Ο χρυσός έχει περάσει μπροστά από το ευρώ και έχει γίνει το δεύτερο σημαντικότερο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο για τις κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Οι αγορές του πολύτιμου μετάλλου από τις ίδιες τις τράπεζες βρίσκονται σε επίπεδα ρεκόρ και η τιμή του έχει εκτοξευθεί, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τη θέση του.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο χρυσός κάλυπτε το 20% των διεθνών αποθεμάτων το 2024, αφήνοντας πίσω το ευρώ που περιορίστηκε στο 16%. Το δολάριο εξακολουθεί να κρατά τα ηνία με 46%.
Η ΕΚΤ επισημαίνει ότι, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο αγόρασαν περισσότερους από 1.000 τόνους χρυσού, ποσότητα που αντιστοιχεί στο ένα πέμπτο της συνολικής παραγωγής χρυσού παγκοσμίως και είναι υπερδιπλάσια σε σχέση με τον μέσο όρο της δεκαετίας του 2010. Με τις κινήσεις αυτές, τα αποθέματα χρυσού πλησιάζουν τα ιστορικά υψηλά της εποχής του Bretton Woods, τότε που οι συναλλαγματικές ισοτιμίες ήταν σταθερά συνδεδεμένες με το δολάριο, και το ίδιο το δολάριο με τον χρυσό.
Αν και ο χρυσός δεν φέρνει αποδόσεις όπως άλλες επενδύσεις, και η αποθήκευσή του είναι ακριβή, εξακολουθεί να θεωρείται από πολλούς το πιο σίγουρο «καταφύγιο». Δεν εξαρτάται από καμία τρίτη πλευρά, δεν υπόκειται σε κυρώσεις, και έχει μεγάλη ρευστότητα, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε χρήμα όταν χρειαστεί. Έτσι, παρά τα μειονεκτήματά του, κρατάει τον ρόλο του ως εγγύηση σε δύσκολους καιρούς.
Τα αποθέματα χρυσού που διαθέτουν οι κεντρικές τράπεζες σήμερα φτάνουν τους 36.000 τόνους, ποσότητα που πλησιάζει πολύ αυτή του 1965. Ανάμεσα στις χώρες που προχώρησαν σε σημαντικές αγορές χρυσού το προηγούμενο έτος βρίσκονται η Κίνα, η Ινδία, η Τουρκία και η Πολωνία, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού.
Στο μεταξύ, η τιμή του χρυσού ανέβηκε κατά 30% μέσα στο 2024, και από τις αρχές του 2025 σημειώνει ήδη νέα αύξηση κατά 27%. Η αξία του έχει φτάσει στο ιστορικό υψηλό των 3.500 δολαρίων ανά ουγγιά. Αυτή η άνοδος ενίσχυσε κι άλλο τη σημασία του στις διεθνείς αγορές, ανεβάζοντάς τον στη δεύτερη θέση των αποθεματικών περιουσιακών στοιχείων παγκοσμίως, αμέσως μετά το δολάριο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αυξημένη ζήτηση για χρυσό δεν συνδέεται μόνο με την τιμή του ή την ασφάλειά του. Τον τελευταίο καιρό, υπάρχει τάση απομάκρυνσης από το δολάριο, κάτι που γίνεται πιο έντονο στις αναδυόμενες αγορές. Οι ανησυχίες για τη γεωπολιτική σταθερότητα και τα υψηλά επίπεδα χρέους στις ΗΠΑ έχουν ενισχύσει αυτή την τάση. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Οι οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ σε βάρος της Ρωσίας, με τον αποκλεισμό της από χρηματοπιστωτικές αγορές, κατέστησαν σαφές το μήνυμα σε πολλές χώρες, ότι η εξάρτηση από το δολάριο μπορεί να κρύβει κινδύνους.
Η ΕΚΤ αναφέρει ότι μετά την εισβολή της Ρωσίας, η ζήτηση για χρυσό από τις κεντρικές τράπεζες αυξήθηκε κατακόρυφα. Ο χρυσός άρχισε να αντιμετωπίζεται ως μια «ασπίδα» απέναντι σε πιθανές κυρώσεις και δεσμεύσεις περιουσιακών στοιχείων. Η ανάλυσή της δείχνει ότι σε πέντε από τις δέκα μεγαλύτερες αυξήσεις αποθεμάτων χρυσού από το 1999, οι χώρες που πρωταγωνίστησαν στις αγορές είχαν είτε ήδη δεχτεί είτε περίμεναν να δεχτούν κυρώσεις. Επίσης, φαίνεται ότι κράτη με στενούς δεσμούς ή γεωπολιτική εγγύτητα με τη Ρωσία και την Κίνα έχουν ενισχύσει τις αγορές χρυσού περισσότερο από άλλες.
Μια εσωτερική έρευνα της ΕΚΤ σε 57 κεντρικές τράπεζες κατέγραψε ότι οι βασικοί λόγοι για την αγορά χρυσού ήταν οι φόβοι για κυρώσεις, η επιθυμία για μικρότερη εξάρτηση από το δολάριο και οι προσδοκίες για αλλαγές στο διεθνές νομισματικό σύστημα. Μάλιστα, ενώ παλαιότερα υπήρχε μια λογική σχέση ανάμεσα στην πορεία του χρυσού και στις αποδόσεις άλλων επενδύσεων – δηλαδή ο χρυσός έπεφτε όταν τα επιτόκια ανέβαιναν – αυτή η σχέση έχει «σπάσει» από το 2022 και μετά. Πλέον, η τιμή του χρυσού φαίνεται να ακολουθεί πιο πολύ την πολιτική αβεβαιότητα παρά τον πληθωρισμό ή τα επιτόκια.
Η ΕΚΤ παρατηρεί ακόμη ότι ιστορικά, όταν η τιμή του χρυσού αυξάνεται σημαντικά, ακολουθεί και αύξηση της προσφοράς από τους παραγωγούς. Αυτό σημαίνει ότι η συνέχιση της ζήτησης από τις κεντρικές τράπεζες θα μπορούσε να δώσει ώθηση και στην παραγωγή χρυσού παγκοσμίως τα επόμενα χρόνια.
Από την άλλη πλευρά, το ευρώ διατηρεί τη θέση του ως το δεύτερο πιο σημαντικό νόμισμα στον κόσμο, τουλάχιστον όσον αφορά τα επίσημα συναλλαγματικά αποθέματα. Παρότι ο χρυσός το ξεπέρασε σε ποσοστό επί των αποθεμάτων, το ευρώ εξακολουθεί να καλύπτει περίπου το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων, με το ποσοστό να έχει μείνει σταθερό από το 2022 και μετά. Σε μια χρονιά που η ΕΚΤ ξεκίνησε τη μείωση των επιτοκίων και οι γεωπολιτικές εντάσεις παραμένουν, η σταθερότητα του ευρώ θεωρείται θετικό σημάδι.
Η Κριστίν Λαγκάρντ τόνισε ότι η αξιοπιστία του ευρώ βασίζεται στους ισχυρούς θεσμούς της Ευρώπης και στην προσήλωση στο κράτος δικαίου. Ωστόσο, η ΕΚΤ δεν αγνοεί τις νέες προκλήσεις που αναδύονται, όπως η αυξανόμενη χρήση κρυπτονομισμάτων και η αναζήτηση εναλλακτικών μηχανισμών διεθνών πληρωμών από ορισμένα κράτη. Υπάρχουν πλέον ενδείξεις ότι ο τρόπος που τιμολογούνται οι συναλλαγές στο παγκόσμιο εμπόριο επηρεάζεται από γεωπολιτικές συμμαχίες.
Η Τράπεζα τονίζει ότι για να διατηρηθεί και να ενισχυθεί ο διεθνής ρόλος του ευρώ, χρειάζονται δράσεις, από την ενίσχυση των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών αγορών και την κατάργηση εμποδίων στις επενδύσεις, μέχρι την επιτάχυνση της ανάπτυξης του ψηφιακού ευρώ. Το τελευταίο θεωρείται κρίσιμο εργαλείο για τη θωράκιση της οικονομικής ασφάλειας της Ευρώπης και την ενίσχυση της θέσης του κοινού νομίσματος στη διεθνή σκηνή.
Η ΕΚΤ έχει ήδη ξεκινήσει να προσφέρει λύσεις για τη διεκπεραίωση διατραπεζικών συναλλαγών με χρήση τεχνολογιών όπως το blockchain, αλλά και να ενισχύει τις νομισματικές της συνεργασίες με χώρες εκτός Ευρωζώνης, μέσω παροχής ρευστότητας σε ευρώ. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν στόχο να στηρίξουν το ευρώ σε έναν κόσμο που αλλάζει, με σκοπό να παραμείνει ένας βασικός παίκτης στο διεθνές νομισματικό σύστημα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
