Η παραγωγικότητα παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα και πιο έντονα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, παρά την ανάπτυξη που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια. Παρόλο που οι Έλληνες εργάζονται περισσότερο από τους περισσότερους Ευρωπαίους, τα αποτελέσματα που φέρνουν αυτές οι ώρες δουλειάς δεν ανταποκρίνονται στο επίπεδο της προσπάθειας.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, ο μέσος Έλληνας εργάζεται σχεδόν 40 ώρες την εβδομάδα, όταν ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γύρω στις 36. Ωστόσο, αυτή η ένταση στην εργασία δεν οδηγεί σε ανάλογη παραγωγικότητα. Αντιθέτως, η παραγωγή ανά ώρα εργασίας στη χώρα μας βρίσκεται σημαντικά κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Για την ακρίβεια, υπολογίζεται πως φτάνει περίπου στο 56% του αντίστοιχου επιπέδου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό σημαίνει ότι, παρά τις πολλές ώρες δουλειάς, η απόδοση κάθε ώρας είναι χαμηλή, κάτι που έχει άμεσες συνέπειες όχι μόνο στο εισόδημα των εργαζομένων, αλλά και στη συνολική δυναμική της οικονομίας.
Η χαμηλή παραγωγικότητα είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα. Ένα βασικό αίτιο είναι η δομή της ελληνικής οικονομίας, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε τομείς που από τη φύση τους έχουν μικρή παραγωγική δυνατότητα. Ο τουρισμός, η εστίαση και το λιανεμπόριο είναι παραδείγματα δραστηριοτήτων που απορροφούν μεγάλο ποσοστό του εργατικού δυναμικού, αλλά αποδίδουν περιορισμένο οικονομικό αποτέλεσμα ανά μονάδα εργασίας. Σε αυτούς τους τομείς είναι δύσκολο να υπάρξει μαζική εισαγωγή τεχνολογίας ή αυτοματοποίηση, και έτσι η παραγωγή εξαρτάται άμεσα από τον αριθμό των εργαζομένων και τις ώρες που απασχολούνται. Αντίθετα, άλλοι κλάδοι, όπως η μεταποίηση υψηλής τεχνολογίας ή η πληροφορική, μπορούν να αυξήσουν σημαντικά την παραγωγή με την αξιοποίηση τεχνολογικών εργαλείων, όμως στην Ελλάδα η παρουσία τους είναι πολύ περιορισμένη.
Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας είναι η κυριαρχία των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων. Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις απασχολούν λίγα άτομα και συχνά λειτουργούν με περιορισμένους πόρους. Αυτό σημαίνει ότι δυσκολεύονται να επενδύσουν σε εξοπλισμό, σε εκπαίδευση του προσωπικού ή στην υιοθέτηση καινοτομιών που θα βελτίωναν την παραγωγικότητά τους. Επιπλέον, τέτοιου είδους επιχειρήσεις συνήθως δυσκολεύονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε διεθνείς αγορές, γεγονός που περιορίζει τις δυνατότητές τους να αναπτυχθούν και να αυξήσουν την αποδοτικότητα των δραστηριοτήτων τους. Το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος, καθώς οι επιχειρήσεις παραμένουν μικρές και χαμηλής παραγωγικότητας, δεν έχουν τα μέσα να επενδύσουν ώστε να γίνουν πιο αποδοτικές και έτσι συνεχίζουν να αποδίδουν κάτω από τις δυνατότητές τους.
Το πρόβλημα της παραγωγικότητας δεν είναι καινούργιο και σίγουρα δεν είναι ελληνικό φαινόμενο μόνο. Ωστόσο, στην Ελλάδα φαίνεται να έχει πιο μόνιμα χαρακτηριστικά. Παρά τις όποιες μεταρρυθμίσεις έχουν επιχειρηθεί τα τελευταία χρόνια, δεν έχουν υπάρξει σοβαρές αλλαγές στις βασικές δομές της οικονομίας. Ακόμα και οι δημόσιες πολιτικές στήριξης των επιχειρήσεων, πολλές φορές, καταλήγουν να επιδοτούν την επιβίωση προβληματικών μονάδων αντί να ενθαρρύνουν τον εκσυγχρονισμό και την καινοτομία.
Όπως επισημαίνουν αρκετοί οικονομολόγοι, η παραγωγικότητα μπορεί να αυξηθεί με την βελτίωση των παραγωγικών διαδικασιών μέσα σε κάθε τομέα της οικονομίας. Αυτό συνήθως απαιτεί τεχνολογικές επενδύσεις, κατάρτιση του προσωπικού και αλλαγή του τρόπου με τον οποίο γίνεται η εργασία. Επίσης, η μετακίνηση πόρων, δηλαδή κεφαλαίων και εργατικού δυναμικού, από λιγότερο παραγωγικούς τομείς σε πιο αποδοτικούς. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται να υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, όπως ένα φορολογικό και επιχειρηματικό περιβάλλον που να επιτρέπει την ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων και την προσέλκυση επενδύσεων.
Η συζήτηση για την παραγωγικότητα συχνά περιορίζεται σε τεχνικές λεπτομέρειες, αλλά στην ουσία της αγγίζει καθημερινά θέματα που αφορούν όλους. Για παράδειγμα, οι μισθοί είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την παραγωγικότητα. Αν δεν αυξηθεί η απόδοση της εργασίας, δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική αύξηση στους μισθούς χωρίς να πληγεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
Αν δεν δοθούν πραγματικές λύσεις στο πρόβλημα, η Ελλάδα κινδυνεύει να μείνει καθηλωμένη σε έναν φαύλο κύκλο χαμηλών αποδόσεων, μέτριων αμοιβών και αδύναμων επιχειρήσεων. Η ανάπτυξη των τελευταίων ετών δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνούμε ότι για να υπάρξει πραγματική πρόοδος, χρειάζονται αλλαγές στη δομή της οικονομίας και στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε. Οι αριθμοί δείχνουν καθαρά πού υστερούμε. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει η βούληση να γίνουν τα απαραίτητα βήματα για να αλλάξει το τοπίο.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
