Σε μια εποχή όπου η καθημερινότητα βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε αόρατα δίκτυα, και οι περισσότερες οικονομικές συναλλαγές γίνονται χωρίς φυσική επαφή, μια ομάδα ευρωπαϊκών χωρών επιχειρεί να σχεδιάσει το μέλλον… χωρίς σύνδεση.
Η Φινλανδία, η Σουηδία, η Νορβηγία, η Δανία και η Εσθονία εργάζονται από κοινού για την ανάπτυξη συστημάτων πληρωμών που θα λειτουργούν πλήρως offline, ανεξάρτητα από την κατάσταση του διαδικτύου. Αυτό που κάποτε θα φάνταζε ως τεχνολογική οπισθοδρόμηση, σήμερα αντιμετωπίζεται ως κρίσιμος άξονας ψηφιακής ανθεκτικότητας.
Η πρωτοβουλία αυτή δεν γεννήθηκε από τεχνολογική ανάγκη, αλλά από μια βαθιά στρατηγική επίγνωση ότι ο κόσμος μεταβάλλεται ραγδαία και η γεωπολιτική αβεβαιότητα έχει φέρει στο προσκήνιο τον κίνδυνο διακοπής κρίσιμων υποδομών. Στην ψηφιακή εποχή, ακόμη και μια προσωρινή απώλεια σύνδεσης στο διαδίκτυο μπορεί να παραλύσει ολόκληρες οικονομίες. Οι πρόσφατες καταγραφές περιστατικών δολιοφθοράς σε υποθαλάσσιες γραμμές δεδομένων και ενεργειακούς αγωγούς, ανέδειξαν ένα δυσάρεστο, αλλά υπαρκτό ερώτημα: τι συμβαίνει όταν το κλικ δεν φτάνει στον προορισμό του;
Σε αυτές τις χώρες, όπου η χρήση μετρητών έχει περιοριστεί δραστικά και το σύνολο σχεδόν των πληρωμών γίνεται ψηφιακά, η ανάγκη για ένα εναλλακτικό σχέδιο είναι επιτακτική. Η τεχνολογική λύση που προκρίνεται προβλέπει την ύπαρξη «έξυπνων» τερματικών πληρωμής (POS) τα οποία θα μπορούν να λειτουργούν χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο, αποθηκεύοντας τις συναλλαγές τοπικά, με ασφαλή τρόπο, και επεξεργάζοντάς τες εκ των υστέρων, όταν αποκατασταθεί η επικοινωνία με τα κεντρικά συστήματα.
Το σύστημα αυτό σχεδιάζεται ούτως ώστε να μπορεί να υποστηρίξει τη λειτουργία πληρωμών για πολλές ημέρες, ακόμη και μία ολόκληρη εβδομάδα, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα συναλλαγής ακόμη και σε περιβάλλον πλήρους ψηφιακού αποκλεισμού. Η υλοποίηση αυτής της υποδομής βρίσκεται σε εξέλιξη, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την πιλοτική και πλήρη εφαρμογή της τα επόμενα χρόνια.
Πίσω από αυτή την τεχνική λύση, όμως, κρύβεται ένα μεγαλύτερο όραμα και δεν είναι άλλο από την ανάκτηση ελέγχου επί της ίδιας της οικονομικής κυριαρχίας. Οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε αμερικανικά δίκτυα πληρωμών, με την πλειοψηφία των καρτών, των εφαρμογών και των συστημάτων να λειτουργούν στη βάση της ίδιας τεχνολογικής υποδομής. Αυτή η εξάρτηση δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια ευελιξίας σε περίπτωση τεχνικής αστοχίας ή γεωπολιτικής έντασης.
Η ενίσχυση της τεχνολογικής αυτάρκειας σε τόσο ευαίσθητο πεδίο δεν αποτελεί απλώς οικονομική πρόβλεψη, αλλά ζήτημα εθνικής ασφάλειας. Τα χρηματοοικονομικά δίκτυα είναι πλέον τόσο κρίσιμα όσο οι ενεργειακές δομές ή οι τηλεπικοινωνίες. Όταν διακόπτονται, η ζωή ,κυριολεκτικά, «παγώνει». Στο σκεπτικό των σκανδιναβικών χωρών, η ικανότητα να διατηρείται λειτουργική η εσωτερική αγορά, ακόμη και σε συνθήκες τεχνολογικής απομόνωσης, είναι προϋπόθεση για την επιβίωση και τη σταθερότητα.
Η ανάγκη για αυτό το είδος ανθεκτικότητας δεν είναι θεωρητική. Τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί περιπτώσεις κυβερνοεπιθέσεων μεγάλης κλίμακας, με στόχο τραπεζικά συστήματα και παρόχους πληρωμών. Ενίοτε, οι επιθέσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα πολύωρους αποκλεισμούς πελατών από βασικές υπηρεσίες. Τέτοια περιστατικά υπενθυμίζουν με οδυνηρό τρόπο τη σημασία της πολυκαναλικής πρόσβασης στο χρήμα, πέρα από ένα μοναδικό σημείο αποτυχίας.
Πέρα από το εθνικό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά, επίσης, προς την κατεύθυνση της νομισματικής ψηφιοποίησης, με τον σχεδιασμό ενός ψηφιακού ευρώ που θα επιτρέπει άμεσες πληρωμές εντός της ευρωζώνης. Παρότι η πρωτοβουλία αυτή εξελίσσεται, η πλήρης εφαρμογή της αναμένεται να καθυστερήσει αρκετά, λόγω της αναγκαίας πολιτικής συνεννόησης και της τεχνικής πολυπλοκότητας.
Μέχρι τότε, η υιοθέτηση εθνικών ή διακρατικών λύσεων offline πληρωμών λειτουργεί ως «δίχτυ ασφαλείας» και, ταυτόχρονα, ως παράδειγμα προνοητικότητας. Σε περιβάλλον όπου οι ψηφιακές υποδομές είναι στόχος στρατηγικής επίθεσης, κάθε βήμα που οδηγεί σε αποκέντρωση και τοπική ευελιξία ενισχύει την ασφάλεια. Η οικονομία δεν πρέπει να εξαρτάται αποκλειστικά από την αδιάλειπτη ροή δεδομένων.
Το εγχείρημα των σκανδιναβικών χωρών είναι κάτι περισσότερο από τεχνολογική εξέλιξη. Είναι έκφραση στρατηγικής ωριμότητας. Είναι η συνειδητοποίηση ότι η πρόοδος δεν πρέπει να σημαίνει εξάρτηση και πως ο σχεδιασμός για το μέλλον περιλαμβάνει πάντα την ερώτηση «τι γίνεται αν όλα σταματήσουν;»
Αυτό το «σχέδιο Β» δεν είναι πισωγύρισμα. Είναι ένα νέο είδος προόδου. Αυτής που διατηρεί την κοινωνία ζωντανή, ακόμη και όταν το ψηφιακό σύμπαν νεκρώνει.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
