Η Τράπεζα της Ελλάδος έδωσε στη δημοσιότητα την Ετήσια Έκθεση Δραστηριοτήτων Προληπτικής Εποπτείας και Εξυγίανσης για το έτος 2024, η οποία αναδεικνύει με σαφή και τεκμηριωμένο τρόπο τις κύριες προκλήσεις που αντιμετώπισε το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς και τις κατευθύνσεις εποπτείας για την επόμενη τριετία.
Για πρώτη φορά, η Τράπεζα της Ελλάδος παρουσιάζει μια έκθεση με τόσο διευρυμένο περιεχόμενο και βάθος, καθώς δεν περιορίζεται στην παρακολούθηση της φερεγγυότητας των τραπεζών, αλλά καλύπτει και κρίσιμους τομείς όπως η πρόληψη συστημικών κινδύνων που συνδέονται με τεχνολογικές, περιβαλλοντικές και θεσμικές προκλήσεις.
Ανάμεσα στους βασικούς άξονες που αναδεικνύονται μέσα από την έκθεση είναι ο πιστωτικός και ο κλιματικός κίνδυνος, η εταιρική διακυβέρνηση και η επιχειρησιακή ανθεκτικότητα, με έμφαση στην κυβερνοασφάλεια. Το ζητούμενο πλέον δεν είναι μόνο η σταθερότητα των οικονομικών μεγεθών, αλλά η δυνατότητα του τραπεζικού συστήματος να λειτουργεί απρόσκοπτα μέσα σε ένα περιβάλλον σύνθετων και διαρκώς εξελισσόμενων απειλών. Η ενεργή εποπτεία, όπως επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος, είναι απαραίτητη για να διασφαλίζεται η προσαρμοστικότητα και η διαφάνεια στον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Στο μέτωπο της κυβερνοασφάλειας, που αναδεικνύεται σε στρατηγική προτεραιότητα, καταγράφεται αξιοσημείωτη πρόοδος. Οι τέσσερις συστημικές ελληνικές τράπεζες συμμετείχαν σε πανευρωπαϊκή άσκηση προσομοίωσης κυβερνοεπίθεσης, εστιάζοντας στην ικανότητά τους να ανακάμψουν γρήγορα και αποτελεσματικά σε περίπτωση ψηφιακής διαταραχής. Τα ευρήματα της άσκησης κρίθηκαν θετικά, καθώς δεν εντοπίστηκαν σοβαρές αδυναμίες, γεγονός που αποτυπώνει τον βαθμό ετοιμότητας του ελληνικού τραπεζικού τομέα απέναντι σε αυξανόμενες ψηφιακές απειλές.
Παράλληλα, η αυξανόμενη εξάρτηση από εξωτερικούς παρόχους τεχνολογικών υπηρεσιών καθιστά αναγκαία τη συμμόρφωση με το νέο κανονιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ψηφιακή επιχειρησιακή ανθεκτικότητα. Η Τράπεζα της Ελλάδος προετοιμάζεται για την εφαρμογή των σχετικών προβλέψεων, με στόχο την ενίσχυση της εποπτείας σε κρίσιμες λειτουργίες που ανατίθενται σε τρίτους, περιορίζοντας έτσι τους κινδύνους που απορρέουν από τέτοιες πρακτικές.
Στον τομέα της κλιματικής εποπτείας, καταγράφονται σημαντικές ελλείψεις. Πολλές τράπεζες δεν έχουν ενσωματώσει ουσιαστικά τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους ούτε στα επιχειρηματικά τους πλάνα, ούτε στις διαδικασίες χορήγησης δανείων. Η περίοδος 2023–2024 θεωρήθηκε, κατά την έκθεση, μια φάση προσαρμογής, όμως οι εκκρεμότητες παραμένουν πολλές, από την έλλειψη αξιόπιστων σχεδίων έως τις ελλιπείς δημοσιοποιήσεις στοιχείων προς το κοινό και τους επενδυτές, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται η διαφάνεια και η αξιοπιστία.
Σε επίπεδο επιτόπιων ελέγχων, το 2024 πραγματοποιήθηκαν δώδεκα εποπτικοί έλεγχοι, εκ των οποίων οι οκτώ επικεντρώθηκαν στον πιστωτικό κίνδυνο και ένας στην εταιρική διακυβέρνηση. Τα ευρήματα των ελέγχων ανέδειξαν αδυναμίες στην αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών, στη διαδικασία ταξινόμησης των δανείων με βάση τον κίνδυνο, αλλά και στην αποτελεσματικότητα των μηχανισμών έγκαιρης προειδοποίησης. Η ανάγκη για ενίσχυση των εσωτερικών συστημάτων ελέγχου, αλλά και για αναθεώρηση βασικών παραμέτρων επιμερισμού του κινδύνου, προκύπτει ως προτεραιότητα.
Στο επίπεδο της εταιρικής διακυβέρνησης, η Τράπεζα της Ελλάδος διαπιστώνει κενά στην ποιότητα των δεδομένων, στη λειτουργικότητα των πληροφοριακών συστημάτων και στην αξιοποίησή τους για τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων. Οι ελλείψεις αυτές πλήττουν την αξιοπιστία των συστημάτων διαχείρισης κινδύνου και εγείρουν ερωτήματα για τη συνοχή των διαδικασιών διακυβέρνησης.
Σημαντικό σκέλος της έκθεσης καταλαμβάνει ο απολογισμός των παραβάσεων που καταγράφηκαν εντός του 2024 και των χρηματικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν. Συνολικά, διαπιστώθηκαν 34 παραβάσεις από τράπεζες, χρηματοδοτικούς και ασφαλιστικούς φορείς, με το συνολικό ύψος των προστίμων να φτάνει τα 660.900 ευρώ. Από αυτά, τα 225.000 ευρώ αφορούσαν τραπεζικά ιδρύματα, ενώ 210.000 ευρώ επιβλήθηκαν για παραβάσεις σχετικές με το πλαίσιο κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Επιπλέον, σημειώθηκαν 14 παραβάσεις ασφαλιστικής νομοθεσίας με πρόστιμα ύψους 163.400 ευρώ, καθώς και κυρώσεις για έλλειψη διαφάνειας και προβλήματα στη λειτουργία ιδρυμάτων πληρωμών και πιστωτικών ιδρυμάτων.
Με βάση τα παραπάνω ευρήματα, η Τράπεζα της Ελλάδος ορίζει ως βασικές εποπτικές προτεραιότητες για την περίοδο 2025–2027 την ενίσχυση της βιωσιμότητας των επιχειρηματικών μοντέλων των τραπεζών, τη βελτίωση της λειτουργίας των διοικητικών τους συμβουλίων και την αποτελεσματικότερη χρήση των δεδομένων κινδύνου. Στόχος είναι μια εποπτεία πιο διορατική, πιο λειτουργική και ικανή να διαχειριστεί τις προκλήσεις ενός σύνθετου και ευμετάβλητου χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος.
Η ανθεκτικότητα του τραπεζικού τομέα δεν κρίνεται αποκλειστικά από αριθμούς και δείκτες, αλλά από την προθυμία και την ικανότητά του να ανταποκρίνεται στις βαθύτερες αλλαγές που φέρνουν η τεχνολογία, η κλιματική κρίση και η αυξανόμενη πολυπλοκότητα των ρυθμιστικών απαιτήσεων.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
