Οι ευρωπαϊκές τράπεζες ενίσχυσαν αισθητά την εξάρτησή τους από το δολάριο ΗΠΑ το 2024, σε μια περίοδο έντονων γεωοικονομικών εντάσεων και μεταβαλλόμενων νομισματικών ισορροπιών. Η τάση αυτή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (EBA), έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, καθώς αποκαλύπτει το πόσο ευάλωτο είναι το τραπεζικό σύστημα απέναντι σε ενδεχόμενη έλλειψη ρευστότητας σε δολάρια. Οι τράπεζες παγκοσμίως διατηρούν ήδη υψηλή έκθεση στο αμερικανικό νόμισμα, όμως η επιτάχυνση της εξάρτησης των ευρωπαϊκών ομίλων προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο κινδύνου, ικανό να εντείνει τις πιέσεις σε περιόδους αστάθειας των διεθνών αγορών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών (EBA), που επικαλείται το Reuters, η χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών τραπεζών σε δολάρια, συμπεριλαμβανομένων των καταθέσεων, αντιστοιχούσε στο 13,1% του συνολικού τους χρηματοδοτικού μείγματος τον Δεκέμβριο του 2024, από 12,4% έναν χρόνο νωρίτερα. Την ίδια περίοδο, τα στοιχεία ενεργητικού των τραπεζών που αποτιμώνται σε δολάρια αυξήθηκαν στο 23% από 19,3%, δείχνοντας πως το αμερικανικό νόμισμα ενισχύει διαρκώς την επιρροή του τόσο στη χρηματοδότηση όσο και στη διαχείριση κεφαλαίων. Η EBA επισημαίνει ότι οι θυγατρικές ευρωπαϊκών τραπεζών στρέφονται προς τη χρηματοδότηση σε δολάρια με ταχύτερο ρυθμό από τις μητρικές εταιρείες, με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφεται στις συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων και στη χονδρική χρηματοδότηση χωρίς εξασφαλίσεις.
Το 2024 χαρακτηρίστηκε από γεωπολιτικές αβεβαιότητες, ανατιμήσεις, μεταβλητότητα στις αγορές και πιέσεις στη νομισματική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών. Η αμερικανική Fed διατήρησε επί μακρόν υψηλά επιτόκια, ενώ οι εμπορικές εντάσεις και η πολιτική ρητορική περί περιορισμού της παγκόσμιας ρευστότητας ώθησαν τις ευρωπαϊκές τράπεζες να στραφούν σε πιο επιθετικές στρατηγικές άντλησης δολαρίων. Αυτή η επιλογή, αν και ενίσχυσε προσωρινά τη ρευστότητα, αύξησε παράλληλα την έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών στις διακυμάνσεις της αγοράς συναλλάγματος και στις αποφάσεις της Ουάσιγκτον.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει εκφράσει επανειλημμένα ανησυχία για το ενδεχόμενο περιορισμού της χρηματοδότησης σε δολάρια, τονίζοντας ότι μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να επιβαρύνει τη σταθερότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Παρόμοια προειδοποίηση έχει διατυπώσει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, υπογραμμίζοντας την ανάγκη στενής εποπτείας των κινδύνων ρευστότητας σε διεθνή νομίσματα και τη σημασία της έγκαιρης πρόληψης σε ένα περιβάλλον αυξημένων νομισματικών διακυμάνσεων.
Η EBA προειδοποιεί για μια «ουσιαστική αναντιστοιχία νομισμάτων» στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών, καθώς το ένα τρίτο των περιουσιακών τους στοιχείων είναι σε ξένα νομίσματα, ενώ μόνο το ένα πέμπτο των υποχρεώσεών τους έχει αντίστοιχη νομισματική διάρθρωση. Αυτή η ανισορροπία, που σε περιόδους σταθερότητας δεν προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, μπορεί να μετατραπεί σε σοβαρό πρόβλημα σε περίπτωση που οι αγορές δολαρίων στενέψουν ή αυξηθεί το κόστος χρηματοδότησης. Σύμφωνα με την EBA, ορισμένες ευρωπαϊκές τράπεζες εμφανίζουν καθαρό δείκτη σταθερής χρηματοδότησης (NSFR) κάτω από το ελάχιστο όριο του 100% σε ξένα νομίσματα, μεταξύ των οποίων και το δολάριο, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη προληπτικής ενίσχυσης των αποθεμάτων ρευστότητας.
Η αυξημένη εξάρτηση από το δολάριο φωτίζει και ένα βαθύτερο στρατηγικό ζήτημα, την αδυναμία του ευρώ να λειτουργήσει ως πλήρως αυτόνομο αποθεματικό και χρηματοδοτικό νόμισμα. Παρά τη μεγάλη οικονομική ισχύ της Ευρωζώνης, το ενιαίο νόμισμα δεν έχει καταφέρει να υποκαταστήσει το δολάριο ως διεθνές μέσο χρηματοδότησης και διακανονισμού. Αυτό σημαίνει ότι, σε περιόδους πίεσης, η Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται από τις αμερικανικές γραμμές swap και τη συνεργασία με τη Federal Reserve για να εξασφαλίσει τη σταθερότητα του τραπεζικού της συστήματος.
Η συζήτηση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε μια εποχή που οι γεωπολιτικές ισορροπίες μεταβάλλονται και ο διεθνής οικονομικός χάρτης διαρκώς αλλάζει. Για την Ευρώπη, το ζητούμενο δεν είναι μόνο η διαχείριση του βραχυπρόθεσμου κινδύνου ρευστότητας, αλλά και η στρατηγική αυτονομία. Η ενίσχυση του ρόλου του ευρώ στις διεθνείς συναλλαγές, η ανάπτυξη κοινών χρηματοδοτικών εργαλείων και η προώθηση ενός πιο ενοποιημένου τραπεζικού συστήματος θα μπορούσαν να μειώσουν την εξάρτηση από τις εξωτερικές πηγές χρηματοδότησης σε δολάρια.
Αν αυτό δεν επιτευχθεί, η Ευρώπη κινδυνεύει να παραμείνει εκτεθειμένη σε εξωγενείς νομισματικούς κραδασμούς, μια εξάρτηση που, όπως υπενθυμίζει η έκθεση της EBA, ενδέχεται να αποδειχθεί καθοριστική σε μια επόμενη διεθνή κρίση ρευστότητας.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
