Η τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας συνεχίζει να σπάει ρεκόρ. Οι αφίξεις αυξάνονται, τα έσοδα ενισχύονται, και η εικόνα της χώρας ως κορυφαίου προορισμού φαίνεται ακλόνητη.
Το 2024 η απασχόληση στον τομέα άγγιξε τα ιστορικά υψηλά, φτάνοντας τους 451.400 εργαζόμενους στο αποκορύφωμα της σεζόν. Η χώρα δέχεται περισσότερους επισκέπτες από ποτέ, και ο τουρισμός εξακολουθεί να αποτελεί τον πιο ισχυρό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας.
Κι όμως, πίσω από την επιτυχία, αρχίζουν να φαίνονται τα ρήγματα. Τα πρώτα σημάδια κόπωσης δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν. Η τουριστική «μηχανή» λειτουργεί στο όριο και οι κίνδυνοι που την απειλούν δεν είναι μελλοντικοί αλλά βρίσκονται ήδη εδώ.
Μεγάλες επιδόσεις, μεγαλύτερα κενά
Το 2024 σημειώθηκε άνοδος στην απασχόληση κατά 4,8%, όμως ταυτόχρονα στα ξενοδοχεία καταγράφηκε έλλειψη 53.000 εργαζομένων. Η φετινή σεζόν ξεκινά με αισιοδοξία από τη ζήτηση, αλλά με προβληματισμό για τη στελέχωση.
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο αριθμητικό. Οι θέσεις παραμένουν κενές γιατί οι συνθήκες που τις συνοδεύουν δεν προσελκύουν.
Η εποχικότητα, τα εξαντλητικά ωράρια, οι χαμηλοί μισθοί, η αδυναμία εύρεσης κατοικίας σε δημοφιλείς προορισμούς και η αβεβαιότητα από χρονιά σε χρονιά, αποθαρρύνουν τους εργαζόμενους να επιστρέψουν ή να παραμείνουν στον κλάδο.
Επιπλέον, η προσπάθεια ενίσχυσης του εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες σκοντάφτει σε βαρύτατες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Η ελληνική τουριστική αγορά χρειάζεται χέρια, αλλά τα φέρνει με δυσκολία και καθυστέρηση.
Την ίδια στιγμή, νέες ρυθμίσεις όπως η κάρτα εργασίας, παρά τα θετικά κίνητρα, απειλούν να δημιουργήσουν πρόσθετα εμπόδια, ενδεχομένως στρέφοντας τις επιχειρήσεις προς άτυπες πρακτικές αντί για διαφάνεια, αν δεν εφαρμοστούν με ευελιξία και γνώση των ιδιαιτεροτήτων του κλάδου.
Η κούραση των επιχειρήσεων
Παρά τα εντυπωσιακά οικονομικά μεγέθη, οι τουριστικές επιχειρήσεις, ειδικά οι μικρομεσαίες, παρουσιάζονται να λειτουργούν σε οριακές συνθήκες.
Το λειτουργικό κόστος αυξάνεται, η χρηματοδότηση παραμένει περιορισμένη, και η ρυθμιστική αβεβαιότητα δημιουργεί ανασφάλεια. Η αύξηση στα έσοδα δεν είναι ικανή να καλύψει τα αυξανόμενα έξοδα. Οι μισές επιχειρήσεις δουλεύουν στα «κόκκινα».
Το κλίμα αυτό δεν βοηθά την καινοτομία, δεν προάγει τη βιωσιμότητα και σίγουρα δεν ενισχύει την ποιότητα.
Όταν ο στόχος γίνεται απλώς «να βγει η σεζόν», η μακροπρόθεσμη αξία του ελληνικού τουριστικού προϊόντος τίθεται σε κίνδυνο.
Ο υπερτουρισμός ως απειλή
Ταυτόχρονα, η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με το φαινόμενο του υπερτουρισμού.
Νησιά όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη ήδη φλερτάρουν με το όριο μιας… κορεσμένης εμπειρίας.
Οι υποδομές τους πιέζονται ασφυκτικά, οι ντόπιοι βλέπουν την ποιότητα ζωής να φθίνει, ενώ οι επισκέπτες απογοητεύονται από τη συμφόρηση, τις καθυστερήσεις, τη δυσκολία μετακίνησης και τη μαζικοποίηση.
Η Σαντορίνη, πέρα από τον έντονο τουριστικό φόρτο, κλήθηκε να διαχειριστεί και τις επιπτώσεις από τη σεισμική δραστηριότητα του περασμένου χειμώνα. Αν και η κατάσταση έχει υποχωρήσει, το περιστατικό υπενθύμισε πόσο ευαίσθητος μπορεί να αποδειχθεί ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός.
Ο υπερτουρισμός δεν είναι απλώς θέμα εικόνας ή αισθητικής. Είναι θέμα υποδομών, δημόσιας υγείας, περιβαλλοντικής φθοράς και πολιτισμικής αλλοίωσης. Όταν η εμπειρία αλλοιώνεται, το τουριστικό προϊόν χάνει την αξία του.
Η εικόνα πολυσύχναστων σοκακιών, γεμάτων με τουρίστες που αγωνίζονται να τραβήξουν τη «σωστή» φωτογραφία, δεν συνάδει με μια αυθεντική τουριστική εμπειρία. Ο κίνδυνος είναι η Ελλάδα να γίνει «θύμα της επιτυχίας της».
Το στοίχημα της επόμενης ημέρας
Αν κάτι προκύπτει ξεκάθαρα, είναι πως η μέχρι τώρα επιτυχία δεν εγγυάται το μέλλον. Ο τουρισμός στην Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί με το ίδιο μοντέλο. Χρειάζεται στροφή.
Η χώρα έχει ανάγκη από ένα συνεκτικό, μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχέδιο για τον τουρισμό.
Όχι μια γενική πολιτική προβολής, αλλά ένα επιχειρησιακό σχέδιο που να αγγίζει τις πραγματικές αδυναμίες: τη διαχείριση των προορισμών, τη βελτίωση των δημόσιων υποδομών, τον σχεδιασμό μεταφορών, την αποσυμφόρηση δημοφιλών περιοχών, τη διάχυση του τουριστικού φορτίου σε λιγότερο προβεβλημένες περιοχές.
Η έμφαση στη βιωσιμότητα πρέπει να πάψει να είναι σύνθημα. Πρέπει να γίνει πρακτική, με επενδύσεις στην κυκλική οικονομία, στην προστασία τοπίων, στην ενίσχυση της πολιτιστικής εμπειρίας, στην ανάδειξη τοπικών κοινωνιών και επιχειρήσεων.
Η πολιτεία οφείλει να στηρίξει τις τουριστικές επιχειρήσεις με ευέλικτα εργαλεία και όχι με τιμωρητικού τύπου ρυθμίσεις.
Ο ταυτόχρονος σεβασμός στις ανάγκες των επαγγελματιών του κλάδου δεν είναι παραχώρηση αλλά βασική προϋπόθεση για να διατηρηθεί η αξιοπιστία και η ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουρισμού.
Μια ισχυρή βάση, αλλά όχι ανεξάντλητη
Ο τουρισμός στην Ελλάδα διαθέτει μοναδικά χαρακτηριστικά. Φύση, ιστορία, πολιτισμό, αυθεντικότητα.
O ελληνικός Τουρισμός βρίσκεται σε σταυροδρόμι
Όμως, χωρίς ανθρώπους να τα υπηρετούν, χωρίς βιώσιμες υποδομές να τα στηρίζουν, και χωρίς στρατηγική που να τα προστατεύει, το κεφάλαιο αυτό μπορεί όχι να εξανεμιστεί αλλά να δεχθεί ισχυρά πλήγματα.
Ο ελληνικός τουρισμός δεν βρίσκεται σε κάποια απειλητική για την ύπαρξή του κρίση. Βρίσκεται όμως σε μια κρίσιμη καμπή. Οι αριθμοί αποτυπώνουν μια επιτυχία που δεν αμφισβητείται.
Το ερώτημα είναι αν η χώρα θα φροντίσει να επενδύσει στο μέλλον αυτού του πλεονεκτήματος, πριν αρχίσουν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια κόπωσης στο πιο πολύτιμο εξαγώγιμο προϊόν της.
Ο ελληνικός τουρισμός βρίσκεται σήμερα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μία πλευρά, ένα εξαιρετικό προϊόν που σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο.
Από την άλλη, προκλήσεις που αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορούν να εκτροχιάσουν την επιτυχία.
Το ερώτημα δεν είναι αν θα συνεχίσει να έρχεται ο κόσμος. Το ερώτημα είναι με ποιο κόστος θα συμβαίνει αυτό, και ποιος θα κληθεί να το καλύψει.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
