Ο υπερτουρισμός έχει εξελιχθεί σε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Οι υποδομές πιέζονται, οι κάτοικοι διαμαρτύρονται και οι δημοτικές αρχές καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην ανάγκη φιλοξενίας επισκεπτών και στη διατήρηση της ποιότητας ζωής. Ενώ αρκετοί προορισμοί έχουν απαντήσει με αυστηρούς περιορισμούς ή πρόστιμα, μια διαφορετική φιλοσοφία κερδίζει έδαφος, καθώς αντί να τιμωρείται ο τουρίστας, επιβραβεύεται για την υπεύθυνη στάση του. Η λογική αυτή μετατρέπει τον επισκέπτη σε σύμμαχο της βιωσιμότητας, προσφέροντάς του απτά οφέλη όταν υιοθετεί πιο οικολογικές επιλογές.
Στη Βρέμη, η προσέγγιση αυτή έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή. Σε συνεργασία με τους Γερμανικούς Σιδηροδρόμους, η πόλη προσφέρει κουπόνια και μικρά δώρα στους ταξιδιώτες που φτάνουν με τρένο. Η κίνηση αυτή δεν είναι απλά συμβολική, αλλά στοχεύει να ενισχύσει την κουλτούρα των βιώσιμων μετακινήσεων, να περιορίσει τις αεροπορικές εκπομπές και να ενθαρρύνει τους επισκέπτες να μένουν περισσότερες ημέρες, με οικονομικό όφελος και για την τοπική κοινωνία.
Το Βερολίνο ετοιμάζεται να κάνει το επόμενο βήμα, παρουσιάζοντας το 2026 ένα ολοκληρωμένο σχέδιο επιβράβευσης. Οι τουρίστες που θα φτάνουν με τρένο, θα παρατείνουν τη διαμονή τους ή θα συμμετέχουν σε δράσεις με οικολογικό χαρακτήρα, όπως καθαρισμοί ή κατανάλωση φυτικών γευμάτων, θα απολαμβάνουν συγκεκριμένα προνόμια, όπως δωρεάν ποδήλατα, εκπτώσεις σε μουσεία και δωρεάν γεύματα. Στόχος είναι να καλλιεργηθεί ένα νέο πρότυπο ταξιδιώτη, που θα συνδέει την παρουσία του στην πόλη με υπεύθυνη συμπεριφορά, ενισχύοντας παράλληλα την εικόνα του Βερολίνου ως πρωτοπόρου στη βιωσιμότητα.
Στο Ελσίνκι, οι αρχές σχεδιάζουν μια παραλλαγή που δίνει έμφαση στον αναγεννητικό τουρισμό. Εκεί δεν αρκεί η μείωση του αρνητικού αποτυπώματος, καθώς το ζητούμενο είναι ο επισκέπτης να αφήνει πίσω του θετικό αντίκτυπο. Στο επίκεντρο βρίσκονται δράσεις που σχετίζονται με την αποκατάσταση της Βαλτικής Θάλασσας, από πρωτοβουλίες καθαρισμού μέχρι ενέργειες ενίσχυσης της βιοποικιλότητας. Με αντάλλαγμα, οι τουρίστες θα έχουν πρόσβαση σε πολιτιστικές εμπειρίες ή δωρεάν δραστηριότητες, αποκτώντας την αίσθηση ότι το ταξίδι τους συμβάλλει σε έναν ευρύτερο σκοπό.
Η Κοπεγχάγη υπήρξε η πρώτη που άνοιξε αυτόν τον δρόμο με το πρόγραμμα CopenPay, το καλοκαίρι του 2023. Οι επισκέπτες που συμμετείχαν σε δράσεις όπως καθαρισμοί δημόσιων χώρων, φροντίδα κοινοτικών κήπων ή χρήση δημόσιων συγκοινωνιών αντί για αυτοκίνητο, λάμβαναν ανταμοιβές σε είδος, όπως γεύματα, ποδήλατα χωρίς χρέωση, βόλτες με βάρκα στα κανάλια. Η επιτυχία ήταν τόσο μεγάλη, ώστε πάνω από 100 πόλεις και τουριστικοί φορείς επικοινώνησαν με τις αρχές της δανέζικης πρωτεύουσας για να μάθουν λεπτομέρειες του εγχειρήματος.
Παράλληλες πρωτοβουλίες συναντώνται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στη Σουηδία, η πρωτοβουλία Wild Sweden ενθαρρύνει τα ταξίδια με τρένο στη Λαπωνία, δίνοντας ως ανταμοιβή γεύματα και εμπειρίες ευεξίας, όπως spa και θεραπείες χαλάρωσης. Στο Λονδίνο και στη Νορμανδία, προγράμματα που συνδέονται με περιορισμό εκπομπών άνθρακα και περιβαλλοντικές δράσεις ανταμείβουν τους ταξιδιώτες με δωρεάν ποτά ή εκπτώσεις σε πολιτιστικά κέντρα. Στην Ελβετία, το Swiss Travel Pass λειτουργεί εδώ και χρόνια ως εργαλείο προώθησης των δημοσίων συγκοινωνιών, εξασφαλίζοντας δωρεάν είσοδο σε περίπου 500 μουσεία και σημαντικές εκπτώσεις σε ορεινές σιδηροδρομικές διαδρομές.
Η ανταπόκριση αυτών των ιδεών, σύμφωνα με σχετικά ρεπορτάζ, είναι ενθαρρυντική. Στην Κοπεγχάγη, οι τουρίστες έδειξαν διάθεση να συμμετάσχουν, καθώς η προοπτική μιας δωρεάν εμπειρίας ή μιας τοπικής παροχής τους έκανε να αισθανθούν συμμέτοχοι στην καθημερινότητα της πόλης. Το γεγονός ότι δεκάδες πόλεις αναζήτησαν λεπτομέρειες για το CopenPay δείχνει πως η απήχηση ήταν διεθνής. Τοπικοί αξιωματούχοι τόνισαν ότι οι κάτοικοι είδαν θετικά την ιδέα, αφού αντί για περιορισμούς ή πρόστιμα, το μοντέλο αυτό βασίζεται στη συνεργασία και στη θετική ενίσχυση. Έτσι, οι επισκέπτες δεν αντιμετωπίζονται ως βάρος αλλά ως ενεργοί συμμετέχοντες στη βιωσιμότητα.
Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι πως η Ευρώπη πειραματίζεται με ένα νέο μοντέλο τουρισμού, που στηρίζεται στην ανταμοιβή και όχι στην τιμωρία. Αντί ο ταξιδιώτης να θεωρείται παθητικός καταναλωτής υπηρεσιών, καλείται να συμβάλει στη διατήρηση της ισορροπίας ενός τόπου, απολαμβάνοντας ταυτόχρονα προσωπικά οφέλη. Αν και βρισκόμαστε ακόμη σε αρχικό στάδιο, η ιδέα δείχνει να κερδίζει δυναμική και να προσφέρει ένα διαφορετικό εργαλείο πολιτικής για τις πόλεις που θέλουν να συνεχίσουν να υποδέχονται επισκέπτες, χωρίς να υπονομεύουν το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
