Κίνα! Τεράστια, παντοδύναμη, εσωστρεφής, μυστικοπαθής, αυστηρή και ίσως άκαμπτη! Και μόλις έχει αφήσει να γίνει γνωστό πως έχει επιβάλλει στους influencers της, να έχουν τίτλο σπουδών για να έχουν άποψη και πιστοποιήσεις…
… Οι δημιουργοί ψηφιακού περιεχομένου, που θίγουν σοβαρά αντικείμενα όπως υγεία, οικονομία, εκπαίδευση και δίκαιο, λοιπόν, καλούνται να αποδεικνύουν επαγγελματική επάρκεια με πτυχία, άδειες ή πιστοποιήσεις. Οι αναφορές συγκλίνουν ότι η απαίτηση ενεργοποιήθηκε στα τέλη Οκτωβρίου 2025 από την Αρχή Κυβερνοχώρου της Κίνας με ευθύνη των πλατφορμών να ελέγχουν τα δικαιολογητικά. Η διατύπωση στα διεθνή δημοσιεύματα διαφοροποιείται ως προς το ακριβές νομικό εργαλείο, όμως η ουσία παραμένει σταθερή. Μόνο τεκμηριωμένοι μιλούν ως ειδικοί πάνω στα πλέον ευαίσθητα θέματα και δε λέει ο καθένας ότι του περνάει από το μυαλό ή βολεύει το όποιο ιδεολογικό του αφήγημα.
Το χρονικό της αυστηρότητας και της ευθύνης για το δημόσιο λόγο
Η Κίνα δεν οδηγήθηκε σε αυτήν την απαίτηση ας πούμε, χωρίς να χει δείξει από πριν τις προθέσεις της. Το 2022 οι αρχές επέβαλαν πιο αυστηρούς κανόνες στη διαχείριση λογαριασμών. Οι παραβάσεις δεν αντιμετωπίζονταν πλέον ως απλά λάθη που διορθώνονται αλλά ως παρατυπίες που τιμωρούνται. Οι πλατφόρμες υποχρεώθηκαν να αφαιρούν περιεχόμενο, να απενεργοποιούν λογαριασμούς και να εφαρμόζουν πρόστιμα. Η λογική ήταν ότι η διαδικτυακή συμπεριφορά δεν είναι προσωπική υπόθεση, αλλά δημόσια. Το 2024 το ενδιαφέρον στράφηκε στην επίδειξη πλούτου. Προφίλ που προωθούσαν υπερβολές, προβολή πολυτελών αγαθών και ζωή χωρίς μέτρο αντιμετωπίστηκαν ως κοινωνικά επιζήμια. Η Κίνα θεώρησε ότι τέτοιο περιεχόμενο ενισχύει ανισότητες, καλλιεργεί άγχος στους νέους και δημιουργεί στρεβλές εικόνες για το τι σημαίνει επιτυχία. Έτσι οι πλατφόρμες κλήθηκαν να το περιορίσουν. Το 2025 ξεκίνησε εκστρατεία για «υγιές κλίμα» στα social media. Ο όρος που χρησιμοποιήθηκε στα κινεζικά μέσα μεταφράστηκε λανθασμένα ως «αρνητικά φορτισμένα περιεχόμενα», αλλά στην ουσία αναφερόταν σε ότι προκαλεί μόνιμη τοξικότητα, καλλιεργεί απαισιοδοξία, εκφοβισμό, επιθετικότητα ή ένταση χωρίς λόγο. Δεν ήταν θέμα υποκειμενικό. Η Κίνα το έκρινε όχι ως προσωπική έκφραση, αλλά ως κλίμα που επηρεάζει συνολικά την ψυχολογία της κοινωνίας, ειδικά των νέων. Γι’ αυτό και οι πλατφόρμες κλήθηκαν να μειώσουν τέτοιες ροές. Έτσι, αναμενόμενος ήταν και ο έλεγχος των προσόντων όσων μιλούν για σοβαρά αντικείμενα.
Πρόστιμα για όποιον μιλά για σοβαρά θέματα, ανεύθυνα
Όποιος κάνει αναρτήσεις για υγεία, οικονομία, εκπαίδευση ή νόμο πρέπει να έχει σπουδές ή επαγγελματικά προσόντα στα αντίστοιχα πεδία. Η Κίνα δεν θέλει influencers που σχολιάζουν με προσωπική αίσθηση ή εμπειρία, αλλά ειδικούς που αποδεικνύουν ότι γνωρίζουν. Μια σειρά από οδηγίες που ζητούν από τις πλατφόρμες να κάνουν τεχνικούς ελέγχους, να ζητούν δικαιολογητικά, να καταγράφουν, να εγκρίνουν ή να απορρίπτουν. Οι δημοφιλείς πλατφόρμες Douyin, Weibo και Bilibili έχουν αναλάβει να ελέγχουν τα δικαιολογητικά και να επιτρέπουν ή να περιορίζουν τη δημοσίευση ανάλογα. Αν κάτι δεν τεκμηριώνεται, αφαιρείται. Αν συνεχιστούν παραβάσεις, αναστέλλεται ο λογαριασμός. Το πλαίσιο κυρώσεων στην Κίνα προβλέπει ήδη σημαντικά πρόστιμα για περιεχόμενο που θεωρείται παραπλανητικό ή επικίνδυνο.
Όταν η επιρροή μεταφράζεται σε τρισεκατομμύρια
Η απόφαση αποκτά νόημα αν δει κανείς το μέγεθος της αγοράς. Η Κίνα έχει ξεπεράσει τα 1,12 δισεκατομμύρια χρήστες διαδικτύου. Η διείσδυση φτάνει σχεδόν το 80%. Οι πολίτες περνούν πολλές ώρες κάθε μέρα στο κινητό. Ό,τι ανεβαίνει στα social κυκλοφορεί γρήγορα και μαζικά. Το live commerce έχει γίνει βασικός τρόπος αγορών. Η αξία του για το 2023 υπολογίζεται στα 4,9 τρισεκατομμύρια γιουάν. Αναλύσεις για την ίδια χρονιά εκτιμούν περίπου 695 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγές μόνο μέσω ζωντανών πωλήσεων. Το ποσοστό αντιστοιχεί σε σχεδόν 32% του συνολικού ηλεκτρονικού εμπορίου. Αυτό σημαίνει ότι ο influencer δεν διαμορφώνει απλώς διάθεση. Επηρεάζει πραγματικές αγορές. Το ευρύτερο e-commerce στην Κίνα ανέβηκε κατά 11,9% το 2023, ξεπέρασε τα 15 τρισεκατομμύρια γιουάν και προβλέπεται να πλησιάσει τα 25 τρισεκατομμύρια γιουάν έως το 2028. Όταν κινείται τέτοιος όγκος χρήματος μέσα από πλατφόρμες, η κυβέρνηση θεωρεί αυτονόητο να μεταφέρει τις ευθύνες ελέγχου εκεί όπου ξεκινά και διακινείται η επιρροή. Οι υποστηρικτές της ρύθμισης λένε ότι μειώνει την παραπληροφόρηση. Ασφαλέστερη ενημέρωση, λιγότεροι κίνδυνοι για το κοινό, πιο υπεύθυνη χρήση της επιρροής. Η αντίθετη άποψη θεωρεί ότι υπάρχει κίνδυνος να χαθούν οι ανεξάρτητες φωνές. Άνθρωποι χωρίς επίσημα πτυχία αλλά με εμπειρία, έρευνα ή δουλειά σε κοινότητες θα αποκλειστούν. Οι πιο μετριοπαθείς προβληματίζονται για το πού τελειώνει η γνώμη και πού αρχίζει η συμβουλή και το πόσο χώρο αφήνουν οι πλατφόρμες σε διαφορετικές απόψεις, όταν τώρα ακόμα πιο δυνατές, θα ελέγχουν το ποιος δικαιούται να μιλήσει και ποιος όχι.
Επιχειρηματικές συνέπειες
Για τις εταιρείες που συνεργάζονται με δημιουργούς περιεχομένου στην Κίνα αλλάζει ο τρόπος επιλογής. Η αναγνωρισιμότητα δεν αρκεί, πια, αλλά χρειάζονται πρόσωπα με πτυχία, σπουδές, πιστοποιήσεις και εξειδίκευση. Αυτό περιορίζει μεν το πλήθος των διαθέσιμων συνεργατών, αλλά αυξάνει, αν λειτουργήσει με διαφάνεια, την αξιοπιστία. Η διαδικασία γίνεται πιο αυστηρή. Συμβόλαια που απαιτούν τεκμηρίωση. Αρχεία που πρέπει να τηρούνται. Λιγότερος αυθορμητισμός, περισσότερη επιμέλεια. Για τις μάρκες, αυτό σημαίνει λιγότερους κινδύνους με τις αρχές και πιο σταθερή βάση για καμπάνιες σε ευαίσθητες θεματικές. Από τη μία, ψηφιακά, υπάρχει το περιεχόμενο lifestyle που συνεχίζει χωρίς περιορισμούς. Από την άλλη, η σοβαρή θεματολογία όπου απαιτείται τεκμηρίωση. Η προσοχή μεταφέρεται από τη viral στιγμή στο βιογραφικό. Η γνώση μετρά περισσότερο από την απήχηση. Το κοινό, οι πλατφόρμες και οι συνεργάτες θα ζητούν στοιχεία πριν ακούσουν τη γνώμη. Ο κύκλος των δημιουργών που μπορούν να μιλήσουν με κύρος μικραίνει, αλλά η ζήτηση για αυτούς αυξάνεται. Η εκπαίδευση μετατρέπεται σε πλεονέκτημα. Ιδρύματα, σχολές και οργανισμοί πιστοποίησης αποκτούν ρόλο στην αλυσίδα. Οι μάρκες θα αναζητούν δημιουργούς με γνώση και όχι μόνο με προσωπικότητα. Θα συνδυάζονται περιεχόμενο και στοιχεία. Θα υπάρχουν συνεργασίες με ειδικούς, κοινές παραγωγές, πιο προσεκτικές επιλογές. Η επιρροή για θέματα ευαισθησίας δε θα βασίζεται πια μόνο στο στυλ, αλλά στη γνώση.
Η διεθνής διάσταση
Η ρύθμιση της Κίνας προκαλεί συζήτηση σε άλλες χώρες. Αγορές με έντονη παρουσία influencers παρακολουθούν στενά τι συμβαίνει. Κάποιες θεωρούν ότι τα οφέλη είναι πραγματικά. Άλλες ανησυχούν για υπερβολικό έλεγχο. Το θέμα αγγίζει ελευθερία έκφρασης, ασφάλεια χρήστη, προστασία καταναλωτή και ευθύνη περιεχομένου. Τίποτα δεν δείχνει ακόμη ότι αυτό το μοντέλο θα αντιγραφεί άμεσα αλλού. Όμως η Κίνα συχνά λειτουργεί ως δείκτης τάσεων. Όταν μια αγορά τέτοιου μεγέθους επιβάλλει αυστηρούς κανόνες, το βλέμμα στρέφεται αυτόματα προς τα εκεί. Και η Κίνα θέτει όριο ανάμεσα στη γνώμη και στη γνώση. Η ίδια η πραγματικότητα της αγοράς το εξηγεί. Πάνω από ένα δισεκατομμύριο χρήστες. Ατελείωτες ώρες online. Αξίες συναλλαγών που φτάνουν τα τρισεκατομμύρια. Σε μια τόσο μεγάλη και έντονη ψηφιακή σκηνή, η κυβέρνηση θέλει πιο δυνατά φίλτρα. Όχι για να σιωπήσουν οι φωνές, αλλά για να τεκμηριώνεται αυτό που παρουσιάζεται ως σοβαρή πληροφόρηση. Το αν αυτό οδηγεί σε καλύτερη ποιότητα ή σε περιορισμό εξαρτάται από το πώς θα εφαρμοστεί.
Η επίδραση θα φανεί στις συνεργασίες, στις πλατφόρμες, στα προφίλ, στον τρόπο που οι δημιουργοί δουλεύουν. Και μόνο το μέλλον του ψηφιακού λόγου θα δείξει…
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
