Μετά την πανδημία, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) βρέθηκαν αντιμέτωπες με τεράστιες προκλήσεις στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν σε ένα ραγδαία ψηφιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον.
Η ανάγκη για πρόσβαση σε νέες αγορές και η απώλεια των παραδοσιακών τρόπων λειτουργίας τις ώθησαν να στραφούν μαζικά προς τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες. Πλατφόρμες όπως efood, Amazon, Booking, Wolt και Skroutz φάνηκαν αρχικά να προσφέρουν διέξοδο, διευκολύνοντας την online παραγγελιοληψία, την πληρωμή, τη διανομή προϊόντων και την προβολή των επιχειρήσεων στο ευρύ κοινό, δημιουργώντας την εντύπωση μιας επωφελούς συνεργασίας.
Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, η σχέση αυτή μετατράπηκε σε εξάρτηση, όπως αναφέρεται σε έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ. Οι πλατφόρμες αυτές, καθώς εδραιώθηκαν στην αγορά και απέκτησαν δεσπόζουσα θέση, επέβαλαν όρους οι οποίοι ήταν ολοένα και πιο δυσμενείς για τις μικρές επιχειρήσεις. Οι υψηλές προμήθειες, που αυξάνονται όσο ενισχύεται η δύναμη της πλατφόρμας, μειώνουν σημαντικά το περιθώριο κέρδους των επιχειρήσεων. Οι όροι συνεργασίας αλλάζουν συχνά μονομερώς, χωρίς διαπραγμάτευση ή προειδοποίηση. Τα δεδομένα των πελατών, που είναι εξαιρετικά πολύτιμα για την επιχειρηματική στρατηγική, παραμένουν στα χέρια της πλατφόρμας και δεν είναι διαθέσιμα στους ίδιους τους επιχειρηματίες. Επιπλέον, η λειτουργία των αλγορίθμων, που καθορίζει τη θέση και την προβολή κάθε επιχείρησης μέσα στην πλατφόρμα, είναι ανεξέλεγκτη. Πολλές φορές, οι ΜμΕ καλούνται να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές και εκπτώσεις, χωρίς να αποζημιώνονται ανάλογα, ενώ τους απαγορεύεται ταυτόχρονα να κάνουν προσφορές εκτός πλατφόρμας. Οι παραπάνω συνθήκες καταλήγουν να περιορίζουν όλο και περισσότερο την αυτονομία των ΜμΕ, οι οποίες μετατρέπονται από αυτόνομες οντότητες, σε απλούς παρόχους υπηρεσιών εντός του οικοσυστήματος των πλατφορμών, σύμφωνα με το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ .
Αυτό που αρχικά φαινόταν ως σωσίβιο μετατρέπεται σταδιακά σε παγίδα και οι πλατφόρμες, αντί να λειτουργούν ως εργαλεία ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας, γίνονται κυρίαρχες δομές που απορροφούν τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων. Ο έλεγχος της τιμολόγησης, της πρόσβασης σε πελάτες και της προώθησης μεταφέρεται από τον επιχειρηματία στην ίδια την πλατφόρμα. Και παρότι οι συνέπειες είναι γνωστές και ορατές, πολλές ΜμΕ παραμένουν εγκλωβισμένες, ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις ή τουλάχιστον δεν είναι ευρέως προσβάσιμες ή γνωστές.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ προτείνει μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση, η οποία αφορά τη δημιουργία και αξιοποίηση συνεταιριστικών ψηφιακών πλατφορμών. Πρόκειται για ένα καινοτόμο μοντέλο στο οποίο οι επιχειρήσεις δεν είναι απλοί χρήστες, αλλά ταυτόχρονα ιδιοκτήτες και διαχειριστές της πλατφόρμας. Οι αποφάσεις λαμβάνονται δημοκρατικά από τα μέλη, τα έσοδα κατανέμονται δίκαια, τα δεδομένα προστατεύονται και αξιοποιούνται για το όφελος όλων, και η λειτουργία της πλατφόρμας βασίζεται στη διαφάνεια, στη συνεργασία και στον σεβασμό των χρηστών. Οι συνεταιριστικές πλατφόρμες συνδυάζουν τις δυνατότητες της τεχνολογίας με τις αρχές της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, παρέχοντας μια ουσιαστική εναλλακτική απέναντι στις μεγάλες πολυεθνικές δομές.
Στην Ελλάδα, το πρόβλημα επιτείνεται από την περιορισμένη τεχνολογική ετοιμότητα πολλών ΜμΕ και την απουσία επενδύσεων σε καινοτομία. Οι περισσότερες μικρές επιχειρήσεις περιορίζονται στην ύπαρξη μιας ιστοσελίδας, χωρίς να έχουν τα μέσα ή τη γνώση να αξιοποιήσουν πιο εξελιγμένα εργαλεία, όπως η ανάλυση δεδομένων ή οι υπηρεσίες cloud. Ταυτόχρονα, η αγορά συγκεντρώνεται γύρω από λίγες μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες, που λειτουργούν σχεδόν ως ολιγοπώλια, και καθιστούν τον ανταγωνισμό ακόμα πιο ασύμμετρο. Στον τομέα του λιανεμπορίου, της εστίασης και των καταλυμάτων, η κυριαρχία αυτών των πλατφορμών οδηγεί πολλές ελληνικές ΜμΕ σε ένα αδιέξοδο. Χάνουν πελάτες, πιέζονται στις τιμές, υφίστανται αθέμιτο ανταγωνισμό από μη αδειοδοτημένες επιχειρήσεις που δρουν μέσω των ίδιων πλατφορμών και βλέπουν τη βιωσιμότητά τους να απειλείται.
Η πρόταση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για συνεταιριστικές πλατφόρμες δεν αφορά μόνο την αναζήτηση τεχνικών λύσεων, αλλά και την ενίσχυση της οικονομικής δημοκρατίας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Μέσα από αυτές, οι επιχειρήσεις μπορούν να συνεργαστούν ισότιμα, να δημιουργήσουν κοινές ψηφιακές υποδομές, να ενισχύσουν την τοπική οικονομία και να ανακτήσουν τον έλεγχο της επιχειρηματικής τους στρατηγικής. Πρόκειται για ένα μοντέλο που επαναφέρει την τεχνολογία στην υπηρεσία των ανθρώπων και όχι το αντίστροφο. Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τεχνολογικά μονοπώλια, οι συνεταιριστικές πλατφόρμες ίσως αποτελούν μια από τις πιο ουσιαστικές απαντήσεις που μπορεί να δώσει η κοινωνία και η οικονομία απέναντι στην ψηφιακή εξάρτηση.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
