Πόσο αξίζουν τελικά τα σπίτια, τα οικόπεδα και τα καταστήματα που κατέχουν οι Έλληνες; Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η απάντηση είναι εντυπωσιακή, καθώς ξεπερνά το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ. Η αξία αυτή δεν είναι μόνο ένας αριθμός στα χαρτιά, αλλά δείχνει πόσο βαθιά ριζωμένη είναι στην Ελλάδα η κουλτούρα της ιδιοκτησίας, αλλά και πόσο ισχυρός οικονομικός πόρος μπορεί να αποδειχθεί το ακίνητο, είτε για ιδιώτες είτε για το ίδιο το κράτος.
Η επίσημη καταγραφή της ΑΑΔΕ υπολογίζει την αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας στα 777,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Αν, όμως, ληφθεί υπόψη η εικόνα της αγοράς, όπου οι τιμές έχουν τραβήξει την ανηφόρα τα τελευταία χρόνια, τότε η εμπορική αξία ξεπερνά το 1,1 τρισεκατομμύριο. Η τελευταία επικαιροποίηση στις τιμές ζώνης έγινε το 2022, όμως έκτοτε οι τιμές των ακινήτων έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο 30%. Σε κάποιες περιπτώσεις, κυρίως σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς ή πυκνοκατοικημένες πόλεις, η άνοδος ήταν ακόμα μεγαλύτερη.
Τα ακίνητα μπορεί να παρουσιάζουν αυξήσεις στις τιμές, αποτελούν, όμως, μία σταθερή πηγή εσόδων για το κράτος μέσω του ετήσιου φόρου ιδιοκτησίας, γνωστός ως ΕΝΦΙΑ. Το φετινό ποσό εσόδων αγγίζει τα 2,3 δισ. ευρώ. Αν και αυτός ο φόρος κάποτε θεωρούνταν «έκτακτος», πλέον αποτελεί μόνιμο στοιχείο του φορολογικού τοπίου. Την κύρια επιβάρυνση σηκώνει, όπως είναι φυσικό, η Αττική. Εκεί, σχεδόν 2,23 εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων, που αντιστοιχούν περίπου στο 36% του συνόλου, καλούνται να πληρώσουν πάνω από το 52% του συνολικού φόρου, δηλαδή 1,21 δισ. ευρώ. Η συνολική αξία των ακινήτων τους φτάνει τα 410,9 δισ. ευρώ.
Σε όλη τη χώρα, εκκαθαριστικά ΕΝΦΙΑ στάλθηκαν σε περισσότερους από 7,1 εκατομμύρια πολίτες και επιχειρήσεις. Από αυτούς, περίπου ένα εκατομμύριο δεν πλήρωσαν τίποτα, κυρίως λόγω κοινωνικών ή εισοδηματικών κριτηρίων. Έτσι, το βάρος των 2,3 δισ. επιμερίζεται σε 6,16 εκατομμύρια υπόχρεους. Από αυτούς, περίπου 359.000 ιδιοκτήτες με ασφαλισμένα σπίτια για φυσικές καταστροφές εξασφάλισαν και μια μικρή «ανάσα», με έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ έως 20%.
Οι υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας συμμετέχουν επίσης, με μικρότερο φυσικά μερίδιο, αλλά σημαντικά ποσά. Στην Κεντρική Μακεδονία, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο ιδιοκτήτες κατέχουν περιουσία 101,9 δισ. ευρώ και πληρώνουν περίπου 296,5 εκατ. ευρώ. Στη Θεσσαλία, παρά τα προβλήματα των τελευταίων χρόνων με πλημμύρες και καταστροφές, σχεδόν 399.000 ιδιοκτήτες καλούνται να πληρώσουν 97,6 εκατ. ευρώ για ακίνητα αξίας 33,1 δισ. Στην Κρήτη, η εικόνα δείχνει 366.000 ιδιοκτήτες και συνολική αξία περιουσίας 42,1 δισ. ευρώ, με φόρο 124,3 εκατ. ευρώ.
Μικρότερα ποσά παρατηρούνται στις πιο αραιοκατοικημένες περιοχές. Στην Ήπειρο, για παράδειγμα, οι 184.000 ιδιοκτήτες καλούνται να πληρώσουν 43,7 εκατ. ευρώ για ακίνητα που αξίζουν 17,5 δισ. Στο Βόρειο Αιγαίο, οι 127.000 ιδιοκτήτες πληρώνουν 33,5 εκατ. για ακίνητα αξίας 11,4 δισ. ευρώ. Ακόμα πιο περιορισμένη είναι η εικόνα στη Δυτική Μακεδονία, όπου 160.000 ιδιοκτήτες πληρώνουν 34,4 εκατ. ευρώ για ακίνητη περιουσία που φτάνει τα 10,2 δισ.
Πίσω από όλους αυτούς τους αριθμούς, όμως, υπάρχουν δύο βασικά ζητήματα που απασχολούν ιδιοκτήτες, φοροτεχνικούς και πολιτεία. Πρώτον, η μεγάλη απόκλιση μεταξύ αντικειμενικών και εμπορικών αξιών. Σε αρκετές περιοχές, τα ακίνητα φορολογούνται με βάση τιμές που δεν αντανακλούν την πραγματικότητα της αγοράς. Και δεύτερον, η ανισοκατανομή του φορολογικού βάρους, όπου σε περιοχές με υψηλότερη αξία ακινήτων, οι επιβαρύνσεις είναι πολύ μεγαλύτερες, ανεξαρτήτως του αν οι ιδιοκτήτες μπορούν να τις αντέξουν οικονομικά.
Αυτός είναι και ο λόγος που η συζήτηση για νέες αντικειμενικές αξίες, αν και έχει «παγώσει» μέχρι το 2027, επανέρχεται συχνά. Γιατί το ζήτημα δεν είναι μόνο λογιστικό, αλλά έχει άμεσο αντίκτυπο σε χιλιάδες νοικοκυριά που είτε προσπαθούν να διατηρήσουν την περιουσία τους, είτε θέλουν να τη μεταβιβάσουν, είτε προσβλέπουν σε κάποιο εισόδημα από αυτήν.
Η ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα δεν είναι απλώς επένδυση. Είναι μέρος της ταυτότητας του μέσου νοικοκυριού, σύμβολο ασφάλειας και σταθερότητας. Όμως, μέσα σε ένα περιβάλλον που αλλάζει – με πληθωρισμό, αυξημένες επιτοκιακές δαπάνες και διαρκή αναπροσαρμογή τιμών – η διαχείρισή της γίνεται όλο και πιο απαιτητική. Το ερώτημα πλέον δεν είναι μόνο πόσο αξίζει, αλλά και ποιο είναι το κόστος της. Και κυρίως, ποιος το πληρώνει.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
