Η έννοια του ESG, που συνοψίζει τους τρεις θεμελιώδεις άξονες, της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας, της κοινωνικής συνείδησης και της εταιρικής διακυβέρνησης, δεν προέκυψε ξαφνικά ως απάντηση στις απαιτήσεις του σύγχρονου καταναλωτή ή της αγοράς.
Αντιθέτως, αποτελεί τον καρπό μιας μακράς και πολυεπίπεδης εξελικτικής διαδρομής, η οποία ξεκινά από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, όταν οι πρώτες ηθικές επενδυτικές στρατηγικές, όπως οι αποεπενδύσεις στη Νότια Αφρική ως ένδειξη αντίθεσης στο απαρτχάιντ, έθεσαν υπό αμφισβήτηση την παραδοσιακή προσήλωση του επιχειρείν στο καθαρό κέρδος. Εκείνη την εποχή, η ιδέα ότι οι επιχειρήσεις όφειλαν να λογοδοτούν και για τις κοινωνικές ή περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αποφάσεών τους θεωρούνταν σχεδόν ριζοσπαστική.
Η πρώτη θεσμική προσπάθεια να οριστεί και να υιοθετηθεί αυτό το νέο πλαίσιο πραγματοποιήθηκε το 2004, με την έκθεση «Who Cares Wins» του ΟΗΕ, η οποία εισήγαγε επίσημα τον όρο ESG. Η έκθεση αυτή αποτέλεσε σημείο καμπής, καλώντας τους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς να ενσωματώσουν τις τρεις αυτές διαστάσεις στον τρόπο αξιολόγησης επενδύσεων. Δύο χρόνια αργότερα, η ίδρυση των Principles for Responsible Investment (PRI) προσέδωσε θεσμική υπόσταση στις αρχές αυτές, ενώ το 2011, με τη δημιουργία του Sustainability Accounting Standards Board (SASB), το ESG απέκτησε συγκεκριμένα εργαλεία μέτρησης και εφαρμογής ανά κλάδο δραστηριότητας.
Από εκείνο το σημείο κι έπειτα, το ESG άρχισε να διαμορφώνει νέες σταθερές στον παγκόσμιο επιχειρηματικό χάρτη. Η πανδημία, η ενεργειακή κρίση, η κλιματική επιβάρυνση και οι αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες κατέστησαν επιτακτική την ανάγκη για ένα νέο πρότυπο λειτουργίας. Πλέον, δεν πρόκειται για ένα πλαίσιο ηθικής υπευθυνότητας, αλλά για έναν τρόπο σκέψης που διέπει τη στρατηγική, τη διαχείριση κινδύνων και την ελκυστικότητα των επιχειρήσεων στα μάτια επενδυτών, καταναλωτών και εργαζομένων.
Τα οικονομικά μεγέθη επιβεβαιώνουν αυτή τη δυναμική. Μέχρι το 2023, τα παγκόσμια κεφάλαια που διαχειρίζονταν επενδύσεις με χαρακτηριστικά ESG ανήλθαν σε περίπου 18,4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Οι εκτιμήσεις για το 2025 είναι ακόμη πιο εντυπωσιακές, καθώς σύμφωνα με αναλύσεις μεγάλων διεθνών οίκων, όπως η Bloomberg, ο συνολικός όγκος των ESG επενδύσεων μπορεί να ξεπεράσει τα 53 τρισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή περισσότερο από το ένα τρίτο του παγκόσμιου ενεργητικού υπό διαχείριση. Η Ευρώπη παραμένει το επίκεντρο αυτής της τάσης, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 84% της αγοράς βιώσιμων κεφαλαίων.
Η πιο πρόσφατη έκθεση της McKinsey για το 2024 ενισχύει την πεποίθηση ότι το ESG δεν αποτελεί περιθωριακή προσέγγιση, αλλά βασικό άξονα επιχειρηματικής στρατηγικής. Σύμφωνα με τα πορίσματά της, οι εταιρείες που υπεραποδίδουν σε χρηματοοικονομικά και ενσωματώνουν ουσιαστικά το ESG, καταγράφουν υπεραπόδοση 2–7 μονάδων TSR σε σύγκριση με ανταγωνιστές. Η βιώσιμη λειτουργία δεν επιβραβεύεται μόνο ηθικά ή επικοινωνιακά, αλλά μεταφράζεται σε οικονομικό όφελος, σε μείωση κινδύνων και σε ισχυρότερη πρόσβαση σε κεφάλαια.
Η McKinsey υπογραμμίζει, επίσης, ότι η αξία του ESG δεν εξαντλείται στους περιβαλλοντικούς δείκτες. Αφορά τη μακροχρόνια ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων, την ετοιμότητά τους να διαχειριστούν σύνθετες κρίσεις, την ικανότητα προσέλκυσης και διατήρησης ταλέντου, καθώς και την οικοδόμηση διαρκούς εμπιστοσύνης με την κοινωνία. Οι τομείς που φαίνεται να αξιοποιούν περισσότερο τις ESG στρατηγικές είναι η ενέργεια, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η βιομηχανία και η εφοδιαστική αλυσίδα, όλοι κλάδοι που αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις βιωσιμότητας, ρύθμισης και κοινωνικής πίεσης.
Η πρόοδος αυτή συνοδεύεται από νέες απαιτήσεις για διαφάνεια, λογοδοσία και συγκρίσιμη πληροφόρηση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την οδηγία CSRD, η οποία τίθεται σε πλήρη εφαρμογή από την φετινή χρονιά, και ο ευρωπαϊκός κανονισμός για την ταξινόμηση βιώσιμων δραστηριοτήτων (EU Taxonomy), μετατρέπουν το ESG από στρατηγική επιλογή, σε ρυθμιστική υποχρέωση. Οι επιχειρήσεις καλούνται όχι μόνο να δηλώσουν τις προθέσεις τους, αλλά να αποδείξουν με συγκεκριμένους δείκτες και στοιχεία τον αντίκτυπο των δράσεών τους.
Ωστόσο, η επέκταση του ESG δεν γίνεται χωρίς εμπόδια. Σε ορισμένες περιοχές, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, το πλαίσιο έχει γίνει αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης, ενώ τα φαινόμενα επιφανειακής συμμόρφωσης (greenwashing) εγείρουν ερωτήματα αξιοπιστίας. Η McKinsey αναγνωρίζει ότι η επιτυχής ενσωμάτωση των ESG παραμέτρων προϋποθέτει συνεκτική στρατηγική, ουσιαστική δέσμευση από τη διοίκηση, επαρκή επένδυση σε συστήματα και ανθρώπινο δυναμικό και, κυρίως, τη βούληση να αντιμετωπιστεί το ESG όχι ως γραφειοκρατικό βάρος, αλλά ως πυλώνας ανταγωνιστικότητας.
Καθώς το 2025 διαμορφώνεται σε κομβική χρονιά για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ψηφιακή ανθεκτικότητα, το ESG παύει να είναι μια «καλή πρακτική» και αναδεικνύεται σε κρίσιμο εργαλείο επιχειρηματικής στρατηγικής.
Αν κάποτε το ESG φάνταζε ως ιδεολογική επιλογή ή επικοινωνιακή στρατηγική, σήμερα έχει εξελιχθεί σε βασική συνθήκη βιωσιμότητας, όχι μόνο για το περιβάλλον ή την κοινωνία, αλλά και για την ίδια την επιχείρηση που επιδιώκει να παραμείνει ανταγωνιστική, αξιόπιστη και ανθεκτική στο χρόνο.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
