Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια κομβική φάση οικονομικής μετάβασης, καθώς το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μπαίνει στην τελική ευθεία υλοποίησης. Το πρόγραμμα, συνολικού ύψους περίπου 36 δισ. ευρώ, αποτελεί το μεγαλύτερο επενδυτικό εγχείρημα που έχει υλοποιήσει η χώρα στη σύγχρονη ιστορία της.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπενθυμίζει ότι όλες οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως τις 31 Αυγούστου 2026, τα τελευταία αιτήματα πληρωμής να έχουν κατατεθεί έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2026 και οι εκταμιεύσεις να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του ίδιου έτους, επισημαίνοντας ότι δεν προβλέπεται παράταση. Η επισήμανση αυτή αναδεικνύει τη σοβαρότητα της συγκυρίας. Σε πρόσφατη αξιολόγηση της Επιτροπής για την πρόοδο του NextGenerationEU σημειώνεται ότι οι επόμενοι μήνες είναι οι πιο απαιτητικοί από την έναρξη του προγράμματος.
Η ίδια έκθεση υπογραμμίζει ότι το ελληνικό σχέδιο σχεδιάστηκε ως απάντηση στην πρωτοφανή υγειονομική κρίση, αλλά εξελίχθηκε σε στρατηγικό εργαλείο με στόχο μια πιο ανθεκτική και μελλοντικά έτοιμη οικονομία. Παράλληλα, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η αναταραχή στις διεθνείς αγορές ενέργειας οδήγησαν στην ενσωμάτωση του κεφαλαίου REPowerEU, με επτά νέες μεταρρυθμίσεις και τέσσερις επενδύσεις που ενισχύουν την ενεργειακή ασφάλεια και τη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού. Το σύνολο των δράσεων του ελληνικού σχεδίου αποτυπώνεται σε 104 επενδυτικές παρεμβάσεις και 77 μεταρρυθμίσεις, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που καλύπτουν υποδομές ενέργειας και υγείας, ψηφιοποίηση υπηρεσιών, αστική αναζωογόνηση, υποστήριξη επιχειρηματικότητας και ενίσχυση των δεξιοτήτων. Η χώρα, μέσα από συνεχείς αναθεωρήσεις το 2023, το 2024 και τον Ιανουάριο του 2025, προσαρμόζει το επενδυτικό της αποτύπωμα στις νέες συνθήκες της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η πράσινη μετάβαση αποτελεί τη μεγαλύτερη επενδυτική προτεραιότητα του ελληνικού σχεδίου. Το 38% του προϋπολογισμού κατευθύνεται σε έργα που μειώνουν το ενεργειακό κόστος, ενισχύουν την ασφάλεια εφοδιασμού και υποστηρίζουν την παραγωγή καθαρής ενέργειας. Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις νησιών, η αποθήκευση ενέργειας, οι αναβαθμίσεις σε περισσότερες από 110 χιλιάδες κατοικίες, η αναβάθμιση δικτύων ύδρευσης και η αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης μέσα από δράσεις αντιπλημμυρικής προστασίας και αναδασώσεων αποτελούν μόνο μέρος των δράσεων που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Ο στόχος είναι να μειωθεί η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και να αναβαθμιστεί η ενεργειακή επάρκεια, τόσο σε νησιωτικές περιοχές όσο και σε αστικά κέντρα.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί τον δεύτερο κομβικό πυλώνα. Περίπου 21,4% των διαθέσιμων πόρων κατευθύνεται σε νέα συστήματα υψηλής ταχύτητας και σε ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες που διευκολύνουν πολίτες και επιχειρήσεις. Οι δράσεις για την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλη την κοινωνία και η υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω voucher τεχνολογικού εξοπλισμού επιδιώκουν να καλύψουν χρόνιες υστερήσεις στην παραγωγικότητα. Η αναβάθμιση των σχολικών υποδομών και των νοσοκομείων με τεχνολογικά εργαλεία βελτιώνει την ποιότητα ζωής και διευρύνει τις ευκαιρίες πρόσβασης σε υπηρεσίες.
Εξίσου κρίσιμος είναι ο τρίτος άξονας που αφορά την οικονομική ανθεκτικότητα και την κοινωνική συνοχή. Τα 17,7 δισ. ευρώ των δανείων του Ταμείου λειτουργούν ως κινητήριος δύναμη για ιδιωτικές επενδύσεις σε όλους τους κλάδους, με προτεραιότητα σε εκείνους που έχουν υψηλή προστιθέμενη αξία και συμβάλλουν στην απασχόληση. Παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας στοχεύουν στην ενίσχυση της πλήρους και ποιοτικής απασχόλησης, ενώ η δημιουργία περισσότερων από 23 χιλιάδων θέσεων σε δομές παιδικής φροντίδας διευκολύνει τη συμμετοχή των γονέων στον εργασιακό βίο.
Η ευρωπαϊκή εικόνα δείχνει ότι η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης προχωρά με διαφορετικές ταχύτητες.
Η ευρωπαϊκή εικόνα δείχνει ότι η υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης προχωρά με διαφορετικές ταχύτητες. Η Κομισιόν αναφέρει ότι, συνολικά, έχει εκταμιευθεί περίπου το 50% των διαθέσιμων πόρων, όμως η πρόοδος δεν είναι ομοιόμορφη. Η Πορτογαλία έχει ήδη πραγματοποιήσει πάνω από το 57% των έργων της, αξιοποιώντας την έγκαιρη διοικητική της προετοιμασία. Η Κροατία υπερβαίνει το 55%, με πλήρως ψηφιοποιημένο σύστημα παρακολούθησης. Αντίθετα, μεγάλες οικονομίες όπως η Ιταλία, με απορρόφηση κοντά στο 45%, αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις σε έργα μεταφορών και κοινωνικών υποδομών. Τα παραδείγματα αυτά αναδεικνύουν ότι η αποτελεσματικότητα δεν εξαρτάται αποκλειστικά από το μέγεθος του προγράμματος, αλλά από τον βαθμό ωρίμανσης των έργων, την τεχνική ικανότητα των φορέων και τη δυνατότητα έγκαιρης διόρθωσης αποκλίσεων.
Παρά τα σημαντικά βήματα, το μεγάλο στοίχημα παραμένει η ταχύτητα. Η Κομισιόν προειδοποιεί ότι ο ρυθμός των πληρωμών το 2025 έχει επιβραδυνθεί, ενώ ο όγκος των έργων που πρέπει να ολοκληρωθεί σε λιγότερο από δεκαοκτώ μήνες είναι πολύ μεγάλος. Η απορρόφηση ενισχύσεων χωρίς τα αντίστοιχα έργα δεν είναι επιλογή, καθώς τα αδιάθετα ποσά θα πρέπει να επιστραφούν.
Η ολοκλήρωση του σχεδίου θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό αν η ελληνική οικονομία θα μπορέσει να μεταβεί σε ένα πιο παραγωγικό, ανθεκτικό και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης. Η αξιοποίηση των πόρων αποτελεί μέσο και όχι αυτοσκοπό. Το ζητούμενο είναι δομικές αλλαγές που θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα, τις δημόσιες λειτουργίες και το επίπεδο ζωής. Το διακύβευμα είναι μακροπρόθεσμο και αφορά τη διαμόρφωση συνθηκών για σταθερή και ποιοτική ανάπτυξη.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
