Η προστασία των παιδιών και εφήβων στο ψηφιακό περιβάλλον αναδεικνύεται σε μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις της σύγχρονης τεχνολογικής εποχής.
Με τα social media, τις πλατφόρμες βίντεο και τα livestreams να αποτελούν βασική πηγή ψυχαγωγίας και κοινωνικοποίησης για τους νέους, οι κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο εντείνουν τις παρεμβάσεις τους προκειμένου να περιορίσουν την έκθεσή τους σε επικίνδυνο, παράνομο ή ακατάλληλο περιεχόμενο. Από την Ευρώπη και την Αυστραλία έως τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες ανεπτυγμένες αγορές, οι ρυθμιστικές αρχές επιχειρούν να μεταβάλουν ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των τεχνολογικών πλατφορμών, μετατοπίζοντας σημαντικά την ευθύνη στις ίδιες τις εταιρείες.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η εφαρμογή του Κανονισμού για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (Digital Services Act) φέρνει αυστηρότερους κανόνες διαφάνειας, ελέγχου περιεχομένου και προστασίας ανηλίκων. Οι μεγάλες πλατφόρμες, όπως το TikTok, το Instagram και το YouTube υποχρεούνται να αξιολογούν συστηματικά τους κινδύνους που προκύπτουν για τους ανήλικους χρήστες, να περιορίζουν την προβολή εθιστικών λειτουργιών, όπως το ατελείωτο scroll και οι ειδοποιήσεις, και να εφαρμόζουν μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης βλαβερών ή παράνομων υλικών. Επιπλέον, από τον Ιούλιο του 2025, η ΕΕ σχεδιάζει την κυκλοφορία μιας εφαρμογής εξακρίβωσης ηλικίας (EU Digital Identity Wallet), η οποία θα προσφέρει στις κυβερνήσεις και τις εταιρείες ένα εργαλείο αξιόπιστου ελέγχου πρόσβασης με βάση την ηλικία.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η αρμόδια αρχή Ofcom προχωρά σε διαβούλευση για τη θέσπιση πρόσθετων κανόνων που στοχεύουν στη συγκράτηση της εξάπλωσης παράνομου περιεχομένου και στην προστασία των ανηλίκων κατά τη χρήση λειτουργιών όπως το livestreaming. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν την υποχρεωτική δυνατότητα αναφοράς επικίνδυνων μεταδόσεων, τον περιορισμό στις εικονικές δωρεές προς παιδιά και την προληπτική ανίχνευση υλικού που ενδέχεται να περιλαμβάνει τρομοκρατική ή κακοποιητική δραστηριότητα. Η ανάγκη για τέτοια μέτρα αναδείχθηκε ύστερα από σκάνδαλα που αποκάλυψαν μαζική συμμετοχή ανηλίκων σε live βίντεο που αποσκοπούσαν σε δωρεές από θεατές, ακόμα και σε καταυλισμούς προσφύγων.
Στην Αυστραλία, η κυβέρνηση προχωρά σε ένα από τα πιο αυστηρά παγκόσμια μέτρα, προτείνοντας πλήρη απαγόρευση συμμετοχής ανηλίκων κάτω των 16 ετών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι τεχνολογικές πλατφόρμες θα είναι υποχρεωμένες να εφαρμόσουν μηχανισμούς επαλήθευσης ταυτότητας και ηλικίας, ενώ η μη συμμόρφωση επισύρει πρόστιμα που μπορούν να φτάσουν τα 50 εκατ. δολάρια Αυστραλίας ανά παράβαση. Παρότι το νομοσχέδιο έχει προκαλέσει αντιδράσεις σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα και τις ελευθερίες των χρηστών, η πολιτική ηγεσία υποστηρίζει ότι είναι ο μόνος τρόπος για να αποτραπούν η παιδική κακοποίηση και οι διαδικτυακές απειλές.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι εξελίξεις κινούνται τόσο σε ομοσπονδιακό όσο και σε πολιτειακό επίπεδο. Ο λεγόμενος “Kids Online Safety Act” βρίσκεται υπό επεξεργασία στο Κογκρέσο και προβλέπει την υποχρέωση των πλατφορμών να ενσωματώνουν ειδικά φίλτρα για ανήλικους, να παρέχουν δικαιώματα ελέγχου στους γονείς και να καταργούν λειτουργίες που ευνοούν την εθιστική χρήση. Παράλληλα, πολιτείες όπως το Τέξας και η Λουιζιάνα έχουν ήδη θεσπίσει νόμους που απαιτούν πιστοποίηση ηλικίας για πρόσβαση σε ιστότοπους πορνογραφικού περιεχομένου, ενώ άλλες περιοχές εξετάζουν απαγορεύσεις εγγραφής κάτω των 14 ετών σε social media, χωρίς γονική συναίνεση.
Επιπλέον, χώρες όπως η Νορβηγία και η Γαλλία εξετάζουν νομοθετικά πλαίσια που πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα. Η Γαλλική κυβέρνηση επιδιώκει να καταστήσει υποχρεωτική την έγκριση των γονέων για κάθε διαδικτυακό προφίλ κάτω των 15 ετών, ενώ παράλληλα ζητά την ενίσχυση των ελέγχων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ό,τι αφορά την καταγραφή δεδομένων ανηλίκων από τις πλατφόρμες.
Η κοινή συνισταμένη όλων αυτών των πρωτοβουλιών είναι η σταδιακή μετατόπιση της ευθύνης στις ίδιες τις τεχνολογικές εταιρείες. Οι ρυθμιστικές αρχές και οι νομοθέτες δεν αρκούνται στην παθητική ενημέρωση ή στις απλές προειδοποιήσεις προς τους χρήστες, αλλά απαιτούν ενεργές παρεμβάσεις, τεκμηριωμένες πολιτικές πρόληψης, διαφάνεια στους αλγόριθμους και ενισχυμένους μηχανισμούς εποπτείας.
Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες, παραμένουν αρκετές προκλήσεις. Η τεχνολογική καινοτομία τρέχει με ταχύτητα που συχνά ξεπερνά τις δυνατότητες των ρυθμιστικών μηχανισμών, ενώ ζητήματα όπως η ισορροπία ανάμεσα στην προστασία των παιδιών και την ελευθερία της έκφρασης ή η διατήρηση της ιδιωτικότητας των χρηστών εξακολουθούν να προκαλούν αντιδράσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο, η επόμενη φάση για τις κυβερνήσεις και τις κοινωνίες είναι να διαμορφώσουν ένα περιβάλλον που θα είναι ταυτόχρονα λειτουργικό, αποτελεσματικό και ηθικά ισορροπημένο, με την ασφάλεια των παιδιών στο επίκεντρο κάθε απόφασης και σχεδιασμού.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
