Οι φετινοί μήνες χωρίς αμφιβολία ήταν από τους πιο απαιτητικούς για τον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα.
Οι ανταποδοτικοί δασμοί που επιβλήθηκαν από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2025 από την κυβέρνηση Τραμπ δημιούργησαν έντονες πιέσεις σε ένα τμήμα των ελληνικών εξαγωγών, με ορισμένα προϊόντα να καταγράφουν απώλειες εκατομμυρίων και άλλα να δείχνουν εντυπωσιακή ανθεκτικότητα.
Ταυτόχρονα, το νέο εκτελεστικό διάταγμα του Λευκού Οίκου που εξαιρεί ορισμένα προϊόντα όπως τα ακτινίδια, τα κεράσια και τον καφέ από τους επιπλέον δασμούς, δημιουργεί έναν νέο χάρτη ευκαιριών, αλλά και μια νέα ανάγκη ανασχηματισμού στρατηγικής από τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Η αμερικανική αγορά αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους προορισμούς για τα ελληνικά προϊόντα, κατατάσσοντας τις ΗΠΑ στον πέμπτο μεγαλύτερο «πελάτη» της χώρας.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι οι επιπτώσεις των δασμών δεν περιορίζονται μόνο σε αριθμούς, αλλά επηρεάζουν ολόκληρο το οικοσύστημα της ελληνικής εξωστρέφειας.
Τα προϊόντα που δέχθηκαν τη μεγαλύτερη πίεση
Η επίδραση των δασμών δεν ήταν ομοιόμορφη. Τα προϊόντα με ισχυρή παρουσία στην αμερικανική αγορά και υψηλή τιμολογιακή ευαισθησία επηρεάστηκαν περισσότερο, με τις ελιές, το ελαιόλαδο και τη φέτα να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των απωλειών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι επιτραπέζιες ελιές, ένα από τα μεγαλύτερα ελληνικά εξαγωγικά success stories στις ΗΠΑ, βρέθηκαν αντιμέτωπες με μια άμεση μείωση της αξίας των εξαγωγών τους κατά 3,3 εκατ. ευρώ στην περίοδο Απριλίου – Σεπτεμβρίου 2025, σε σχέση με την περσινή αντίστοιχη περίοδο. Το στοιχείο αυτό είναι ενδεικτικό, δεδομένου ότι το προϊόν κατέχει το μεγαλύτερο μερίδιο μεταξύ των ελληνικών αγροδιατροφικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, φτάνοντας το 2024 τα 214,1 εκατ. ευρώ.
Η αύξηση του συνολικού κόστους για τον Αμερικανό καταναλωτή πάνω από 25% – λόγω συνδυασμού των δασμών και της διολίσθησης του δολαρίου – λειτούργησε ανασταλτικά στη ζήτηση, ενώ παράλληλα άνοιξε χώρο για ανταγωνιστές από τρίτες χώρες που απολαμβάνουν ευνοϊκότερο πλαίσιο. Η ελιά, ως προϊόν υψηλής κατηγορίας, επηρεάζεται άμεσα όταν η τελική τιμή ανεβαίνει απότομα. Η ΠΕΜΕΤΕ έχει ήδη προειδοποιήσει για τον κίνδυνο απώλειας μεριδίων σε μια αγορά στρατηγικής σημασίας, και αυτό αποτελεί ένα από τα πιο ηχηρά καμπανάκια για τη συνέχεια.
Ελαιόλαδο: Ζημιές, σε ελεγχόμενο μέγεθος
Το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο εμφάνισε πτώση στις εξαγωγές του κατά 2,5 εκατ. ευρώ την περίοδο Απρίλιος – Σεπτέμβριος 2025. Πρόκειται για μια μείωση που έρχεται να προστεθεί στη μικρή κάμψη της προηγούμενης χρονιάς.
Ωστόσο, το ελαιόλαδο έχει μια κρίσιμη διαφορά σε σχέση με τις ελιές καθώς οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μόλις το 3% των συνολικών εξαγωγών του.
Αυτό σημαίνει ότι, ενώ η πτώση είναι σημαντική, δεν μεταβάλλει δραματικά την εικόνα του κλάδου. Παρ’ όλα αυτά, η αμερικανική αγορά εξακολουθεί να είναι στόχος υψηλής προστιθέμενης αξίας, με σταθερά ανοδική τάση εδώ και πάνω από μια δεκαετία.
Οι πιέσεις των δασμών δείχνουν ότι ο κλάδος πρέπει να επαναξιολογήσει τη θέση του στην αγορά των ΗΠΑ και να επενδύσει σε στρατηγικές που θα τον προστατεύσουν από μελλοντικές διακυμάνσεις, είτε αυτές αφορούν το διεθνές εμπόριο είτε τις νομισματικές ισοτιμίες.
Φέτα: Απώλειες, λόγω υψηλής εξάρτησης από τις ΗΠΑ
Ένα εξαιρετικά δημοφιλές ελληνικό προϊόν στο εξωτερικό, η φέτα, υπέστη μία από τις μεγαλύτερες αναλογικά απώλειες.
Η αξία των εξαγωγών μειώθηκε κατά 4,9 εκατ. ευρώ στο ίδιο εξάμηνο, παρά την πολύ καλή πορεία του 2024. Η ιδιαιτερότητα της φέτας είναι ότι περίπου το 9% της εξαγόμενης ποσότητας κατευθύνεται στις ΗΠΑ, κάνοντας το προϊόν πιο ευάλωτο σε οποιοδήποτε εμπόδιο προκύψει.
Επιπλέον, η συγκυρία γίνεται ακόμη πιο δύσκολη λόγω της εξάπλωσης της ευλογιάς των αιγοπροβάτων, η οποία αναμένεται να περιορίσει την προσφορά γάλακτος. Αυτό δημιουργεί ένα διπλό πρόβλημα καθώς όχι μόνο μειώνονται οι εξαγωγές προς ΗΠΑ, αλλά αυξάνεται και το κόστος παραγωγής στο εσωτερικό, με πιθανές επιπτώσεις στην τελική τιμή.
Η φέτα βρίσκεται μπροστά σε μια περίοδο υψηλής αστάθειας και χρειάζεται συντονισμένη διαχείριση σε επίπεδο κλάδου.
Ποια προϊόντα άντεξαν και ενίσχυσαν τη θέση τους
Παρά το δύσκολο περιβάλλον, ορισμένα προϊόντα όχι μόνο άντεξαν, αλλά κατέγραψαν και αύξηση εξαγωγών.
Για παράδειγμα, η κομπόστα ροδάκινο αποδείχθηκε ένας από τους μεγάλους κερδισμένους, καταγράφοντας άνοδο 3,5 εκατ. ευρώ στο διάστημα Απριλίου – Σεπτεμβρίου 2025.
Η πορεία αυτή επιβεβαιώνει τη δυναμική του κλάδου της ελληνικής κονσερβοποιίας, ο οποίος επωφελείται από δύο σημαντικούς παράγοντες, και συγκεκριμένα τη μείωση της αμερικανικής παραγωγής και το χαμηλότερο κόστος παραγωγής στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
Δεδομένου ότι περίπου το 20% της ελληνικής παραγωγής κατευθύνεται στις ΗΠΑ, το προϊόν απέδειξε ότι μπορεί να διατηρήσει ισχυρή θέση ακόμη και σε ένα περιβάλλον δασμών. Αυτό αποτελεί πολύτιμη ένδειξη για τη στρατηγική του κλάδου, που βλέπει σημαντικές προοπτικές ενίσχυσης των πωλήσεων του στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ακτινίδιο: Ανθεκτικότητα και στρατηγικό πλεονέκτημα
Το ελληνικό ακτινίδιο, ένα από τα πλέον εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας με το 90% της παραγωγής του να πηγαίνει στο εξωτερικό, σημείωσε αύξηση εξαγωγών στα 31 εκατ. ευρώ το 2024. Παρότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για το διάστημα των δασμών μέσα στο 2025, το προϊόν απέδειξε ότι έχει μία από τις πιο σταθερές εξαγωγικές συμπεριφορές.
Η σημαντικότερη εξέλιξη είναι πως το ακτινίδιο εξαιρείται πλέον από τους δασμούς. Αυτό δίνει στις ελληνικές επιχειρήσεις ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ακριβώς τη στιγμή που ο διεθνής ανταγωνισμός εντείνεται.
Η εξαίρεση αυτή δεν είναι μόνο οικονομική ανάσα, αλλά και ευκαιρία για περαιτέρω διείσδυση σε μια αγορά που δείχνει αυξανόμενο ενδιαφέρον για προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας.
Πώς αλλάζει η στρατηγική των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων
Η εμπειρία των δασμών Τραμπ λειτουργεί ως ένα άτυπο stress test για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις. Το μήνυμα είναι σαφές και τονίζει ότι η εξωστρέφεια πρέπει να χτιστεί σε πιο πολυδιάστατες βάσεις.
Οι επιχειρήσεις που εξαρτώνται από μία ή δύο μεγάλες αγορές είναι πιο ευάλωτες όταν αλλάζουν οι διεθνείς συνθήκες. Οι δασμοί ανέδειξαν την ανάγκη διαφοροποίησης, τόσο γεωγραφικής όσο και προϊόντος.
Παράλληλα, η ανάγκη για επενδύσεις σε branding, συνεργασίες με τοπικούς διανομείς, αξιοποίηση των ψηφιακών καναλιών και ανάπτυξη premium σειρών γίνεται ακόμη πιο πιεστική.
Η εμπειρία επίσης δείχνει ότι προϊόντα με ισχυρή ταυτότητα, σταθερό κόστος παραγωγής και διαφοροποιημένη διεθνή παρουσία, όπως το ακτινίδιο και η κονσερβοποιία, αντέχουν καλύτερα σε εξωτερικούς κραδασμούς.
Αντίθετα, κλάδοι με υψηλή εξάρτηση από λίγες αγορές ή με ευαισθησία στις τιμές, όπως η φέτα και οι ελιές, χρειάζονται ένα πιο σύνθετο πλέγμα αντιστάθμισης κινδύνου.
Το νέο τοπίο για τις ελληνικές εξαγωγές
Οι δασμοί Τραμπ αποτέλεσαν ένα απαιτητικό τεστ, αλλά και μια ευκαιρία αναδιάρθρωσης.
Ορισμένα προϊόντα επιστρέφουν πλέον σε καθεστώς εξαίρεσης και άλλα να διατηρούν ισχυρή θέση παρά τις πιέσεις, την ώρα που η ελληνική εξαγωγική βιομηχανία έχει μπροστά της μια περίοδο όπου η ευελιξία, η προσαρμοστικότητα και ο στρατηγικός σχεδιασμός θα καθορίσουν την επόμενη μέρα.
Οι δασμοί Τραμπ αναδεικνύουν την ανάγκη για νέα στρατηγική
Η ανθεκτικότητα που έδειξε μεγάλο μέρος του αγροδιατροφικού τομέα αποδεικνύει ότι η Ελλάδα διαθέτει ισχυρά εξαγώγιμα προϊόντα.
Το ζητούμενο πλέον είναι η ενίσχυση της παρουσίας τους σε περισσότερες αγορές, η μείωση της εξάρτησης από πολιτικές αποφάσεις τρίτων χωρών και η διαρκής επένδυση στην ποιότητα και στη διεθνή ταυτότητα των ελληνικών brands.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
