Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζεται να απευθύνει αυστηρή προειδοποίηση προς τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς η λειψυδρία αναδεικνύεται σε μία από τις πιο σοβαρές προκλήσεις των επόμενων ετών.
Τις αμέσως επόμενες μέρες, και εντός του Ιουνίου, η Κομισιόν αναμένεται να ζητήσει από όλες τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να προχωρήσουν σε μείωση της κατανάλωσης νερού κατά τουλάχιστον 10% μέχρι το 2030, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου για την αποτροπή μιας κρίσης νερού που δεν αποκλείεται να πλήξει σοβαρά τη Γηραιά Ήπειρο.
Το αίτημα αυτό έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ακόμα και οι πιο βόρειες, βιώνουν όλο και πιο έντονα και παρατεταμένα φαινόμενα ξηρασίας. Η ίδια η επίτροπος Περιβάλλοντος της Ε.Ε., Τζέσικα Ρόσβαλ, μιλώντας στους Financial Times, παραδέχθηκε ότι «πρέπει να δούμε πώς θα χρησιμοποιούμε το νερό πιο αποτελεσματικά». Η ίδια προέρχεται από τη Σουηδία, μία από τις χώρες που μέχρι πρόσφατα είχαν πλούσια αποθέματα νερού, αλλά ακόμη και εκεί πλέον καταγράφονται περιοχές όπου έχει απαγορευτεί το πότισμα με λάστιχο στους κήπους.
Παρότι η λειψυδρία επηρεάζει πλέον το σύνολο της Ευρώπης, οι διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου παραμένουν εμφανείς τόσο ως προς τη σοβαρότητα του προβλήματος όσο και ως προς τη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Οι χώρες του Νότου –με πρώτες τις Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Κύπρο– βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κρίσης, λόγω των υψηλότερων θερμοκρασιών, της μειωμένης βροχόπτωσης και των πιο συχνών κυμάτων καύσωνα που επιδεινώνονται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Στις περιοχές αυτές, η γεωργία έχει παραδοσιακά μεγάλη εξάρτηση από το αρδευτικό νερό και αυτό δημιουργεί επιπλέον πιέσεις σε περιόδους λειψυδρίας.
Στην Ισπανία, οι ελλείψεις είναι τόσο σοβαρές ώστε ήδη έχουν τεθεί σε ισχύ μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης, ενώ στη Γαλλία και την Ιταλία οι συγκρούσεις ανάμεσα σε αγρότες και περιβαλλοντικές οργανώσεις για το δικαίωμα στη χρήση του νερού έχουν ενταθεί. Παράλληλα, η Κύπρος μπαίνει στο τρίτο συνεχόμενο έτος ξηρασίας και στην Ελλάδα, η ΕΥΔΑΠ έχει προειδοποιήσει ότι, αν δεν αλλάξει κάτι, η Αθήνα μπορεί να αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα ύδρευσης μέχρι το 2027.
Αντίθετα, οι χώρες του Βορρά –όπως η Γερμανία, οι Σκανδιναβικές χώρες, η Ολλανδία και το Βέλγιο– παραδοσιακά είχαν επάρκεια υδάτων, λόγω των συχνών βροχοπτώσεων και της γεωγραφικής τους θέσης. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές. Η Σουηδία, για παράδειγμα, βιώνει κατά τόπους μειωμένα επίπεδα υγρασίας, με αποτέλεσμα να περιορίζονται δραστηριότητες όπως το πότισμα ή το γέμισμα δεξαμενών. Η Γερμανία έχει δει ποταμούς, όπως ο Ρήνος, να υποχωρούν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια θερινών καυσώνων, επηρεάζοντας και τη ναυσιπλοΐα.
Η Ευρώπη φαίνεται να ζει μια νέα πραγματικότητα και οι χώρες του Νότου καλούνται να διαχειριστούν την έλλειψη, ενώ οι χώρες του Βορρά αντιμετωπίζουν πλέον την απώλεια σταθερότητας στο υδρολογικό τους ισοζύγιο. Ακόμη και εκεί όπου θεωρητικά υπάρχει περισσότερο νερό, τα φαινόμενα γίνονται πιο ακραία, μεγαλύτερες και εντονότερες βροχοπτώσεις σε μικρό χρονικό διάστημα, μεγαλύτερη εξατμιστική απώλεια και μεγαλύτερη μεταβλητότητα μεταξύ των εποχών.
Η Κομισιόν προτείνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που περιλαμβάνει επενδύσεις 23 δισ. ευρώ ετησίως σε αγωγούς, αντλίες και μονάδες επεξεργασίας νερού, αλλά και ένα χρηματοδοτικό πακέτο 15 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την τριετία 2025-2027. Παράλληλα, τονίζεται η ανάγκη για αύξηση της ανακύκλωσης νερού, καθώς σήμερα μόνο το 2,4% του νερού που χρησιμοποιείται στην Ε.Ε. επαναχρησιμοποιείται, γεγονός που κρίνεται ανεπαρκές.
Αν και το προτεινόμενο όριο μείωσης κατανάλωσης δεν θα είναι δεσμευτικό, η Κομισιόν καλεί τα κράτη-μέλη να θέσουν τους δικούς τους εθνικούς στόχους και να συλλέγουν περισσότερα και ακριβέστερα στοιχεία για την υδατική τους κατάσταση. Οι προειδοποιήσεις για πιθανούς ανταγωνισμούς μεταξύ κρατών σε περιόδους λειψυδρίας έχουν ήδη διατυπωθεί, και γι’ αυτόν τον λόγο η Ε.Ε. προτάσσει τη διακρατική συνεργασία και τη διαχείριση του νερού ως κοινό ευρωπαϊκό πρόβλημα, ανεξαρτήτως συνόρων.
Το ζήτημα αποκτά διαστάσεις που υπερβαίνουν την περιβαλλοντική πολιτική. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προειδοποιεί ότι η υδατική κρίση μπορεί να επηρεάσει έως και το 15% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Η ασφάλεια του νερού δεν αφορά πια μόνο το περιβάλλον, αλλά συνδέεται άμεσα με την οικονομική ευημερία, τη γεωργική παραγωγή, την κοινωνική σταθερότητα και τη βιωσιμότητα των πόλεων.
Η φετινή χρονιά μπορεί να προσφέρει μια μικρή ανάσα, καθώς οι ισχυρές βροχοπτώσεις της άνοιξης σε αρκετές περιοχές του Νότου βοήθησαν να γεμίσουν οι ταμιευτήρες. Όμως, όπως επισημαίνουν ειδικοί, πρόκειται για προσωρινή ανακούφιση και όχι για επίλυση. Διαφαίνεται ότι η Ευρώπη οδηγείται σε μια εποχή όπου η ασφάλεια νερού δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, και η διαχείρισή του θα καθορίσει όχι μόνο το μέλλον των περιβαλλοντικών πολιτικών, αλλά και τη σταθερότητα ολόκληρης της ηπείρου.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
