Ο ήλιος υπήρξε για δεκαετίες το κορυφαίο πλεονέκτημα του ελληνικού τουρισμού. Εικόνες με απέραντες παραλίες, καταγάλανα νερά και ξέγνοιαστες μέρες κάτω από τον ζεστό μεσογειακό ήλιο χτίζουν εδώ και χρόνια το brand της χώρας στο εξωτερικό.
Όμως, σε μια εποχή όπου η κλιματική αλλαγή αναδιαμορφώνει όχι μόνο τις θερμοκρασίες αλλά και τις συνήθειες των ταξιδιωτών, το καυτό καλοκαίρι της Ελλάδας δεν είναι πια τόσο αδιαμφισβήτητο «όπλο».
Αντιθέτως, εξελίσσεται σε μια πρόκληση που δημιουργεί νέα ερωτήματα για το μέλλον του ελληνικού μοντέλου τουρισμού.
Το φαινόμενο “coolcation” και η ανατροπή του κλασικού καλοκαιριού
Καθώς η νότια Ευρώπη βιώνει όλο και πιο ακραία κύματα καύσωνα, μια αυξανόμενη μερίδα τουριστών αρχίζει να αναζητά εναλλακτικούς προορισμούς.
Ο όρος coolcation, ένας συνδυασμός των λέξεων “cool” και “vacation”, περιγράφει τη νέα αυτή τάση, με τουρίστες να επιλέγουν πιο δροσερά μέρη όπως η Σκανδιναβία, αντί για παραδοσιακά ζεστούς μεσογειακούς προορισμούς.
Η απόφαση αυτή δεν είναι παράλογη. Η σκέψη να βρεθεί κάποιος ξένος σε μια χώρα με 40+ βαθμούς Κελσίου, εν μέσω αυξημένης υγρασίας και κινδύνου πυρκαγιών, καθιστά τις διακοπές λιγότερο ειδυλλιακές και περισσότερο… δοκιμασία.
Ακόμη και οι τουρίστες που αγαπούν τη Μεσόγειο, δείχνουν πλέον σαφή προτίμηση στις λεγόμενες shoulder seasons, δηλαδή τις περιόδους πριν και μετά την παραδοσιακή τουριστική αιχμή του καλοκαιριού.
Άνοιξη και φθινόπωρο αποκτούν νέα δυναμική, τόσο λόγω πιο ανεκτών θερμοκρασιών όσο και λόγω μειωμένων τιμών, χαμηλότερου συνωστισμού και αυθεντικότερης εμπειρίας.
Μια νέα τουριστική ισορροπία για την Ελλάδα
Η Ελλάδα έχει αρχίσει να νιώθει τις πρώτες δονήσεις αυτής της αλλαγής. Ο Νοέμβριος παρουσιάζει εντυπωσιακή αύξηση στις αφίξεις και τα έσοδα.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις το Νοέμβριο αυξήθηκαν κατά 45% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, ενώ οι Αμερικανοί επισκέπτες ξόδεψαν 78% περισσότερα από ό,τι τον ίδιο μήνα του 2023. Η Aegean Airlines κατέγραψε θετικά αποτελέσματα στο τέταρτο τρίμηνο, δείγμα του ότι η τουριστική περίοδος διευρύνεται χρονικά.
Την ίδια στιγμή, επιχειρήσεις φιλοξενίας, εστίασης και μεταφορών βλέπουν την προοπτική για επέκταση της σεζόν και άρα αύξηση των εσόδων τους χωρίς την ασφυκτική πίεση του peak season.
Ειδικά η αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων δείχνει να ευνοείται, καθώς τα Airbnb καταγράφουν ισχυρή ζήτηση το φθινόπωρο, με τα στοιχεία του Οκτωβρίου 2024 να υπερβαίνουν κατά 31% τα επίπεδα του 2019.
Ανάσα στο φαινόμενο του υπερτουρισμού
Η μετατόπιση της τουριστικής ζήτησης μπορεί να συμβάλει σημαντικά και στην αντιμετώπιση του υπερτουρισμού.
Νησιά όπως η Σαντορίνη, η Μύκονος, η Πάρος, η Ρόδος ή η Κέρκυρα υποφέρουν τους καλοκαιρινούς μήνες από το βάρος των μαζικών αφίξεων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι ντόπιοι να διαμαρτύρονται για το πλήθος των τουριστών, την επιβάρυνση των υποδομών και την απώλεια της ποιότητας ζωής.
Εάν η τουριστική ροή απλωθεί σε περισσότερους μήνες του χρόνου, η πίεση αυτή μειώνεται και η εμπειρία γίνεται καλύτερη τόσο για τον επισκέπτη όσο και για τον κάτοικο.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος
Σε κάθε περίπτωση, η μετάβαση δεν είναι απλή ούτε αυτόματη. Για να λειτουργήσει αυτή η νέα ισορροπία, απαιτείται η συνεργασία όλου του τουριστικού οικοσυστήματος.
Χρειάζεται να μείνουν ανοικτά περισσότερα ξενοδοχεία κατά τη διάρκεια του χρόνου, να υπάρχουν διαθέσιμες πτήσεις, να λειτουργούν μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, ταβέρνες και τουριστικές δραστηριότητες και πέρα από το κλασικό τρίμηνο του καλοκαιριού.
Αυτό όμως δεν είναι πάντα εφικτό. Οι εποχιακοί εργαζόμενοι φεύγουν, οι υποδομές περιορίζονται και οι επιχειρήσεις διστάζουν να επενδύσουν σε επιμήκυνση της σεζόν χωρίς σαφείς ενδείξεις πληρότητας.
Ταυτόχρονα, η μετατόπιση αυτή δεν λύνει όλα τα προβλήματα. Το γεγονός ότι λιγότεροι τουρίστες έρχονται τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, καθιστά πιο δύσκολη την πώληση ταξιδιωτικών πακέτων για εκείνους τους μήνες, ειδικά για εταιρείες που βασίζονται σε υπαίθριες δραστηριότητες.
Οι θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου αποτρέπουν πολλούς από το να συμμετάσχουν σε πεζοπορίες, ποδηλασίες ή ακόμη και πολιτιστικά tours. Έτσι, παραδοσιακά τουριστικά προϊόντα χάνουν τη δυναμική τους.
Επιπλέον, υπάρχει ο κίνδυνος η μετάβαση από την εποχικότητα στην επιμήκυνση να μην οδηγήσει σε ορθολογική ανακατανομή της ζήτησης, αλλά σε αύξηση του συνολικού αριθμού επισκεπτών.
Αυτό σημαίνει πως οι περιοχές που ήδη πιέζονται το καλοκαίρι, μπορεί να βρεθούν αντιμέτωπες με έντονη τουριστική δραστηριότητα και τους υπόλοιπους μήνες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το περιβάλλον, τις τιμές και την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Ο δρόμος προς ένα πιο ανθεκτικό τουριστικό μοντέλο
Για την Ελλάδα, η νέα πραγματικότητα αποτελεί ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μια, ανοίγονται δυνατότητες για αύξηση των εσόδων, για αποκέντρωση της ζήτησης και για καλύτερη διαχείριση των ροών.
Από την άλλη, η κλιματική αλλαγή δημιουργεί αστάθεια και φέρνει στο φως τις αδυναμίες του μοντέλου που χτίστηκε έχοντας ως ισχυρό σύμμαχο τον καλοκαιρινό ήλιο.
Η προσαρμογή απαιτεί στρατηγική και επένδυση σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως είναι ο πολιτιστικός, ο γαστρονομικός, ο αθλητικός και ο ορεινός.
Ακόμα, είναι κρίσιμη η ανάδειξη περιοχών πέρα από τους δημοφιλείς νησιωτικούς προορισμούς, ενώ χρειάζεται εκπαίδευση, ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, υποδομές και ένα σαφές μήνυμα προς τους τουρίστες ότι η Ελλάδα είναι προορισμός για διακοπές όλο τον χρόνο.
Ευχή ή κατάρα λοιπόν;
Ο ελληνικός ήλιος δεν είναι πλέον αδιαμφισβήτητο προτέρημα. Μπορεί να παραμένει βασικός λόγος επίσκεψης, αλλά έχει πάψει να είναι ο μοναδικός.
Ο ελληνικός τουρισμός χρειάζεται και… σκιά
Αντί να θεωρείται αυτονόητος σύμμαχος, μετατρέπεται σε παράγοντας που απαιτεί στρατηγική διαχείριση. Η ακραία ζέστη δεν θα εξαφανιστεί, αντιθέτως, θα ενταθεί.
Η πρόκληση είναι η Ελλάδα να μετατρέψει αυτή την απειλή σε ευκαιρία, χτίζοντας έναν πιο ανθεκτικό, πολυδιάστατο, βιώσιμο και τελικά πιο επωφελή τουρισμό για όλους. Γιατί, τελικά, ο ελληνικός τουρισμός ίσως δεν χρειάζεται μόνο ήλιο, αλλά και σκιά.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
