Παρά τις ισχυρές προοπτικές που έχει παρουσιάσει ο κατασκευαστικός κλάδος στη μετά Covid περίοδο, η αγορά δεν παύει να γνωρίζει προκλήσεις και αναταράξεις, με κυριότερη αυτών την υπόθεση με τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό και την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία κατέστησε αντισυνταγματικές τις διατάξεις του περί μπόνους ύφους και όγκου για τα «πράσινα» κτίρια.
Για να δούμε όμως την εικόνα της αγοράς, θα ανατρέξουμε πίσω στο 2005. Τη συγκεκριμένη χρονιά δόθηκαν άδειες για την κατασκευή 29,4 εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Αριθμός, ωστόσο, που αποτέλεσε το αποκορύφωμα της παραγωγής του ελληνικού κατασκευαστικού κλάδου τα τελευταία 25 χρόνια, ήτοι από το 2000 έως και το 2024. Στην περίοδο μετά την οικονομική κρίση, η οικοδομική δραστηριότητα άρχισε σταδιακά να αναπτύσσεται και πάλι, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο μετά το 2018, πέρυσι, με άδειες για την ανέγερση 7,1 εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων. Επίδοση, βέβαια, που σε τίποτα δεν θυμίζει τα προ κρίσης επίπεδα και ακόμα περισσότερο το ιδιαιτέρως παραγωγικό 2005.
Το 2024, ο αριθμός των νέων κατοικιών ανήλθε σε 46,9 χιλιάδες, σημειώνοντας αύξηση κατά 32% έναντι του προηγούμενου έτους και για το 2025 είναι πιθανή η ενίσχυση της οικοδομικής δραστηριότητας, το μέγεθος της οποίας θα εξαρτηθεί από το πλήθος των αδειών που επηρεάζονται από τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες σχετίζονται με την αναθεώρηση του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού και την απόφαση του ΣτΕ. Θα πρέπει, πάντως, να αναφέρουμε ότι το πρώτο δίμηνο του 2025, λόγω του ανασταλτικού περιβάλλοντος που επικράτησε μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, μειώθηκε κατά 51% ο αριθμός των νέων οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν και κατά 49% η επιφάνεια των υπό αδειοδότηση κτιρίων.
Τα δύο σενάρια για τις κατασκευές
Αποτύπωση που προκύπτει από έρευνα του ΙΟΒΕ για το Ταμείο Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΤΜΕΔΕ), δείχνει δύο πιθανά σενάρια για το προσεχές διάστημα. Το αισιόδοξο σενάριο «βλέπει» επίπτωση στο 18% των αδειών νέων κατοικιών που εκδόθηκαν το 2024, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το ποσοστό των αδειών για νέες κατοικίες κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριος. Εκτίμηση με βάση αυτό το σενάριο είναι ότι θα επηρεαστεί η οικοδομική δραστηριότητα στη διάρκεια του 2025, καθώς και ότι θα υπάρξει συνολική επίπτωση με πτώση κατά 20% στις κατασκευές κατοικιών το 2026, λόγω της μείωσης στις εκδοθείσες οικοδομικές άδειες νέων κατοικιών στη διάρκεια του 2025.
Το απαισιόδοξο σενάριο διαφοροποιείται για τις επενδύσεις σε κατοικίες το 2026, λόγω υψηλής αβεβαιότητας ως προς τις επιπτώσεις των ρυθμίσεων που αφορούν στην ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα (Ν.Ο.Κ, και πολεοδομικές αλλαγές που αφορούν στην εκτός σχεδίου δόμηση). Το συγκεκριμένο σενάριο προβλέπει μεγαλύτερη μείωση των οικοδομικών αδειών για κατοικίες κατά 40% το 2025 (σε όρους επιφάνειας) που θα επηρεάσει ανάλογα τη δραστηριότητα κατασκευής κτιρίων το 2026. Το ίδιο σενάριο προβλέπει ότι οι επενδύσεις σε κατοικίες υποχωρούν το 2026 σε 2,4% του ΑΕΠ (από 2,8% στο αισιόδοξο σενάριο).
Επιπλέον, αναφέρει ότι συνολικά οι επενδύσεις σε κατασκευές εκτιμώνται σε 7,2% του ΑΕΠ (από 7,5% στο αισιόδοξο σενάριο), καθώς και ότι η αξία παραγωγής στις κατασκευές κατοικιών το 2026 θα είναι χαμηλότερη κατά 12,9% έναντι του αισιόδοξου σεναρίου (6 δισ. ευρώ έναντι 6,9 δισ. ευρώ). Συνολικά, η αξία παραγωγής στις κατασκευές είναι χαμηλότερη κατά 4,7% με βάση το απαισιόδοξο σενάριο, ανερχόμενη 17,96 δισ. ευρώ έναντι 18,85 δισ. ευρώ που προβλέπει το αισιόδοξο, καθώς και την επικράτηση αβεβαιότητας για το 2027.
Στις κυριότερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το επόμενο διάστημα ο κλάδος είναι η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση και πληρωμές και η προοπτική από το 2026 και ύστερα. Επιπλέον, προκλήσεις αποτελούν θεσμικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγορά αυτή, η ενσωμάτωση της τεχνολογίας και η ψηφιοποίηση, η προσαρμογή των κατασκευών στην κλιματική αλλαγή, οι αρχές ESG, καθώς και οι πιστοποιήσεις υπηρεσιών για τις επιχειρήσεις.
Στην Ελλάδα το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής νέων στις κατασκευές
Ως προς την απασχόληση και τη δυσκολία εύρεσης ανθρώπων, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τη συμμετοχή των νέων στο εργατικό δυναμικό του κλάδου. Το σχετικό μέσο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 7,9% και στην Ελλάδα μόλις 3,3%.
Επιπροσθέτως, η χώρα μας έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά έγκαιρων πληρωμών έργων στις κατασκευές με 33%, έχοντας πίσω της στην Πορτογαλία με 21%, τη Βουλγαρία με 17% και τη Ρουμανία με 15%. Στον αντίποδα οι πιο συνεπείς χώρες είναι η Δανία με 96%, η Ουγγαρία με 82%, η Ελβετία και η Ολλανδία με 75%, η Πολωνία με 71% και η Γερμανία με 70%.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
