Η παγκόσμια αγορά λιανικής έχει βρεθεί πολλές φορές αντιμέτωπη με τεχνολογικές ανατροπές που άλλαξαν εκ βάθρων τον τρόπο λειτουργίας της. Από την εμφάνιση των πρώτων e-shops στα τέλη της δεκαετίας του ’90, μέχρι τη ραγδαία διείσδυση των social media και των marketplace εφαρμογών, κάθε νέα πλατφόρμα δημιούργησε ένα διαφορετικό τοπίο για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Σήμερα, η νέα μεγάλη αλλαγή έρχεται μέσα από τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης, με το ChatGPT να βρίσκεται στο επίκεντρο.
Το λανσάρισμα του ChatGPT στα τέλη του 2022 δημιούργησε μια πρωτόγνωρη δυναμική. Μέσα σε μόλις πέντε ημέρες έφτασε το ένα εκατομμύριο χρήστες, ενώ στα μέσα του 2025 ο αριθμός τους ξεπερνούσε τα 80 εκατομμύρια μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εκρηκτική αύξηση δεν οφείλεται στη δυνατότητα παραγωγής κειμένου, αλλά στο γεγονός ότι οι άνθρωποι μπορούν να συνομιλούν με μια μηχανή και να παίρνουν απαντήσεις που θυμίζουν προσωπικό σύμβουλο. Αυτή η συνήθεια, που για τους νεότερους χρήστες θεωρείται ήδη δεδομένη, είναι πιθανό να ανατρέψει και τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι αγορές.
Οι μέχρι σήμερα έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 2% των συνολικών ερωτημάτων στο ChatGPT αφορούν αγορές ή προετοιμασία αγορών. Το ποσοστό μπορεί να μοιάζει μικρό, αλλά η καμπύλη υιοθέτησης θυμίζει τις πρώτες ημέρες του ηλεκτρονικού εμπορίου, όταν λίγοι διέβλεπαν ότι μέσα σε δύο δεκαετίες οι online πωλήσεις θα γίνονταν το βασικό κανάλι λιανικής για εκατομμύρια καταναλωτές. Οι νεότερες ηλικίες, κυρίως από 18 έως 25 ετών, δείχνουν να υιοθετούν ταχύτερα τη νέα πρακτική, καθώς αντί να ψάχνουν σε μηχανές αναζήτησης ή να καταφεύγουν σε συγκριτικές ιστοσελίδες, ζητούν κατευθείαν από το chatbot προτάσεις για το προϊόν που τους ενδιαφέρει.
Το γεγονός ότι σήμερα η εφαρμογή δεν υποστηρίζει την ολοκλήρωση της αγοράς μέσα στο ίδιο το περιβάλλον είναι μια προσωρινή λεπτομέρεια. Ήδη οι χρήστες κάνουν την έρευνα μέσω chatbot και στη συνέχεια μεταβαίνουν σε browser ή σε πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου για να πραγματοποιήσουν την αγορά. Το πιθανότερο σενάριο είναι πως σύντομα τα δύο αυτά στάδια θα ενωθούν, μετατρέποντας τα chatbots σε πλήρη κανάλια πώλησης.
Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί μεγάλες προκλήσεις για τις επιχειρήσεις. Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες εταιρείες εστίαζαν στη βελτιστοποίηση της παρουσίας τους στο Google, στη διαφήμιση μέσω Facebook ή Instagram και στην αξιοποίηση πλατφορμών όπως το TikTok. Όμως η «οικονομία της συνομιλίας» φέρνει ένα νέο περιβάλλον όπου οι κανόνες διαφοροποιούνται. Το πώς θα καταφέρει ένα brand να εμφανίζεται στις απαντήσεις ενός chatbot δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί, και οι μέθοδοι που αποδίδουν σήμερα ίσως αποδειχθούν παρωχημένες σε λίγα χρόνια.
Για τους λιανέμπορους, αυτή η αβεβαιότητα συνιστά ταυτόχρονα κίνδυνο και ευκαιρία. Οι μεγάλες αλυσίδες και οι διεθνείς μάρκες έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε τεχνολογικές λύσεις, να πειραματιστούν και να βρουν τρόπους να «εκπαιδεύσουν» τα συστήματα ώστε να αναγνωρίζουν και να προτείνουν τα προϊόντα τους. Από την άλλη, οι μικρότερες επιχειρήσεις μπορεί να αποκτήσουν ένα αναπάντεχο πλεονέκτημα αν κινηθούν γρήγορα, καταφέρνοντας να βρεθούν μπροστά σε καταναλωτές που μέχρι τώρα τους αγνοούσαν.
Ειδικά στην Ελλάδα, η προοπτική αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η χώρα καταγράφει υψηλή διείσδυση του ηλεκτρονικού εμπορίου τα τελευταία χρόνια, με ολοένα και περισσότερους καταναλωτές να κάνουν αγορές μέσω διαδικτύου. Παράλληλα, οι νεότερες γενιές δείχνουν μεγάλη εξοικείωση με τα ψηφιακά εργαλεία. Σε μια τέτοια αγορά, η μετάβαση στις αγορές μέσω chatbots μπορεί να γίνει ταχύτερα απ’ ό,τι φαντάζονται οι επιχειρήσεις. Οι μεγάλες αλυσίδες λιανικής, από τα σούπερ μάρκετ μέχρι τα ηλεκτρονικά καταστήματα τεχνολογίας, ήδη δοκιμάζουν συστήματα εξυπηρέτησης με τεχνητή νοημοσύνη, όμως η πρόκληση είναι πώς θα μετατρέψουν αυτά τα συστήματα σε κανάλια πωλήσεων.
Το ενδιαφέρον είναι ότι οι συνήθειες αλλάζουν πιο γρήγορα από τις στρατηγικές. Οι καταναλωτές δείχνουν έτοιμοι να ζητούν συμβουλές από μια μηχανή, να κάνουν σύγκριση τιμών και να βασίζονται στις προτάσεις της για να επιλέξουν προϊόν. Αντίθετα, οι περισσότερες επιχειρήσεις ακόμη κινούνται διστακτικά, περιμένοντας να διαμορφωθούν κανόνες και πρακτικές. Η εμπειρία του παρελθόντος δείχνει ότι όποιος περιμένει να δει τις «σίγουρες συνταγές» κινδυνεύει να μείνει πίσω.
Στον ορίζοντα διαφαίνονται ήδη πιο εξελιγμένα σενάρια, όπως η χρήση αυτόνομων «πρακτόρων» τεχνητής νοημοσύνης που θα μπορούν όχι μόνο να αναζητούν προϊόντα, αλλά και να ολοκληρώνουν την αγορά στο όνομα του χρήστη. Αν και προς το παρόν πρόκειται για τεχνολογίες σε αρχικό στάδιο, η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται ο κλάδος δείχνει ότι δεν θα αργήσουν να περάσουν στην καθημερινότητα.
Όλα αυτά συνθέτουν μια στιγμή μεγάλης μετάβασης για το λιανεμπόριο. Η αγορά δεν αλλάζει μόνο ως προς τα εργαλεία που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις, αλλά και ως προς τις ίδιες τις συνήθειες των καταναλωτών, οι οποίες αναμορφώνονται με πρωτόγνωρη ταχύτητα. Όπως οι μηχανές αναζήτησης έφεραν επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο βρίσκαμε προϊόντα και οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης άλλαξαν το μάρκετινγκ, έτσι και τα chatbots αναμένεται να επανακαθορίσουν τις αγορές τα επόμενα χρόνια.
Για τις επιχειρήσεις, χρειάζεται πειραματισμός, επενδύσεις και κυρίως ταχύτητα προσαρμογής. Οι καταναλωτές δεν θα περιμένουν, έχουν ήδη αρχίσει να αλλάζουν συνήθειες. Το ερώτημα δεν είναι αν το μέλλον των αγορών θα είναι «συνομιλιακό» και καθοδηγούμενο από την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά πότε θα γίνει η μεγάλη στροφή. Και η απάντηση φαίνεται να είναι… πολύ σύντομα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
