Η πιο δύσκολη στιγμή για κάθε άνθρωπο ή οργανισμό είναι εκείνη που απαιτεί να αναγνωρίσει ότι κάτι που κάποτε λειτούργησε, σήμερα δεν αποδίδει πια. Η παραδοχή ενός λάθους ή μιας λανθασμένης κατεύθυνσης προκαλεί ανασφάλεια, αμφιβολία και συχνά φόβο. Είναι η στιγμή που η γνώση και η εμπειρία, αντί να λειτουργούν ως πλεονέκτημα, γίνονται εμπόδιο στην αλλαγή. Εκεί, στο μεταίχμιο ανάμεσα στο «γνωρίζω» και στο «πρέπει να επανεξετάσω», πολλοί σταματούν. Και όμως, αυτή η στιγμή είναι το πραγματικό σημείο εξέλιξης, προσωπικής ή συλλογικής.
Όταν αυτό το αίσθημα επεκταθεί σε μια ολόκληρη επιχείρηση ή έναν οργανισμό, η πρόκληση πολλαπλασιάζεται. Οι εταιρείες δεν αποτυγχάνουν συνήθως από έλλειψη ικανοτήτων ή πόρων, αλλά επειδή αδυνατούν να αποδεσμευτούν από όσα τις έκαναν κάποτε επιτυχημένες. Ο τρόπος σκέψης, οι διαδικασίες, τα συστήματα που αποτέλεσαν τη βάση της επιτυχίας μετατρέπονται σε βαρίδια όταν ο κόσμος γύρω τους αλλάζει. Η αδυναμία να εγκαταλειφθεί το παλιό, να «ξεμάθει» κανείς, αποδεικνύεται πιο επικίνδυνη από οποιονδήποτε εξωτερικό ανταγωνιστή.
Η σύγχρονη πραγματικότητα επιταχύνει αυτή την ανάγκη. Οι τεχνολογικές ανατροπές, η αυτοματοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη και οι μεταβαλλόμενες προσδοκίες των καταναλωτών δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η σταθερότητα αποτελεί πλέον παρελθόν. Οι δεξιότητες απαξιώνονται μέσα σε λίγα χρόνια, τα επιχειρηματικά μοντέλα αλλάζουν με ρυθμούς που άλλοτε χρειάζονταν δεκαετίες, και οι οργανισμοί που δεν εξελίσσονται διατρέχουν τον κίνδυνο να καταστούν «άνευροι θεατές» στο ίδιο τους το πεδίο.
Η προσαρμογή δεν είναι πια επιλογή, αλλά προϋπόθεση επιβίωσης. Ωστόσο, δεν αρκεί η εκμάθηση νέων πραγμάτων. Εξίσου σημαντικό είναι να «ξεμάθουμε» όσα δεν μας εξυπηρετούν πια. Η ικανότητα να μαθαίνουμε, να ξεμαθαίνουμε και να ξαναμαθαίνουμε αποτελεί σήμερα το πιο ουσιαστικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, όχι μόνο για τις επιχειρήσεις, αλλά και για τα άτομα που επιθυμούν να παραμείνουν επίκαιρα μέσα σε έναν κόσμο συνεχούς μεταβολής.
Η διαδικασία της αλλαγής, όμως, δεν είναι ούτε απλή ούτε γραμμική. Οι άνθρωποι δεν αντιστέκονται στην αλλαγή από πείσμα, αλλά επειδή τη βιώνουν ως απειλή. Αυτό που τους φοβίζει δεν είναι το «νέο», αλλά το «άγνωστο». Αν δεν γνωρίζουν γιατί γίνεται μια αλλαγή και ποιο σκοπό εξυπηρετεί, αν δεν κατανοούν ποιο πρόβλημα επιλύει ή ποιο μέλλον δημιουργεί, η αντίσταση γίνεται φυσική αντίδραση. Γι’ αυτό και κάθε ουσιαστική μεταμόρφωση ξεκινά από το «γιατί». Όταν υπάρχει ξεκάθαρος λόγος, η αλλαγή αποκτά νόημα και προοπτική.
Η σαφήνεια του οράματος είναι το δεύτερο κρίσιμο βήμα. Σε περιόδους μετάβασης, οι άνθρωποι αναζητούν σταθερά σημεία αναφοράς. Θέλουν να γνωρίζουν τι θα αλλάξει, ποιοι ρόλοι επηρεάζονται, ποιες προτεραιότητες παραμένουν. Η σαφήνεια δεν σημαίνει πως ο ηγέτης πρέπει να έχει όλες τις απαντήσεις, αλλά ότι μπορεί να επικοινωνεί με ειλικρίνεια τι γνωρίζει, τι αναζητεί και πώς θα κινηθεί η ομάδα μέσα στην αβεβαιότητα. Η αλήθεια, ακόμη και αν είναι μερική, χτίζει εμπιστοσύνη πολύ περισσότερο από την ψευδαίσθηση της βεβαιότητας.
Η αλλαγή, ωστόσο, εμπεριέχει και απώλεια. Όταν ζητάμε από ανθρώπους να δουλέψουν με διαφορετικό τρόπο, ουσιαστικά τους καλούμε να αποχωριστούν συνήθειες, δεξιότητες και ρόλους που είχαν χτίσει επί χρόνια. Αυτή η απώλεια χρειάζεται αναγνώριση. Η παράβλεψή της οδηγεί σε σιωπηρή αντίσταση και αποξένωση. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να μειωθεί αυτή η ένταση είναι η ενσυναίσθηση και ο ανοιχτός διάλογος. Όταν οι άνθρωποι νιώθουν ότι ακούγονται, προσαρμόζονται ταχύτερα.
Εξίσου σημαντική είναι η συμμετοχή. Η αλλαγή δεν πρέπει να επιβάλλεται, αλλά πρέπει να συνδιαμορφώνεται. Όταν οι εργαζόμενοι εμπλέκονται ενεργά στη διαδικασία, όταν συμβάλλουν με ιδέες, όταν δοκιμάζουν πιλοτικά νέους τρόπους λειτουργίας, η μετάβαση γίνεται κοινό εγχείρημα. Οι άνθρωποι παύουν να είναι θεατές ή «θύματα» της αλλαγής και μετατρέπονται σε συν-δημιουργούς της.
Πέρα από τις μεμονωμένες πρωτοβουλίες, το ζητούμενο είναι η οικοδόμηση μιας κουλτούρας ετοιμότητας. Οι οργανισμοί που ευημερούν σήμερα δεν αντιμετωπίζουν την αλλαγή ως έκτακτο γεγονός που πρέπει να διαχειριστούν, αλλά ως μόνιμη συνθήκη ζωής. Η συνεχής προσαρμογή, η διάθεση για πειραματισμό και η αποδοχή της αβεβαιότητας αποτελούν πλέον δομικά στοιχεία της κουλτούρας τους. Η «διαχείριση αλλαγής» δίνει τη θέση της στην «ετοιμότητα για αλλαγή», μια νοοτροπία όπου η εξέλιξη δεν είναι απειλή, αλλά ευκαιρία.
Η εποχή που διανύουμε απαιτεί μια νέα μορφή θάρρους, όπως το να αμφισβητήσουμε ό,τι θεωρούμε δεδομένο και να αποδεχθούμε ότι η γνώση έχει ημερομηνία λήξης. Δεν υπάρχει σταθερό σημείο ισορροπίας. Υπάρχει μόνο κίνηση. Και σε αυτή την κίνηση, εκείνοι που παραμένουν ευέλικτοι, περίεργοι και ανοιχτοί στο νέο είναι εκείνοι που επιβιώνουν και αναπτύσσονται.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
