Η συζήτηση για τη διαχείριση των απορριμμάτων έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια, καθώς η ανάγκη για προστασία των φυσικών πόρων και μείωση της ρύπανσης γίνεται πιο έντονη από ποτέ. Στο πλαίσιο αυτό αναδεικνύεται το Deposit Return System, ένας μηχανισμός που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις συσκευασίες μιας χρήσης. Γνωστό ως DRS, βασίζεται σε μια απλή αλλά ιδιαίτερα αποτελεσματική λογική. Ο καταναλωτής πληρώνει ένα μικρό ποσό επιπλέον κατά την αγορά εμφιαλωμένων προϊόντων, το οποίο επιστρέφεται όταν παραδίδει τη συσκευασία άδεια σε εξουσιοδοτημένο σημείο συλλογής. Με αυτό τον τρόπο, η συσκευασία αντιμετωπίζεται όχι ως απόρριμμα, αλλά ως πόρος που παραμένει σε κυκλοφορία.
Το DRS αλλάζει τη νοοτροπία στη διαχείριση υλικών. Αντί η συσκευασία να καταλήγει στον κάδο ή ακόμη χειρότερα στο περιβάλλον, επιστρέφει σε ένα οργανωμένο σύστημα που μπορεί να εξασφαλίσει υψηλής ποιότητας ανακύκλωση ή ακόμη και επαναχρησιμοποίηση. Η οικονομική παρότρυνση παίζει κρίσιμο ρόλο σε αυτήν την αλλαγή συμπεριφοράς, καθώς ενθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη προσπάθεια. Η καθημερινή συνήθεια μετατρέπεται σε θετική δράση και το αποτέλεσμα είναι άμεσα μετρήσιμο. Σε χώρες όπου το σύστημα εφαρμόζεται οργανωμένα, η επιστροφή συσκευασιών αγγίζει εντυπωσιακά ποσοστά. Η εμπειρία δείχνει ότι η συμμετοχή μπορεί να φτάσει ακόμη και στο 90%, πολύ υψηλότερα από τα επίπεδα που επιτυγχάνονται με συμβατικά συστήματα ανακύκλωσης.
Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα του DRS είναι η ποιότητα των υλικών που ανακτώνται. Οι συσκευασίες συλλέγονται ξεχωριστά, δεν επιμολύνονται από οργανικά απόβλητα ή άλλα υλικά και έτσι μπορούν να επανέλθουν στην παραγωγική διαδικασία με μεγαλύτερη ευκολία. Αυτό έχει διπλό όφελος. Αφενός αυξάνει την αξία των ανακυκλωμένων υλικών και μειώνει την ανάγκη χρήσης νέων πρώτων υλών. Αφετέρου ενισχύει την εφοδιαστική αλυσίδα κυκλικών υλικών, η οποία είναι κρίσιμη για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της Ευρώπης για τα επόμενα χρόνια.
Η εφαρμογή του συστήματος δεν περιορίζεται σε μια τεχνική λύση. Απαιτεί συντονισμό ανάμεσα σε πολλούς φορείς. Οι παραγωγοί που διαθέτουν προϊόντα σε συσκευασίες χρειάζεται να συμμετέχουν ενεργά στο σύστημα επιστροφής. Οι λιανέμποροι καλούνται να ενσωματώσουν σημεία συλλογής στα καταστήματά τους ή να συμβάλουν στη λειτουργία υποδομών επιστροφής. Η πολιτεία οφείλει να θεσπίσει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο λειτουργίας και να εξασφαλίσει ότι το σύστημα είναι προσβάσιμο, φιλικό και λειτουργικό για τους πολίτες. Η ευθύνη της ενημέρωσης του κοινού είναι εξίσου ουσιαστική.
Οι καταναλωτές πρέπει να γνωρίζουν πού επιστρέφουν τις συσκευασίες τους, ποια υλικά συμμετέχουν στο σύστημα και πώς επωφελούνται από αυτό.
Όπως σε κάθε αλλαγή, έτσι και στο DRS υπάρχουν προκλήσεις. Απαιτείται εκτεταμένη επένδυση σε υποδομές, από τις αυτόματες μηχανές ανάκτησης μέχρι το δίκτυο συλλογής και μεταφοράς των υλικών. Η οργάνωση της επιστροφής συσκευασιών σε διαφορετικού μεγέθους επιχειρήσεις, από μικρά παντοπωλεία μέχρι μεγάλες αλυσίδες, χρειάζεται ευελιξία και σαφείς κανόνες. Η προσαρμογή των ίδιων των συσκευασιών, ώστε να φέρουν ευδιάκριτο σήμα συμμετοχής στο σύστημα, αποτελεί μια τεχνική αλλά απαραίτητη προϋπόθεση. Παράλληλα, η επιτυχία του συστήματος εξαρτάται από την αποδοχή του από τους πολίτες. Εάν η πρόσβαση στα σημεία επιστροφής δεν είναι εύκολη και καθημερινή, η συμμετοχή μειώνεται αισθητά.
Όσες χώρες όμως προχώρησαν σε DRS έχουν ήδη δει θεαματικά αποτελέσματα. Οι δρόμοι, οι παραλίες και οι χώροι πρασίνου επιβαρύνονται λιγότερο από απορρίμματα συσκευασιών. Η πίεση για επέκταση των χώρων υγειονομικής ταφής μειώνεται. Η κυκλικότητα των υλικών αυξάνεται και η βιομηχανία βρίσκει περισσότερο υλικό για να παράγει νέες συσκευασίες από ανακυκλωμένο περιεχόμενο. Η εικόνα του προϊόντος που επιστρέφει στο σύστημα για να επαναχρησιμοποιηθεί, αντί να καταλήξει ως σκουπίδι, αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα περιβαλλοντικής υπευθυνότητας.
Για την Ελλάδα η προοπτική υιοθέτησης του DRS είναι ιδιαίτερα κρίσιμη. Η χώρα καλείται να επιτύχει υψηλότερα ποσοστά συλλογής και ανακύκλωσης, ειδικά στις πλαστικές φιάλες νερού και αναψυκτικών. Η απαίτηση για σταδιακή επίτευξη συλλογής σχεδόν όλων των πλαστικών συσκευασιών που κυκλοφορούν στην αγορά αποτελεί κίνητρο για την ταχύτερη υιοθέτηση ενός τέτοιου συστήματος. Επιπλέον, το DRS μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες, νέες θέσεις εργασίας και καινοτομία στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Το μέλλον της κυκλικής οικονομίας εξαρτάται από αλλαγές που αγγίζουν τον τρόπο που παράγουμε και καταναλώνουμε. Το Deposit Return System έρχεται να γεφυρώσει αυτό το χάσμα, δίνοντας στους πολίτες τη δυνατότητα να συμβάλουν ενεργά και καθημερινά στη βιώσιμη διαχείριση των πόρων. Η συσκευασία δεν αποτελεί πλέον το τέλος της διαδικασίας κατανάλωσης. Αντίθετα, γίνεται η αρχή ενός νέου κύκλου που ενισχύει το περιβάλλον και την κοινωνία.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
