Τα ηλεκτρικά πατίνια έχουν μπει για τα καλά στην καθημερινότητα των ελληνικών πόλεων και αποτελούν πλέον μέρος της δημόσιας συζήτησης γύρω από το μέλλον των μετακινήσεων.
Στην Αθήνα, ο αριθμός τους εκτιμάται ότι προσεγγίζει τις έξι χιλιάδες μονάδες, ενώ στη Θεσσαλονίκη δραστηριοποιούνται επίσης αρκετές εταιρείες με μικρότερους στόλους, οι οποίοι όμως αρκούν για να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στο κέντρο και στις περιοχές με αυξημένη τουριστική ή φοιτητική κίνηση. Η δυναμική της αγοράς δείχνει ότι η μικροκινητικότητα ήρθε για να μείνει, αλλά η απουσία επαρκών υποδομών και κανόνων έχει μετατρέψει ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο σε εστία προβλημάτων.
Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, τα πατίνια έχουν σαφές πλεονέκτημα. Δεν εκπέμπουν ρύπους, καταλαμβάνουν ελάχιστο χώρο και μπορούν να υποκαταστήσουν μέρος της χρήσης του αυτοκινήτου για μικρές αποστάσεις. Σε μια πόλη όπως η Αθήνα, όπου το Ι.Χ. εξακολουθεί να κυριαρχεί και να δημιουργεί χρόνιες καταστάσεις συμφόρησης και ρύπανσης, η ύπαρξη εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης είναι κρίσιμη. Ένα πατίνι μπορεί να καλύψει γρήγορα το λεγόμενο «τελευταίο μίλι», συνδέοντας τον χρήστη με το μετρό ή τον ηλεκτρικό, μειώνοντας έτσι τον χρόνο και το κόστος μετακίνησης. Αντίστοιχα, για έναν επισκέπτη ή έναν τουρίστα, προσφέρει τη δυνατότητα να κινηθεί ευέλικτα στο ιστορικό κέντρο ή στις γειτονιές χωρίς να εξαρτάται αποκλειστικά από ταξί ή λεωφορεία.
Παρά τα πλεονεκτήματα, η εμπειρία στις ελληνικές πόλεις αναδεικνύει μια άλλη πραγματικότητα. Το σύστημα ελεύθερης στάθμευσης που εφαρμόζεται από τις περισσότερες εταιρείες επιτρέπει στους χρήστες να αφήνουν τα πατίνια όπου βρουν. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό σε όλους. Κατειλημμένα πεζοδρόμια, ράμπες αναπήρων που μπλοκάρονται, πατίνια πεταμένα σε πλατείες, σε πεζόδρομους ή ακόμη και στη μέση του δρόμου. Η εικόνα αυτή δημιουργεί δικαιολογημένη δυσαρέσκεια και τροφοδοτεί την αίσθηση ότι το νέο μέσο προκαλεί περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει.
Το ίδιο συμβαίνει και με τη χρήση τους. Αν και ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας θέτει όρια ταχύτητας έως τα 25 χιλιόμετρα την ώρα και προβλέπει ότι τα πατίνια πρέπει να κινούνται σε ποδηλατόδρομους ή στο δεξί άκρο του δρόμου, η εφαρμογή των κανόνων παραμένει πολύ περιορισμένη. Έτσι, συχνά τα βλέπουμε να κινούνται επικίνδυνα στα πεζοδρόμια ή σε λεωφόρους όπου απαγορεύεται, δημιουργώντας κινδύνους τόσο για τους ίδιους τους αναβάτες όσο και για τους πεζούς, αλλά και οδηγούς άλλων οχημάτων. Έχουν καταγραφεί ακόμη και περιπτώσεις ανηλίκων που τα χρησιμοποιούν, παρακάμπτοντας τα ηλικιακά όρια που τυπικά ισχύουν για την ενοικίασή τους.
Η κατάσταση αυτή δεν είναι φαινόμενο που εντοπίζεται μόνο στην Ελλάδα. Σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές πόλεις βρέθηκαν αντιμέτωπες με ανάλογες δυσκολίες όταν οι στόλοι πατινιών εμφανίστηκαν μαζικά πριν από λίγα χρόνια. Η διαφορά είναι ότι αρκετές από αυτές κινήθηκαν γρήγορα, θεσπίζοντας κανονισμούς, δημιουργώντας ειδικές θέσεις στάθμευσης και εφαρμόζοντας ελέγχους με συνέπεια. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, οι χρήστες υποχρεώνονται να αφήνουν τα πατίνια σε οριοθετημένα σημεία και πρόστιμα καταλογίζονται σε όσους παρανομούν. Στο Παρίσι, το δημοψήφισμα του 2023 οδήγησε στον περιορισμό της ανεξέλεγκτης χρήσης, αλλά ταυτόχρονα έγιναν μεγάλες επενδύσεις σε ποδηλατόδρομους και υποδομές.
Στη Θεσσαλονίκη έχουν ήδη γίνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Ο δήμος έχει εκδώσει κανονιστική πράξη που προβλέπει συγκεκριμένα σημεία στάθμευσης και κανόνες κυκλοφορίας, επιδιώκοντας να βάλει τέλος στην άναρχη εικόνα. Η εμπειρία αυτή μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και για την Αθήνα, όπου οι συζητήσεις για ένα αντίστοιχο πλαίσιο βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Χωρίς σαφείς κανόνες, οι στόλοι θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται χωρίς έλεγχο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια και την καθημερινότητα των πολιτών.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν οι πόλεις θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν τα πατίνια ως πρόβλημα ή αν θα τα αξιοποιήσουν ως μέρος μιας στρατηγικής βιώσιμης κινητικότητας. Η εμπειρία δείχνει ότι μια «οριζόντια» απαγόρευση δεν προσφέρει λύση. Αντίθετα, η δημιουργία δικτύων ποδηλατοδρόμων, η οριοθέτηση χώρων στάθμευσης και η εφαρμογή ορίων ταχύτητας μπορούν να μετατρέψουν το πατίνι σε αξιόπιστο σύμμαχο για πιο καθαρές και πιο ανθρώπινες πόλεις. Η Ευρώπη έχει δείξει τον δρόμο, αποδεικνύοντας ότι τα προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με σωστό σχεδιασμό και επιμονή.
Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη βρίσκονται μπροστά σε μια κρίσιμη επιλογή. Θα αφήσουν τη μικροκινητικότητα να εξελιχθεί άναρχα, προκαλώντας χάος στον δημόσιο χώρο, ή θα επενδύσουν σε μια πιο συστηματική προσέγγιση που θα ενισχύσει την ποιότητα ζωής; Η απάντηση δεν είναι μόνο τεχνική, αλλά και πολιτική. Απαιτείται βούληση, συνεργασία με τους παρόχους και κυρίως ένα όραμα για πόλεις λιγότερο εξαρτημένες από το αυτοκίνητο.
Το βέβαιο είναι ότι τα πατίνια δεν πρόκειται να εξαφανιστούν. Το αν θα αποτελέσουν κομμάτι του προβλήματος ή μέρος της λύσης θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις που θα ληφθούν τα επόμενα χρόνια και από την ικανότητα των ελληνικών πόλεων να υιοθετήσουν ένα νέο μοντέλο κινητικότητας που θα τις φέρει πιο κοντά στις ευρωπαϊκές πρακτικές.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
