Ο καφές αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των Ελλήνων, είτε ως πρωινό ξύπνημα είτε ως διάλειμμα στην εργασία, και για πολλούς είναι σχεδόν τελετουργία. Ωστόσο, το αγαπημένο αυτό ρόφημα μετατρέπεται σταδιακά σε είδος πολυτελείας, καθώς οι συνεχείς ανατιμήσεις το καθιστούν όλο και πιο δύσκολα προσιτό.
Οι αυξήσεις που καταγράφονται τα τελευταία δύο χρόνια κινούνται μεταξύ 15% και 30%, με αποτέλεσμα η διαφορά στην τελική τιμή να είναι πλέον αισθητή για τον καταναλωτή. Ένας freddo cappuccino που πέρυσι κόστιζε 4,20 ευρώ, φθάνει σήμερα τα 5,50 ευρώ, σημειώνοντας άνοδο άνω του 30%, ενώ οι κάψουλες εσπρέσο στο ράφι από 5,10 ευρώ σκαρφάλωσαν στα 6,60 ευρώ, δηλαδή περίπου 29% ακριβότερες.
Η εκτόξευση των τιμών δεν είναι μεμονωμένο ελληνικό φαινόμενο, αλλά συνδέεται με ευρύτερες διεθνείς εξελίξεις. Η κλιματική αλλαγή έχει πλήξει σοβαρά τις βασικές χώρες παραγωγής, όπως η Βραζιλία και το Βιετνάμ, με φαινόμενα ξηρασίας και έντονων βροχοπτώσεων να μειώνουν τις αποδόσεις των καλλιεργειών. Οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι εμπορικοί δασμοί αυξάνουν το κόστος των εισαγωγών, ενώ οι νέοι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία των δασών επιβάλλουν επιπλέον υποχρεώσεις στις εταιρείες εισαγωγής, επιβαρύνοντας την τελική τιμή. Παράλληλα, η αυξανόμενη ζήτηση από αναδυόμενες οικονομίες, κυρίως την Κίνα, δημιουργεί μεγαλύτερο ανταγωνισμό για τους διαθέσιμους όγκους παραγωγής και οδηγεί σε ακόμη υψηλότερες τιμές. Η διεθνής εικόνα είναι αποκαλυπτική, καθώς μέσα στο καλοκαίρι του 2024 οι τιμές της Arabica και της Robusta κατέγραψαν αυξήσεις που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπέρασαν το 30%–40%, γεγονός που εξηγεί γιατί η ελληνική αγορά βρίσκεται σήμερα σε πρωτόγνωρα επίπεδα τιμών.
Στην Ελλάδα, πέρα από τις διεθνείς πιέσεις, επιπλέον βάρος προσθέτει η φορολογία. Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στον καφέ ανέρχεται σε 10%–15% και, σύμφωνα με εκτιμήσεις του κλάδου, αποφέρει στο κράτος περίπου 150 εκατ. ευρώ ετησίως. Οι επιχειρήσεις του κλάδου υποστηρίζουν ότι ο φόρος αυτός διογκώνει αδικαιολόγητα τις τιμές για τον τελικό καταναλωτή και ζητούν την κατάργησή του ή τουλάχιστον τη σημαντική μείωσή του. Υπολογίζεται ότι η κατάργηση θα μείωνε τις τιμές στο ράφι κατά περίπου 10%. Η Ελληνική Ένωση Καφέ έχει ήδη καταθέσει σχετικά αιτήματα προς την κυβέρνηση και έχει πραγματοποιήσει συναντήσεις με τον υπουργό Οικονομικών και κοινοβουλευτικά κόμματα.
Οι συνέπειες αυτών των εξελίξεων είναι ιδιαίτερα αισθητές στην ελληνική αγορά. Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στις καφετέριες, αλλά επεκτείνεται και στον καφέ για το σπίτι. Οι τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ καταγράφουν αυξήσεις 15%–30%, ενώ ακόμη και ο καφές στο χέρι (takeaway), που θεωρούνταν παραδοσιακά πιο οικονομική επιλογή, έχει ακριβύνει σημαντικά. Η επιβάρυνση αυτή πλήττει κυρίως τους νέους και τους εργαζόμενους που αγοράζουν καφέ σε καθημερινή βάση, με αποτέλεσμα ο μηνιαίος προϋπολογισμός τους να πιέζεται ολοένα και περισσότερο. Η μεταβολή αυτή οδηγεί και σε αλλαγή συνηθειών, με όλο και περισσότερους καταναλωτές να στρέφονται στον καφέ από σούπερ μάρκετ, είτε στιγμιαίο είτε αλεσμένο, για κατανάλωση στο σπίτι ή στο γραφείο. Σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία λιανικής, οι πωλήσεις στιγμιαίου καφέ αυξήθηκαν την τελευταία χρονιά κατά περίπου 60% σε όγκο και 38% σε αξία, στοιχείο που αποτυπώνει ξεκάθαρα τη στροφή των καταναλωτών προς πιο οικονομικές λύσεις.
Την ίδια ώρα, οι επιχειρήσεις εστίασης αντιμετωπίζουν μια δύσκολη πραγματικότητα. Οι μεγαλύτερες αλυσίδες καφέ μετακυλούν το αυξημένο κόστος στον πελάτη μέσω ανατιμήσεων, ενώ οι μικρότερες καφετέριες συχνά απορροφούν μέρος των επιβαρύνσεων, με αποτέλεσμα να περιορίζονται τα περιθώρια κέρδους τους και να τίθεται σε κίνδυνο η βιωσιμότητά τους. Το υψηλό κόστος πρώτων υλών και ενέργειας, σε συνδυασμό με τις μεταβαλλόμενες καταναλωτικές συνήθειες, δημιουργεί ένα περιβάλλον συνεχούς πίεσης. Από την πλευρά τους, οι καταναλωτές προσπαθούν να προσαρμοστούν μειώνοντας τις επισκέψεις σε καφετέριες, επιλέγοντας φθηνότερους τύπους καφέ ή αναζητώντας εναλλακτικές λύσεις. Οι μεγάλες αλυσίδες επιχειρούν να διατηρήσουν την πελατεία τους με εκπτώσεις, loyalty προγράμματα και προσφορές, ωστόσο οι μικρότερες επιχειρήσεις δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν σε ένα τόσο πιεστικό περιβάλλον.
Ο καφές, που για δεκαετίες ήταν ένα προσιτό προϊόν για όλους, εξελίσσεται σταδιακά σε αγαθό με όλο και μεγαλύτερο κόστος. Για πολλούς Έλληνες η καθημερινή αυτή συνήθεια μετατρέπεται σε πολυτέλεια, αποκαλύπτοντας πώς οι διεθνείς εξελίξεις, η κλιματική κρίση και η εγχώρια φορολογία επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητα. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η πολιτεία θα προχωρήσει σε μέτρα που θα ανακουφίσουν τόσο τους καταναλωτές όσο και τις επιχειρήσεις, ώστε ο καφές να παραμείνει μια συνήθεια προσιτή και όχι μια πολυτέλεια για λίγους.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
