Αντικρύζοντας την τεράστια Αμερική, από ψηλά, από τον αέρα, στο αεροπλάνο λιγο πριν προσγειωθείς στην αλήθεια της είναι μια χώρα φτιαγμένη από φώτα, αυτοκινητόδρομους και ουρανοξύστες που καθρεφτίζονται ο ένας στον άλλον…
Σαν χορογραφία αμερικανικής υπεροψίας και τεχνικής ακρίβειας. Τα ιδιωτικά jets τροχοδρομούν σε πίστες που αχνίζουν τις νύχτες. Η Oxfam το περιγράφει, σχεδόν στεγνά! Ναι, 10 μόλις Αμερικανοί δισεκατομμυριούχοι αύξησαν την περιουσία τους κατά περίπου 700 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα σε λιγότερα από τέσσερα χρόνια. Από την άλλη πλευρά της κοινωνικής πυραμίδας, ένας στους πέντε Millennials δηλώνει ότι δεν μπορεί να πληρώσει βασικούς λογαριασμούς στο τέλος του μήνα. Ο κανόνας των δύο παράλληλων κόσμων! Η απόσταση ανάμεσα στις πολιτείες που λάμπουν σε γυάλινους πύργους και στις ίδιες πολιτείες των αστέγων και της οικογενειακής σίτισης με κουπόνια δεν ήταν ποτέ τόσο ανυπόφορη. Στις αχανείς πίστες του LAX και του Teterboro τροχοδρομούν τα ιδιωτικά jets με ρυθμό που θυμίζει αλυσίδα παραγωγής. Από τη Σίλικον Βάλεϊ ως το Μαϊάμι τα αεροπλάνα των δισεκατομμυριούχων κινούνται σε τροχιές που μοιάζουν με χρυσοποίκιλτη χαρτογράφηση ισχύος. Στο Palo Alto σπίτια αγοράζονται εκατό εκατομμύρια δολάρια πάνω από την αντικειμενική αξία. Στο Manhattan penthouses με τζαμαρίες από το δάπεδο ως την οροφή πωλούνται σε time slots μία ώρα πριν την επίσημη κυκλοφορία της αγγελίας. Όσο πιο ακριβό, τόσο πιο ανώδυνο.
Κι όμως, στην ίδια χώρα, νέοι με δύο πτυχία, με μεταπτυχιακά, δουλεύουν σε δύο και τρεις δουλειές ταυτόχρονα. Το persistence δεν είναι επιλογή, είναι ανάγκη. Οι αυξήσεις των ενοικίων στις μεγάλες πόλεις τρέχουν με ρυθμούς που θυμίζουν θερμόμετρο κλιματικής κρίσης. Στο Σαν Φρανσίσκο ο μέσος μισθός δεν αρκεί για ένα στούντιο. Στο Νάσβιλ και στο Όστιν νέοι από άλλα κράτη φτάνουν με ελπίδες που σβήνουν γρήγορα όταν διαπιστώνουν ότι ένας καφές κοστίζει περισσότερο από όσα θυμούνται να πληρώνουν οι γονείς τους για ένα εβδομαδιαίο supermarket. Η Αμερική δεν είναι πια η χώρα των ίσων ευκαιριών, είναι η χώρα της συντριπτικής ανισότητας. Όχι θεωρητικά. Πρακτικά. Στην καθημερινότητα. Η πραγματική εικόνα είναι στα νούμερα. Το 1% κατέχει πλέον περισσότερο πλούτο από το 90% μαζί. Οι δέκα πλουσιότεροι Αμερικανοί έχουν περιουσία που υπερβαίνει το ΑΕΠ δεκάδων χωρών της Ασίας, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής. Η οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται, η Wall Street πλέει σε ψηλές αποτιμήσεις και τα τεχνολογικά μεγαθήρια καταγράφουν τζίρους που θα ζήλευαν ακόμη και μεσαίες ευρωπαϊκές οικονομίες. Μα η πραγματικότητα των πολλών δεν γνωρίζει καμια συμμετρία. Η καθημερινότητα δεν μοιάζει με Amazon, Google, Meta, Tesla. Μοιάζει με χρέη φοιτητικών δανείων. Με αδυναμία αγοράς σπιτιού. Με μισθούς που χάνουν έδαφος σε σχέση με την ακρίβεια. Με μια αργή διάβρωση της έννοιας σταθερότητας.
Η Αμερική γύρισε σελίδα, αλλά δεν την διάβασε προηγούμενη μέχρι τέλους. Το νέο αφήγημα είναι διχασμένο. Από τη μια, οι τεράστιες περιουσίες των tech empires που ξεπερνούν τα παλιά μεταπολεμικά μεγαθήρια. Από την άλλη, οικογένειες που ζουν μέσα στο shadow economy: Uber, DoorDash, Amazon Flex, shift working χωρίς σταθερότητα, χωρίς ασφάλεια. Η οικονομία της μέρας που περνά. Το gig life. Καλώς ήρθατε στο μέλλον που υποσχέθηκαν οι εταιρείες αλλά δεν εγγυήθηκε ποτέ το κράτος. Η Oxfam περιγράφει πως το 2023 οι δισεκατομμυριούχοι στις ΗΠΑ έγιναν πλουσιότεροι κατά 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια συνολικά. Οι αριθμοί σοκάρουν μόνο σε όσους δεν παρατηρούν την επιφάνεια γύρω τους. Στο Μπέβερλι Χιλς η υπερκατανάλωση γίνεται σύστημα. Στα malls του Νιου Τζέρσεϊ η μεσαία τάξη συρρικνώνεται. Στις πολιτείες του Κεντάκι και του Οχάιο, ο πληθωρισμός ψαλιδίζει μισθούς που δεν πρόλαβαν να ανέβουν. Η αμερικανική κοινωνία γίνεται όλο και πιο σκηνοθετημένη. Το luxury είναι σκηνικό. Η reality είναι backstage. Οι Millennials μοιάζουν εγκλωβισμένοι. Γενιά που ενηλικιώθηκε μέσα στην οικονομική κρίση του 2008. Συνέχισε με πανδημία το 2020. Είδε ενοίκια, ασφάλειες, τρόφιμα, μετακίνηση να ανεβαίνουν πιο γρήγορα από τις απολαβές. Οι baby boomers διατήρησαν σπίτια, περιουσίες, συντάξεις. Οι νεότεροι απέκτησαν ασφάλεια μόνο στα στατιστικά των εταιρειών. Ουδείς τους ρωτά πώς πληρώνουν τους λογαριασμούς. Ουδείς νοιάζεται για το αν οι αποταμιεύσεις τους δεν επαρκούν. Η γενιά που έκανε το αμερικανικό σύστημα να φαίνεται ελκυστικό βρίσκεται τώρα σε μια νέα παγίδα: το όνειρο που στοιχίζει ακριβά.
Κι εκεί, ανάμεσα στις οικονομικές αναλύσεις, τις εκθέσεις, τα reports και τα infographics, βρίσκεται το ανθρώπινο στοιχείο. Η αμερικανική ανισότητα δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι υπαρξιακή. Είναι η διάψευση μιας μεγάλης υπόσχεσης. Το American Dream, αυτό το σχεδόν μυθολογικό κατασκεύασμα, δεν είναι πια για όλους. Δεν είναι πια καν για τους πολλούς. Είναι για όσους έχουν ήδη πρόσβαση σε κεφάλαια, σε δίκτυα, σε ευκαιρίες. Για τους υπόλοιπους, η αφήγηση τελειώνει στην έκφραση do your best. Μα δεν φτάνει. Ούτε αρκεί. Το Luxury στην Αμερική είναι στα χέρια λίγων. Η Reality στα πόδια πολλών. Η απόσταση ανάμεσά τους είναι η νέα ιστορία της χώρας. Εκεί διαμορφώνεται η επόμενη μέρα. Όχι στα χρηματιστήρια, αλλά στους δρόμους. Όχι στα ιδιωτικά jets, αλλά στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Όχι στις τεράστιες επαύλεις των tech billionaires, αλλά στα υπερτιμημένα ενοίκια των μικρών διαμερισμάτων. Η ανισότητα γίνεται πλέον πολιτικό γεγονός. Κοινωνικό δεδομένο. Και ψυχολογική εξάντληση. Η Αμερική που κάποτε διαφήμιζε πως οι ευκαιρίες είναι απεριόριστες μοιάζει τώρα να έχει ξεχάσει το ίδιο της το σύνθημα. Στο εσωτερικό της η κοινωνία σπάει σε δύο ταχύτητες. Η μία τρέχει. Η άλλη παλεύει να σταθεί. Το ερώτημα που κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα δεν είναι πλέον αν η ανισότητα είναι πρόβλημα. Είναι πόσο ακόμη μπορεί να αντέξει η χώρα πριν το πρόβλημα γίνει ρήγμα. Μια πολιτισμική σύγκρουση με οικονομικά θεμέλια και πολιτικές προεκτάσεις. Μια σύγκρουση που δεν συμβαίνει στο Twitter ή στα τηλεοπτικά πάνελ. Συμβαίνει στη ζωή. Εκεί που το κόστος ζωής χτυπά χωρίς να ζητήσει άδεια. Εκεί που οι λογαριασμοί τρέχουν πιο γρήγορα από τους μισθούς. Εκεί που το «American Dream» μοιάζει πια σαν μια πρόταση γραμμένη σε παλιό βιβλίο, που πουλιέται στα second-hand stores. Η Αμερική, η πιο πλούσια χώρα του κόσμου, μοιάζει να έχει δύο ψυχές. Η μία λάμπει με όλους τους προβολείς στραμμένους πάνω της. Η άλλη περπατάει στο σκοτάδι. Κι όσο το χάσμα μεγαλώνει, τόσο η λάμψη της μιας θα τυφλώνει και η σκιά της άλλης θα βαθαίνει.
Κάποτε το αμερικανικό όνειρο ήταν υπόσχεση. Σήμερα είναι προνόμιο, αν όχι παταγώδης διάψευση.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
