Η παραίτηση του διευθύνοντος συμβούλου των Ελληνικών Ταχυδρομείων, Γρηγόρη Σκλήκα, το μεσημέρι της Τρίτης 4 Νοεμβρίου, σφράγισε μια ταραχώδη εβδομάδα για έναν οργανισμό που πασχίζει να αναπροσαρμόσει τον ρόλο του στην ψηφιακή εποχή. Επισήμως, ο ίδιος επέμεινε ότι ο εξορθολογισμός του δικτύου-με αιχμή το κλείσιμο καταστημάτων-είναι προϋπόθεση βιωσιμότητας. Πολιτικά, όμως, η αποχώρησή του ερμηνεύτηκε ως εκτόνωση μετά την ομοβροντία αντιδράσεων για το αρχικό σχέδιο «λουκέτου» σε 204 υποκαταστήματα ανά τη χώρα.
Ο ζημιογόνος οργανισμός με τις ανεπαρκείς και παρωχημένες υποδομές
Στην επιστολή παραίτησης, ο κ. Σκλήκας σκιαγράφησε την εικόνα ενός οργανισμού με εξοπλισμό «τριάντα ετών», ανεπαρκή ψηφιακή υποδομή και με θεμελιώδη αναντιστοιχία μεταξύ εσόδων και κόστους, καθώς το επιστολικό έργο έχει καταρρεύσει διεθνώς και εντονότερα στην Ελλάδα. Υποστήριξε μάλιστα ότι, χωρίς εφαρμογή του σχεδίου απομείωσης υπολειτουργούντων σημείων, τίθεται σε κίνδυνο ακόμη και η ρευστότητα για μισθούς. Πρόκειται για θέσεις που επανέλαβε δημόσια και μετά την αποχώρησή του.
Η κίνηση ήρθε στον απόηχο για το σχεδιαζόμενο κλείσιμο 204 καταστημάτων, εξέλιξη που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στην περιφέρεια και στους τοπικούς βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας. Μετά τον σάλο, η εταιρεία εμφανίστηκε να αναπροσαρμόσει το αρχικό πλάνο, δημοσιοποιώντας μικρότερο πρώτο κύμα με 46 καταστήματα, ενώ η δημόσια συζήτηση φούντωσε για το ποιος αποφασίζει, με ποια κριτήρια και σε ποιο χρόνο.
Θεσμικά, τα ΕΛΤΑ υπάγονται στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (το Υπερταμείο), το οποίο και έλαβε-και έκανε αποδεκτή-την παραίτηση. Ωστόσο αυτό που ακούγεται ευρύτερα, είναι ότι η πίεση που ασκήθηκε από τοπικούς παράγοντες και βουλευτές καταγράφηκε ήταν έντονη, με την αποχώρηση να λειτουργεί ως «βαλβίδα» εκτόνωσης.
Η ουσία, πάντως, ξεπερνά το πρόσωπο. Στο επίκεντρο βρίσκεται το διαχρονικό πρόβλημα του ταχυδρομικού έργου σε μια αγορά όπου η επιστολική αλληλογραφία έχει συρρικνωθεί δραματικά, ενώ ο ανταγωνισμός στα δέματα και στο last mile είναι αμείλικτος. Το ερώτημα είναι αν η λύση είναι απλώς λιγότερα καταστήματα ή μια συνολική αναμόρφωση υπηρεσιών, δικτύου και brand. Η διοίκηση Σκλήκα πρέσβευε το πρώτο ως αναγκαία προϋπόθεση, με το πολιτικό σύστημα να ζητά «δικλείδες» κοινωνικής διασφάλισης πριν από κάθε περαιτέρω βήμα.
Η επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος
Στο επικοινωνιακό σκέλος, η κριτική επικεντρώθηκε στο πώς «βγήκε» το σχέδιο. Για κάποιους αιφνιδιαστικά, χωρίς προεξόφληση μεταβατικών ρυθμίσεων για ευάλωτες περιοχές και χωρίς πειστικό «πακέτο» αντισταθμιστικών υπηρεσιών (κινητές μονάδες, συνεργασίες με ΚΕΠ/Δήμους, ευέλικτα ωράρια, πρόσθετα σημεία εξυπηρέτησης μέσω συνεργασιών). Το αποτέλεσμα ήταν η δημόσια συζήτηση να εγκλωβιστεί στο δίλημμα «λουκέτο-όχι λουκέτο», αντί για μια τεκμηριωμένη χαρτογράφηση πραγματικών ροών, κόστους και αναγκών ανά δήμο.
Από την άλλη, όσοι υποστηρίζουν το σχέδιο σημειώνουν ότι ο εξορθολογισμός φυσικού δικτύου δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα αλλά ευρωπαϊκή κανονικότητα της τελευταίας δεκαετίας, με στόχο την επιβίωση των πρώην κρατικών ταχυδρομείων υπό ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Η παραίτηση, σε αυτή την ανάγνωση, δεν αναιρεί την ανάγκη προσαρμογής, απλώς μεταθέτει το πολιτικό κόστος και καθυστερεί το αναπόφευκτο.Πάντως, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, το μεσημέρι της Τρίτης ανέφερε ότι δεν αναιρείται ο σχεδιασμός για διακοπή λειτουργίας καταστημάτων των ΕΛΤΑ, και ότι ήδη ορισμένα από αυτά έχουν ήδη κλείσει. Ωστόσο, φάνηκε να επιρρίπτει την ευθύνη στον απερχόμενο διευθύνοντα σύμβουλο, για το γεγονός ότι δεν προηγήθηκε σχετικός διάλογος με τα εμπλεόμενα μέρη, πριν από τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία.
Ποια είναι τα άμεσα βήματα; Πρώτον, ορισμός νέας διοίκησης από το Υπερταμείο, με καθαρή εντολή για σχέδιο αναδιάρθρωσης που θα «κουμπώνει» με κοινωνικά αντανακλαστικά. Δεύτερον, μεθοδολογία χαρτογράφησης που να συνδυάζει δεδομένα ζήτησης/κόστους με κριτήρια καθολικής υπηρεσίας (π.χ. ελάχιστες αποστάσεις/χρόνοι πρόσβασης για ηλικιωμένους ή απομακρυσμένες κοινότητες). Τρίτον, δίκτυο πολλαπλών ταχυτήτων: λιγότερα «βαριά» υποκαταστήματα, περισσότερα light σημεία εξυπηρέτησης (kiosks/συνεργασίες), ενίσχυση ψηφιακών καναλιών και κινητές μονάδες όπου χρειάζεται. Τέταρτον, εμπορική αντεπίθεση στα δέματα με βελτιωμένες προθεσμίες και διαφάνεια tracking. Χωρίς τέτοια πακέτα, κάθε μείωση καταστημάτων θα εκλαμβάνεται ως περικοπή και όχι ως ανασχεδιασμός.
Σημαντική θα είναι και η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού. Το public service ethos των ΕΛΤΑ παραμένει πολύτιμο κεφάλαιο, όμως απαιτείται ανασχεδιασμός και αναβάθμιση για ψηφιακές υπηρεσίες, αλγοριθμική δρομολόγηση και πελατοκεντρικές διαδικασίες σε πραγματικό χρόνο. Το εργασιακό πλαίσιο, με σαφείς κανόνες κινητικότητας, μπορεί να απορροφήσει κραδασμούς, αρκεί να συνοδεύεται από επανακατάρτιση και προγράμματα εθελούσιας με κοινωνική ευαισθησία.
Στο πολιτικό επίπεδο, η κυβέρνηση καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο αντιφατικά αιτήματα. Αφενός τον εξορθολογισμό ενός υπερζημιογόνου οργανισμού, αφετέρου τη διασφάλιση καθολικής εξυπηρέτησης σε μια χώρα με γεωγραφική πολυπλοκότητα όπως είναι η Ελλάδα. Η επικαιρότητα των τελευταίων ημερών δείχνει ότι το Μέγαρο Μαξίμου επιχειρεί να ελέγξει το αφήγημα, όμως η ουσία θα κριθεί στο νέο, αναθεωρημένοmasterplan που θα κατατεθεί.
Εν κατακλείδι, η παραίτηση Σκλήκα είναι περισσότερο σύμπτωμα παρά λύση. Αν ο επόμενος γύρος εξυγίανσης σχεδιαστεί με διαφάνεια, μετρήσιμα οφέλη για τον πολίτη και ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα, τα ΕΛΤΑ μπορούν να ξανακερδίσουν αξιοπιστία και έδαφος στον σκληρό ανταγωνισμό του last mile. Αντίθετα, αν κυριαρχήσει η τακτική «βλέποντας και κάνοντας» με μικρές υποχωρήσεις υπό πίεση, το πρόβλημα θα ανακυκλωθεί, με το κόστος να διογκώνεται και την κοινωνική δυσπιστία να παγιώνεται. Το στοίχημα είναι ανοιχτό.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
