Η ελληνική περιφέρεια παραμένει επί δεκαετίες ταυτισμένη με την έννοια της εσωτερικής μετανάστευσης προς την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Τον τελευταίο καιρό η συζήτηση πολλών κατοίκων της Αθήνας, επικεντρώνεται στη διάθεσή τους να διαφύγουν από μία σε γενικές γραμμές αφιλόξενη και εχθρική πόλη όπως η πρωτεύουσα. Τα τελευταία χρόνια δείχνει να επιστρέφει στο προσκήνιο με έναν εντελώς διαφορετικό ρόλο. Συγκεντρώνοντας ένα δίκτυο αναδυόμενων μικρών hubs για κατοικία, εργασία, επενδύσεις και τουρισμό. Πόλεις όπως η Λάρισα, τα Ιωάννινα, οι Σέρρες, η Πάτρα και η Καλαμάτα καταγράφουν αυξανόμενο ενδιαφέρον σε real estate, νέες επενδύσεις, τουριστική και τεχνολογική ανάπτυξη, αλλά και προσέλκυση εξ αποστάσεως εργαζόμενων, δημιουργώντας ένα νέο αφήγημα για την ελληνική περιφέρεια.
Δημογραφία: Πτώση συνολικού πληθυσμού, δυναμικές μεσαίου μεγέθους πόλεις
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Απογραφής 2021, ο μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδας μειώθηκε στα 9,7 εκατ. κατοίκους, καταγράφοντας υποχώρηση σε σχέση με το 2011. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, πόλεις μεγέθους Λάρισας, Ιωαννίνων, Πάτρας, Καλαμάτας διατηρούν και μπορούν ενδεχομένως να ενισχύσουν το ρόλο τους ως διοικητικά, εκπαιδευτικά και οικονομικά κέντρα των περιφερειών τους.
Ενδεικτικά, τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν μόνιμο πληθυσμό περίπου 146.000 κατοίκων για τη Λάρισα και περίπου 65.000 για τα Ιωάννινα, με τις Σέρρες να καταγράφουν μεν σημαντική μείωση σε βάθος δεκαετίας, αλλά να παραμένουν κομβικό αστικό κέντρο στην Κεντρική Μακεδονία.
Παρά τη συνολική δημογραφική πίεση, η ενίσχυση υποδομών, η παρουσία πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, νοσοκομείων και υπηρεσιών, αλλά και η βελτίωση της συνδεσιμότητας (οδικοί άξονες, οπτική ίνα, δίκτυα) δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε αυτές οι πόλεις να λειτουργήσουν ενδεχομένως ως ελκυστική εναλλακτική έναντι των μητροπολιτικών κέντρων.
Real estate: Η περιφέρεια «τρέχει» πιο γρήγορα από τα μεγάλα αστικά κέντρα
Η εικόνα της αγοράς ακινήτων επιβεβαιώνει ότι η περιφέρεια δεν αποτελεί πλέον δευτερεύουσα επιλογή. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το δεύτερο τρίμηνο του 2025 οι τιμές διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 7,3% σε ετήσια βάση στο σύνολο της χώρας, με τις «άλλες μεγάλες πόλεις» και τις «λοιπές περιοχές» να εμφανίζουν υψηλότερους ρυθμούς από την Αθήνα.
Αναλυτικότερα, για το σύνολο του 2024, η ετήσια αύξηση στις τιμές των διαμερισμάτων έφτασε το 7,5% στις άλλες μεγάλες πόλεις-κατηγορία στην οποία εντάσσονται αστικά κέντρα όπως η Πάτρα, η Λάρισα, τα Ιωάννινα-και το 10,9% στις λοιπές περιοχές της χώρας, ποσοστό υψηλότερο ακόμη και από την Αθήνα.
Η περιφέρεια κινείται πλέον ταχύτερα από τα παραδοσιακά κέντρα. Η ζήτηση για κατοικία αυξάνεται από νέους επαγγελματίες που επιστρέφουν ή επιλέγουν να εγκατασταθούν σε μεσαίες πόλεις, οικογένειες που αναζητούν καλύτερη ποιότητα ζωής, εξ αποστάσεως εργαζόμενους και ψηφιακούς νομάδες. Το επενδυτικό ενδιαφέρον στρέφεται σε οικόπεδα, νέα projects κατοικίας, μικρά εμπορικά κέντρα και αναπτύξεις μεικτής χρήσεως.
Νέες επενδύσεις και ευρωπαϊκά προγράμματα – Τα εμπόδια και ο γραφειοκρατικός παραλογισμός
Η ενίσχυση της περιφέρειας δεν είναι μόνο υπόθεση παραγόντων της αγοράς. Τροφοδοτείται και από ένα πλέγμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Σειρά μεγάλων ιδιωτικών επενδύσεων σε τουρισμό, βιομηχανία και κατασκευές έχει προχωρήσει ή ενταχθεί σε καθεστώς ενισχύσεων, με σημαντικό μέρος αυτών να αφορά την περιφέρεια, σε περιοχές όπως η Δυτική Ελλάδα, η Πελοπόννησος και η Ήπειρος. Δεν παύουν ωστόσο να υπάρχουν ισχυρά εμπόδια. Πολύ χαρακτηριστική είναι για παράδειγμα η περίπτωση που ανέφερε πριν από λίγες ώρες ο πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος, από το βήμα του συνεδρίου CEO Initiative. Ο επικεφαλής της εταιρείας παραγωγής θερμοκηπιακής ντομάτας, Wonderplant, και πρόεδρος του ΣΕΒ εξήγησε ότι, ενώ η επένδυση των 165 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία ενός υπερσύγχρονου υδροπονικού θερμοκηπίου στην Πτολεμαΐδα έχει λάβει κρατική χρηματοδότηση, την ίδια στιγμή το ίδιο το Δημόσιο βρίσκεται σε δικαστική διαμάχη για την έκταση όπου θα εγκατασταθεί το έργο. Σύμφωνα με όσα αποκάλυψε, η ομάδα του αναζητεί στη Δυτική Μακεδονία μια μεγάλη ενιαία έκταση για το project. Συμπλήρωσε ότι έχει βρεθεί το κατάλληλο ακίνητο, αλλά είναι μπλοκαρισμένο εδώ και χρόνια επειδή το Δημόσιο και ο τοπικός δήμος διεκδικούν την κυριότητά του. Η υπόθεση έχει ήδη κριθεί δύο φορές υπέρ του δήμου, τόσο στο πρωτοδικείο όσο και στο εφετείο. Παρ’ όλα αυτά, το Δημόσιο επιμένει να συνεχίζει τη δικαστική διαδικασία και την έχει οδηγήσει μέχρι τον Άρειο Πάγο, διατηρώντας την περιοχή δεσμευμένη και απροσπέλαστη για οποιαδήποτε επένδυση.
Παραδείγματα πάντως αποτελούν πόλεις όπως η Λάρισα με επενδύσεις σε logistics, αγροδιατροφικό τομέα και αναβαθμίσεις υποδομών. Τα Ιωάννινα βλέπουν την ενίσχυση του τουρισμού ορεινού τουρισμού αλλά και αυτού που σχετίζεται με τη λίμνη της πόλης, γεγονός που ευνοεί την ανάπτυξη boutique ξενοδοχείων και ξενοδοχείων πόλης γύρω από το λιμάνι, την πανεπιστημιακή κοινότητα και την καινοτομία. Επίσης η Καλαμάτα έχει προβεί τα τελευταία χρόνια σε αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, γεγονός που ευνοεί τόσο τις τουριστικές αναπτύξεις, όσο και αυτές που σχετίζονται με τον τομέα της κατοικίας. Σε αυτό το περιβάλλον, η επενδυτική κινητικότητα δημιουργεί ένα νέο υπόβαθρο ανάπτυξης, που διαχέεται σε κλάδους όπως κατασκευές, υπηρεσίες, εστίαση, εμπόριο.
Remote workers: Η Καλαμάτα και η Πάτρα ως case studies
Η Καλαμάτα έχει ήδη μπει στον διεθνή χάρτη των ψηφιακών νομάδων. Επίσημες καμπάνιες όπως το Work from Greece παρουσιάζουν την πόλη ως “up-and-coming city” που προσφέρει ισορροπία επαγγελματιής και προσωπικής ζωής, με υποδομές για remote εργασία, ζωντανή γαστρονομική και πολιτιστική σκηνή, καθώς και άμεση πρόσβαση σε θάλασσα και βουνό.
Παράλληλα, σε πόλεις όπως η Πάτρα έχουν δημιουργηθεί κοινότητες ψηφιακών νομάδων και εξ αποστάσεως εργαζόμενων με συναντήσεις, δικτύωση και άλλες εκδηλώσεις, δείχνοντας ότι η τάση δεν είναι αφηρημένη θεωρία αλλά συγκεκριμένη κοινωνική δυναμική. Για τις πόλεις αυτές, οι εξ αποστάσεως εργαζόμενοι λειτουργούν ως νέο κοινό για την αγορά κατοικίας (μεσαίου και ανώτερου budget), ως σταθερή πηγή κατανάλωσης σε εστίαση, ψυχαγωγία, υπηρεσίες αλλά και ως φορείς τεχνογνωσίας και δυνητικοί σύνδεσμοι με ξένες αγορές.
Προκλήσεις και επόμενο βήμα
Παρά τη θετική εικόνα, η όποια αναγέννηση της ελληνικής περιφέρειας δεν είναι δεδομένη. Κομβικές προκλήσεις παραμένουν η έλλειψη επαρκούς και προσιτής κατοικίας σε ορισμένες πόλεις, η ανάγκη για σταθερό και προβλέψιμο θεσμικό πλαίσιο σε αδειοδοτήσεις και χρήσεις γης, η ενίσχυση των δημόσιων υπηρεσιών (υγεία, παιδεία, μεταφορές, ώστε η μετακίνηση προς την περιφέρεια να είναι μόνιμη επιλογή κι όχι ένα βραχύχρονο διάλειμμα. Καίρια πρόκληση αποτελεί και η εύρεση ευκαιριών στον επαγγελματικό στίβο, όπου εκ των πραγμάτων στην Αθήνα φαίνεται ότι είναι σημαντικά περισσότερες σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
