Κάποτε η Αμερική, η «γη των ελεύθερων και πατρίδα των ηρώων», μεγάλωνε ασταμάτητα με κάθε νέα γενιά μεταναστών και των παιδιών τους. Στην υπερδύναμη ΗΠΑ του 21ου αιώνα, η αριθμητική των γεννήσεων και των θανάτων παύει να θυμίζει, πια, την εποχή του αμερικανικού ονείρου…
…Τα ποσοστά γονιμότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής έχουν πέσει χαμηλά, η γήρανση του πληθυσμού ολοένα και γιγαντώνεται και οι μεταναστευτικές πολιτικές περιορίζουν έναν από τους ελάχιστους μηχανισμούς που θα μπορούσαν να αποτρέψουν την πτώση. Πρόκειται για ένα δημογραφικό σοκ που θα καθορίσει την οικονομία, την κοινωνία και την παγκόσμια θέση των ΗΠΑ ως το 2055!
Σήμα κινδύνου
Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσουπροβλέπει ότι ο πληθυσμός των ΗΠΑ θα φτάσει τα περίπου 367 εκατομμύρια το 2055, από 350 εκατομμύρια το 2025. Σε πρώτη ματιά μοιάζει με αύξηση, αλλά οι λεπτομέρειες είναι αποκαλυπτικές. Η εκτίμηση είναι ήδη μειωμένη σε σχέση με προηγούμενες προβλέψεις που έδιναν 372 εκατομμύρια, ενώ οι ετήσιοι ρυθμοί ανάπτυξης πέφτουν δραματικά. Ουσιαστικά, το κέρδος των επόμενων δεκαετιών θα προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από τη μετανάστευση και όχι από φυσική αύξηση. Ο δείκτης γονιμότητας έχει σταθεροποιηθεί στο 1,6 με 1,7 παιδιά ανά γυναίκα, αρκετά κάτω από το 2,1 που θεωρείται το όριο για την αναπλήρωση του πληθυσμού. Οι θάνατοι αναμένεται να ξεπεράσουν τις γεννήσεις, ήδη, από το 2031 με 2033, δημιουργώντας ένα νέο τοπίο όπου η κοινωνία γερνάει χωρίς να ανανεώνεται.
Γιατί οι Αμερικανοί γεννούν λιγότερα παιδιά
Αν κάποτε το αμερικανικό όνειρο περιλάμβανε ένα σπίτι με γκαζόν, γκραζ με δυο αυτοκίνητα και τρία παιδιά τώρα πια το υψηλό κόστος στέγασης, εκπαίδευσης, υγείας και ζωής, λειτουργεί αποτρεπτικά και για τα τρία. Η οικονομική ανασφάλεια μετά τη Μεγάλη Ύφεση του 2007-2009 και την πανδημία COVID-19 την περίοδο 2020-2022 έκανε τους Αμερικανούς η να αναβάλουν για κάποτε στο μελλον το να γίνουν γονείς ή να περιορίζεται σε ένα παιδί. Παράλληλα, οι κοινωνικές αξίες τους, έχουν αλλάξει, με τους γάμους να γίνονται αργότερα, οι γυναίκες να μορφώνονται και να εργάζονται περισσότερο, ενώ η επιλογή για λιγότερα ή καθόλου παιδιά δεν θεωρείται πια περιθωριακή. Ο Άντονι Γκίντενς, κοινωνιολόγος που μελέτησε σε βάθος τις αλλαγές στην οικογενειακή δομή, έχει αναλύσει ότι στις σύγχρονες αμερικανικές κοινότητες η ατομική επιλογή τείνει να υπερισχύει σε σχέση με τις παραδοσιακές επιβολές και πρότυπα, πράγμα που μεταφράζεται σε σταθερή πτώση γεννήσεων.
Η μεταναστευτική πολιτική και οι κρίσιμες συνέπειές της
Η μετανάστευση είναι ο λόγος της ίδιας της ύπαρξης των Ηνωμένων Πολιτειών. Στατιστικά, η εισροή νέων πληθυσμών αντιστάθμιζε τη μείωση της γονιμότητας. Σήμερα οι πολιτικές γίνονται ολοένα πιο σκληρές και κάποτε απάνθρωπες και χωρίς μελετημένο σκεπτικό. Οι σφιχτές βίζες, οι μαζικές απελάσεις και οι καθυστερήσεις στο άσυλο περιορίζουν δραστικά τη μόνιμη εγκατάσταση. Κι αυτό μεταφράζεται σε λιγότερους μετανάστες, λιγότερες γεννήσεις και μια δημογραφική ισορροπία που υπονομεύεται σταδιακά και επικίνδυνα. Η έρευνα του Wharton School προειδοποιεί ότι χωρίς τη συμβολή της μετανάστευσης οι ΗΠΑ θα δουν τις γεννήσεις να πέφτουν κάτω από τους θανάτους πολύ νωρίτερα από όσο προβλέπεται επίσημα. Το ζήτημα δεν είναι μόνο πόσοι θα ζουν στη χώρα, αλλά κυρίως πόσο μεγάλος θα είναι ο πληθυσμός σε παραγωγική ηλικία. Οι περισσότεροι μετανάστες είναι νέοι, σε ηλικία εργασίας ή τεκνοποίησης, κι η απουσία τους μεγαλώνει το πρόβλημα της γήρανσης και του εργατικού δυναμικού.
Οι οικονομικές συνέπειες και οι κοινωνικές αναταράξεις
Ο ενεργός πληθυσμός μικραίνει, οι εργαζόμενοι λιγοστεύουν και οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν κόσμο. Κλάδοι που χρειάζονται πολλά χέρια ή ειδικευμένη γνώση, από τις κατασκευές μέχρι την τεχνολογία, θα δουν ελλείψεις. Οι εργοδότες θα πιεστούν να δώσουν καλύτερους μισθούς ή να στραφούν στην αυτοματοποίηση, με τον κίνδυνο να μεγαλώσουν οι ανισότητες. Ταυτόχρονα το κράτος θα μαζεύει λιγότερους φόρους ενώ θα ξοδεύει περισσότερα για συντάξεις και υγεία, καθώς οι ηλικιωμένοι θα είναι ολοένα και περισσότεροι. Το Medicare και το Social Security, ήδη στα όρια, θα χρειαστούν βαθιές αλλαγές για να κρατηθούν. Στην Ευρώπη αυτά τα σενάρια είναι γνώριμα, αλλά στις ΗΠΑ οι αριθμοί είναι πολύ μεγαλύτεροι. Και βέβαια, όταν μια περιοχή μικραίνει, χάνει παιδιά από τα σχολεία της, βλέπει υπηρεσίες υγείας να περιορίζονται και την τοπική οικονομία να μαραζώνει. Οι πολιτείες που συνεχίζουν να τραβούν μετανάστες θα έχουν άλλο ρυθμό από εκείνες που γερνούν και αδειάζουν, κι αυτό θα μεγαλώσει τις ανισότητες. Στο πολιτικό σκηνικό το μεταναστευτικό θα γίνει ακόμη πιο εκρηκτικό θέμα, με κάποιους να το βλέπουν ως λύση και άλλους ως απειλή. Ο νομπελίστας οικονομολόγος Αμάρτια Σεν έχει επισημάνει ότι η συζήτηση για τον πληθυσμό δεν μπορεί να περιορίζεται σε αριθμούς, αλλά αφορά και τις επιλογές και τις δυνατότητες των ανθρώπων. Η αμερικανική κοινωνία καλείται να αποφασίσει αν θα επενδύσει σε πολιτικές που ενθαρρύνουν τις γεννήσεις και μια ισορροπημένη μετανάστευση ή αν θα συνεχίσει με περιορισμούς που οδηγούν σε αδιέξοδο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, λοιπόν, μπαίνει σε εποχές όπου οι αριθμοί του πληθυσμού θα βαραίνουν σε κόστος στην οικονομία τους. Και αυτό ίσως να ναι το μόνο που θα κάνει τη διαφορά σε πολιτικές και νοοτροπίες.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
