Η ισχύς ενός διαβατηρίου σήμερα υπερβαίνει την έννοια της απλής ευκολίας ταξιδιού. Αποτυπώνει το επίπεδο θεσμικής σταθερότητας μιας χώρας, την αποτελεσματικότητα των διοικητικών της μηχανισμών και τη συνέπεια στις διπλωματικές της σχέσεις.
Ο Δείκτης Διαβατηρίων Henley είναι μία από τις πιο αξιόπιστες κατατάξεις σε αυτόν τον τομέα. Βασιζόμενος σε στοιχεία της Διεθνούς Ένωσης Αερομεταφορών (IATA), αξιολογεί τις χώρες με βάση τον αριθμό των προορισμών στους οποίους μπορούν να ταξιδέψουν οι πολίτες τους χωρίς βίζα ή με βίζα κατά την άφιξη.
Η Ελλάδα καταλαμβάνει την πέμπτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη του Henley Passport Index, εξασφαλίζοντας στους πολίτες της πρόσβαση χωρίς βίζα ή με βίζα κατά την άφιξη σε 187 χώρες. Η θέση αυτή δεν αποτυπώνει απλώς μια αριθμητική επίδοση, αλλά αντανακλά τη σταθερότητα των διεθνών σχέσεων της χώρας και την αξιοπιστία των θεσμών της. Το ελληνικό διαβατήριο συγκαταλέγεται μεταξύ των ισχυρότερων στον κόσμο, μαζί με εκείνα της Ελβετίας και της Νέας Ζηλανδίας. Στην κορυφή της κατάταξης βρίσκεται η Σιγκαπούρη, με δυνατότητα πρόσβασης σε 193 προορισμούς, ενώ ακολουθούν η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, γεγονός που επιβεβαιώνει τη διαρκώς ενισχυόμενη γεωπολιτική βαρύτητα επιλεγμένων ασιατικών οικονομιών.
Ο Δείκτης του Henley Passport Index αναδεικνύει πως η κατάταξη των διαβατηρίων δεν παραμένει αμετάβλητη, αλλά επηρεάζεται από γεωπολιτικές εξελίξεις, διμερείς συμφωνίες και μεταβολές στις εξωτερικές σχέσεις των κρατών. Το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, έχει υποχωρήσει στην 6η θέση, γεγονός που αποδίδεται εν μέρει στις συνέπειες του Brexit και στη σταδιακή αναδιάρθρωση των δεσμών του με την ΕΕ και άλλες χώρες. Αντίστοιχα, το αμερικανικό διαβατήριο κατατάσσεται πλέον στη 10η θέση, καθώς παράγοντες όπως οι πιο αυστηρές μεταναστευτικές πολιτικές, οι εμπορικές εντάσεις και η επιλεκτική προσέγγιση στις διεθνείς συνεργασίες έχουν επηρεάσει αρνητικά την πρόσβαση των πολιτών των ΗΠΑ σε σειρά προορισμών. Οι μετατοπίσεις αυτές υπογραμμίζουν ότι η ισχύς ενός διαβατηρίου εξαρτάται όχι μόνο από τις τεχνικές ρυθμίσεις εισόδου, αλλά και από το συνολικό διπλωματικό προφίλ μιας χώρας.
Σημαντικές είναι, επίσης, οι άνοδοι χωρών όπως η Ινδία, που μέσα σε έξι μήνες ανέβηκε από την 85η στην 77η θέση, ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία την τελευταία δεκαετία κέρδισαν 34 θέσεις. Η Κίνα, χωρίς να έχει ακόμα πρόσβαση στη ζώνη Σένγκεν, σημείωσε αντίστοιχη πρόοδο, γεγονός που καταδεικνύει τη δυναμική επιρροή που μπορούν να έχουν οι στρατηγικές συμμαχίες και η οικονομική ισχύς στο πεδίο της διεθνούς κινητικότητας.
Πέρα από την κατάταξη του Henley Index, υπάρχει και ο Δείκτης Nomad Passport Index, που εστιάζει σε μία ευρύτερη θεώρηση του διαβατηρίου ως εργαλείου διεθνούς ζωής. Εκτός από την πρόσβαση χωρίς βίζα, αξιολογεί παραμέτρους όπως η φορολογία, τα πολιτικά δικαιώματα, η δυνατότητα απόκτησης δεύτερης υπηκοότητας και η παγκόσμια φήμη μιας χώρας. Σε αυτή την κατάταξη, η Ελλάδα βρίσκεται στην δεύτερη θέση της κορυφής μαζί με την Ελβετία, γεγονός που ενισχύει την εικόνα της ως χώρας με υψηλό επίπεδο διαβίωσης και θεσμική αξιοπιστία.
Ένα ισχυρό διαβατήριο λειτουργεί για τον πολίτη ως εργαλείο ελευθερίας και ευελιξίας. Του δίνει τη δυνατότητα να ταξιδεύει, να εργάζεται, να σπουδάζει ή και να μετεγκαθίσταται στο εξωτερικό χωρίς περιττές δυσκολίες και έξοδα. Σε μια εποχή όπου η κινητικότητα των ανθρώπων συνδέεται με την επαγγελματική εξέλιξη, την πρόσβαση στην εκπαίδευση και την ελευθερία επιλογών, αυτή η δυνατότητα δεν είναι αμελητέα.
Σε οικονομικό επίπεδο, οι πολίτες που διαθέτουν ισχυρό διαβατήριο έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε διεθνείς αγορές, διευκολύνοντας το επιχειρείν, τη σύναψη συμφωνιών και τη συμμετοχή σε διεθνή δίκτυα. Παράλληλα, η εικόνα της χώρας τους ενισχύεται, αφού το διαβατήριο γίνεται και πρεσβευτής κύρους και αξιοπιστίας.
Για τις ίδιες τις χώρες, ένα ισχυρό διαβατήριο είναι και αποτέλεσμα και εργαλείο διπλωματίας. Χώρες με ευρύ φάσμα διμερών συμφωνιών και σταθερή εξωτερική πολιτική εξασφαλίζουν στους πολίτες τους προνομιακή πρόσβαση σε διεθνείς προορισμούς. Η επιτυχία στον δείκτη Henley ενισχύει το soft power ενός κράτους και επηρεάζει θετικά τις εξωτερικές του σχέσεις.
Αντιθέτως, για χώρες με χαμηλή κατάταξη, η αδυναμία των πολιτών να ταξιδέψουν χωρίς περιορισμούς επιτείνει την αίσθηση απομόνωσης και ενισχύει τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Ένα διαβατήριο που δεν εξασφαλίζει ελευθερία μετακίνησης, μπορεί να αποτελεί εμπόδιο για την προσωπική πρόοδο και την κοινωνική ανέλιξη.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
