Η βιομηχανία της μόδας έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο στην προσπάθεια περιορισμού του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος, όμως η δημόσια συζήτηση παραμένει εστιασμένη κυρίως στη γρήγορη μόδα, την παραγωγή ενδυμάτων και τα εργασιακά δικαιώματα.
Ενώ εντυπωσιακές καμπάνιες προωθούν συλλογές με οικολογικό προφίλ και παστέλ αποχρώσεις εμπνευσμένες από τη φύση, ένα λιγότερο προβεβλημένο, αλλά απολύτως κρίσιμο ζήτημα, παραμένει η ίδια η πρώτη ύλη, δηλαδή το ίδιο το ύφασμα. Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα ρούχα εξακολουθούν να κατασκευάζονται από συνθετικά υλικά, προερχόμενα είτε από ορυκτά καύσιμα είτε από καλλιέργειες που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού, όπως το βαμβάκι. Παρά τις φιλόδοξες προσπάθειες για καινοτομία, ο βασικός καμβάς της μόδας έχει αλλάξει ελάχιστα τις τελευταίες δεκαετίες, μέχρι πρόσφατα.
Ένα χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της αλλαγής αποτελεί η νέα συλλογή 365 Seamless Activewear της PANGAIA, μιας εταιρείας που συνδυάζει την επιστήμη των υλικών με τον σχεδιασμό μόδας. Η σειρά περιλαμβάνει το regen™ BIO Max, έναν βιολογικής βάσης τύπο ελαστάν που προέρχεται κυρίως από γεωργικά υποπροϊόντα, όπως το βιομηχανικό καλαμπόκι, και έχει αναπτυχθεί από την εξειδικευμένη εταιρεία ινών Hyosung. Το υλικό αυτό συνδυάζεται με EVO® Nylon, ένα είδος νάιλον φυτικής προέλευσης που παράγεται από καστορέλαιο. Τα ενδύματα ολοκληρώνονται με την εφαρμογή ελαίου μέντας, το οποίο περιορίζει τις οσμές και μειώνει την ανάγκη για συχνό πλύσιμο. Η συλλογή αυτή αποτελεί ίσως το πιο ώριμο παράδειγμα της μετάβασης προς μια πραγματικά βιώσιμη τεχνολογική κατεύθυνση στη μόδα, όχι μόνο σε επίπεδο φιλοσοφίας, αλλά και σε επίπεδο εφαρμοσμένης μηχανικής.
Ωστόσο, η διαδρομή μέχρι την εμπορική διάθεση αυτών των καινοτόμων υλικών υπήρξε μακρά και περίπλοκη. Παρά τη δημιουργικότητα και την ταχύτητα με την οποία η μόδα αλλάζει αισθητικά, η εφοδιαστική της αλυσίδα χαρακτηρίζεται από ακαμψία. Η μεγάλη πλειονότητα των ενδυμάτων εξακολουθεί να κατασκευάζεται από βαμβάκι, πολυεστέρα και ελαστάν, υλικά που είναι φθηνά, προβλέψιμα και εύκολα διαθέσιμα στα παγκόσμια δίκτυα παραγωγής. Ο πολυεστέρας, για παράδειγμα, αποτελεί περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας παραγωγής ινών. Είναι μεν ανθεκτικός και ευέλικτος, αλλά παράγεται από πετρέλαιο και είναι μη βιοδιασπώμενος. Το συμβατικό ελαστάν (γνωστό και ως Spandex) απαιτεί υψηλή κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή του και επίσης δεν αποδομείται βιολογικά. Το βαμβάκι, παρότι φυσικής προέλευσης, απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού και φυτοφαρμάκων, επιβαρύνοντας τα οικοσυστήματα από τα οποία προέρχεται.
Τα υλικά αυτά δεν αποτελούν απλώς επιλογή, αλλά είναι ενσωματωμένα στον πυρήνα του παγκόσμιου συστήματος μόδας. Για τον λόγο αυτό, οι βιώσιμες εναλλακτικές πρώτες ύλες δυσκολεύονται να διεισδύσουν και να καθιερωθούν. Πολλές υποσχόμενες τεχνολογίες σταματούν στην αρχική φάση ανάπτυξης, καθώς συναντούν ανυπέρβλητα εμπόδια κόστους, κλίμακας και συνέπειας παραγωγής. Άλλες περιορίζονται σε πειραματικές συλλογές ή παρουσιάζονται μόνο ως επικοινωνιακές βιτρίνες για να ενισχύσουν την εικόνα των εταιρειών. Το λεγόμενο greenwashing, δηλαδή η παραπλανητική χρήση οικολογικής γλώσσας και εικόνας για λόγους μάρκετινγκ, εξακολουθεί να αποτελεί διαδεδομένη πρακτική.
Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει και η στάση των καταναλωτών. Αν και υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη βιωσιμότητα στη μόδα, πολλοί παραμένουν προσκολλημένοι στην τιμή, την αμεσότητα και την εξωτερική εμφάνιση. Ένα βιώσιμο ρούχο που κοστίζει περισσότερο ή έχει διαφορετική υφή από τα συμβατικά ενδέχεται να μην γίνει εύκολα αποδεκτό από το ευρύ κοινό. Ταυτόχρονα, η βιομηχανία χρειάζεται δεκαετίες για να δημιουργήσει εναλλακτικά δίκτυα παραγωγής, να εκπαιδεύσει τεχνίτες και να επαναπροσδιορίσει ολόκληρες αλυσίδες εφοδιασμού.
Κι όμως, κάτι αλλάζει. Οι συνεργασίες ανάμεσα σε start-up εταιρείες βιοτεχνολογίας, ερευνητικά ινστιτούτα και ευέλικτους σχεδιαστές μόδας αποδίδουν καρπούς. Η αγορά εμπλουτίζεται με νέα, έξυπνα υλικά, από vegan «δέρματα» κατασκευασμένα από μανιτάρια και σταφύλια, έως νήματα που προέρχονται από ανακυκλωμένο CO₂ και κυτταρίνη. Τα υφάσματα αυτά δεν υπόσχονται μόνο οικολογική βελτίωση, αλλά και τεχνικές επιδόσεις ανώτερες από τις σημερινές, όπως μεγαλύτερη αντοχή, καλύτερη διαπνοή, μικρότερο βάρος. Το πιο ενθαρρυντικό είναι πως αυτά τα υφάσματα δεν παραμένουν στην θεωρία, αλλά μετατρέπονται σε προϊόντα καθημερινής χρήσης, διαθέσιμα στο εμπόριο.
Η αλλαγή δεν συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά διαφαίνεται στον τρόπο που η βιωσιμότητα αντιμετωπίζεται πλέον ως τεχνολογική πρόκληση, όχι μόνο ως ηθική επιλογή. Ο κόσμος της μόδας, που για δεκαετίες βασίστηκε σε ένα σύστημα βολικό μα περιβαλλοντικά επιβαρυντικό, αρχίζει σταδιακά να υφαίνει ένα νέο αφήγημα. Ένα αφήγημα όπου το ύφασμα δεν είναι απλώς μέσο αισθητικής έκφρασης, αλλά φορέας καινοτομίας, επιστήμης και υπευθυνότητας.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
