s εμπορευματοποίησε τη νεότητα, έτσι η AI Desire Economy εμπορευματοποιεί τη μοναξιά. Η συνδρομή δεν αγοράζει υπηρεσία, αλλά ψευδαίσθηση εγγύτητας.
Η τεχνολογία της επιθυμίας
Ο αισθησιασμός στον ψηφιακό χώρο δεν είναι νέος. Από τα πρώτα διαδικτυακά chatrooms μέχρι το OnlyFans, η εικονική επιθυμία ακολουθεί την τεχνολογική εξέλιξη. Η διαφορά είναι ότι τώρα η μηχανή ανταποκρίνεται με συναίσθημα ή τουλάχιστον με πειστική απομίμησή του. Τα νέα συστήματα LLM ή αλλιώς τα Large Language Models, εκπαιδεύονται πάνω σε τεράστιες βάσεις συναισθηματικών διαλόγων, μαθαίνουν τις αποχρώσεις του φλερτ, τον ρυθμό της ανθρώπινης απάντησης, τη γλώσσα του σώματος μεταφρασμένη σε λέξεις. Η OpenAI, πίσω από το ChatGPT, αναγνωρίζει ότι τα εργαλεία της μπορούν να προκαλέσουν «παρανόηση σχέσης». Σε πρόσφατη αναφορά της εταιρείας Anthropic, το 12 % των χρηστών AI chatbots δήλωσε ότι έχει «συναισθηματικό δεσμό» με το πρόγραμμα που χρησιμοποιεί. Και ενώ οι ειδικοί προειδοποιούν για κινδύνους απομόνωσης, η αγορά προχωρά ακάθεκτη.
Από το πορνογραφικό στο «συναισθηματικά ερωτικό»
Η νέα τάση δεν θυμίζει τα παλιά δίκτυα πορνογραφικού περιεχομένου. Είναι πιο υπαινικτική, πιο ρομαντική, ας πούμε. Το λεγόμενο AI Erotica Market κινείται ανάμεσα στην τέχνη και την προσομοίωση: εφαρμογές που δημιουργούν ερωτικά κείμενα κατά παραγγελία, εικόνες σε στυλ κινηματογραφικής αισθητικής, ήχο που αναπνέει. Σύμφωνα με έρευνα του Forbes Technology Council, οι αναζητήσεις για “AI romance” και “AI girlfriend apps” αυξήθηκαν κατά 250 % το 2024. Η AI Desire Economy πουλάει μεν, σεξουαλικότητα, αλλά την εξελίσσει με έμφαση στην όποια συναισθηματική ασφάλεια, στον έλεγχο και στη φαντασίωση δίχως ρίσκο. Ο χρήστης παραμένει το κέντρο του ερωτικού του σύμπαντος, με τη μηχανή τον επιβεβαιώνει, να τον χαϊδεύει με λέξεις, τον κάνει να νιώθει μοναδικός. Το συναίσθημα γίνεται δεδομένο και το δεδομένο -τι άλλο;- εμπόρευμα.
Ηθική, ψευδαίσθηση και κέρδος
Η ηθική συζήτηση μόλις αρχίζει. Πανεπιστήμια όπως το Stanford και το King’s College London μελετούν τις ψυχολογικές επιπτώσεις των AI συντρόφων. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι η χρήση τέτοιων εφαρμογών μπορεί να μειώνει προσωρινά το άγχος αλλά και να ενισχύει την απομόνωση σε βάθος χρόνου. Ταυτόχρονα, η AI Desire Economy δημιουργεί νέα εργασιακά πεδία με προγραμματιστές συναισθημάτων, σεναριογράφους διαλόγων, ψηφιακούς καλλιτέχνες. Στην Κίνα, όπου η αγορά των virtual companions ξεπερνά τα 1,2 δισ. δολάρια, οι πλατφόρμες Xiaoice και Glow υπόσχονται «τεχνητή αγάπη με σεβασμό». Οι ρυθμιστικές αρχές, ήδη, εξετάζουν πώς θα ελέγξουν ένα προϊόν που βρίσκεται ανάμεσα στο ψυχολογικό app και το dating site. Στην Ευρώπη, η Επιτροπή Τεχνητής Νοημοσύνης της Ε.Ε. ετοιμάζει κανονισμό για τις “AI affective technologies” με έμφαση στη διαφάνεια και στην προστασία των ανηλίκων.
Το άλλο πρόσωπο της μοναξιάς
Οι κοινωνιολόγοι περιγράφουν την εποχή μας ως «μοναχική συνδεσιμότητα». Οι άνθρωποι μιλούν περισσότερο από ποτέ, αλλά συχνά μόνοι. Η AI Desire Economy ανταποκρίνεται ακριβώς σε αυτό το κενό· δεν υπόσχεται αληθινή σχέση, υπόσχεται την αίσθηση της. Και αυτή η αίσθηση πουλιέται καλύτερα από την πραγματικότητα. Στις ΗΠΑ, το 42 % των ανθρώπων 18-30 δηλώνουν «συχνά μοναχικοί» σύμφωνα με την έρευνα του Harvard Graduate School of Education του 2023. Η επικοινωνία με ψηφιακό σύντροφο γίνεται υποκατάστατο, μια νέα μορφή κατανάλωσης συναισθήματος με τη γλώσσα του τεχνολογικού καπιταλισμού. Η επιθυμία δεν είναι πια ένστικτο, είναι αλγόριθμος.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη και το μέλλον του erotic design
Η επόμενη φάση ήδη διαφαίνεται και αφορά στο AI που δεν μιλά απλώς, αλλά αγγίζει κιόλας. Ερευνητές στο MIT Media Lab εργάζονται πάνω σε “haptic interfaces” που μεταφέρουν αίσθηση αφής μέσω τεχνητών νευρωνικών σημάτων. Η Ιαπωνική τεχνολογία Telexistence πειραματίζεται με ρομποτικά avatars που αντιδρούν σε εκφράσεις συναισθηματικής διέγερσης. Δεν είναι επιστημονική φαντασία, είναι το επόμενο εμπορικό βήμα μιας αγοράς που αρχίζει να ορίζει την ίδια την έννοια του αισθησιασμού. Η καθηγήτρια Κοινωνικών Σπουδών της Επιστήμης και της Τεχνολογίας στο MIT, ψυχολόγος και συγγραφέας Σέρι Τέρκλ, γνωστή για το έργο της πάνω στη σχέση ανθρώπου και μηχανής, σημειώνει ότι «ο τεχνητός έρωτας δεν είναι πραγματικός ούτε ψεύτικος, είναι κάτι τρίτο, σαν μια σχέση αντανακλάσεων». Η παρατήρηση της, θεωρείται είναι προφητική για το μέλλον που έρχεται με ταχύτητα.
Από τον ρομαντισμό του αλγορίθμου στην οικονομία του ελέγχου
Η AI Desire Economy είναι ταυτόχρονα καθρέφτης και προειδοποίηση. Δείχνει πώς η τεχνολογία μπορεί να υποκαταστήσει το συναίσθημα και να το μετατρέψει σε κερδοφορία. Αλλά τα ίδια εργαλεία που προκαλούν ενσυναίσθηση μπορούν να επιβάλουν έλεγχο. Η συνομιλία με ένα AI δεν είναι ποτέ ιδιωτική, είναι δεδομένα προς ανάλυση. Η αγάπη καταγράφεται σε log files, η επιθυμία μετριέται σε συχνότητες και λέξεις. Η νέα αγορά δεν είναι απλώς σεξουαλική. Είναι πολιτισμική, οικονομική, ψυχολογική. Όπως οι influencers έκαναν κερδοφόρα την προσωπική ζωή, η AI Desire Economy κάνει κερδοφόρα την προσωπική φαντασίωση. Η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν αντικαθιστά την ανθρώπινη επιθυμία, μα την μεταφράζει σε κώδικα. Και ο κώδικας αυτός είναι ήδη το νόμισμα μιας νέας αγοράς. Στον κόσμο του AI Desire Economy δεν πουλιέται η φαντασία, αλλά η προβολή της…
… Και η ΑΙ μας δείχνει πως το πιο ανθρώπινο ένστικτο ίσως απ’ όλα, η επιθυμία, είναι και το πιο εύκολα προγραμματιζόμενο, όσο θλιμμένα και μας ακούγεται αυτό.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
