Το μισθολογικό χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελεί μια από τις πιο σταθερές μορφές ανισότητας στη σύγχρονη εργασία.
Παρά τη θεσμική πρόοδο, τις δημόσιες συζητήσεις και τις δεκαετίες διεκδικήσεων, η πραγματικότητα των αριθμών δείχνει ότι οι γυναίκες συνεχίζουν να λαμβάνουν χαμηλότερες αποδοχές από τους άνδρες, συχνά σε θέσεις με παρόμοια προσόντα και ευθύνες.
Η διεθνής εικόνα
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι γυναίκες κερδίζουν κατά μέσο όρο περίπου 83 σεντς για κάθε δολάριο που λαμβάνουν οι άνδρες.
Από την πλευρά της, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας εκτιμά ότι το χάσμα κυμαίνεται γύρω στο 20%, ενώ το World Economic Forum προειδοποιεί πως, με τους σημερινούς ρυθμούς προόδου, η πλήρης σύγκλιση μπορεί να απαιτήσει ακόμη και έναν αιώνα.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, η διαφορά παραμένει γύρω στο 12%, αν και διακυμάνσεις υπάρχουν ανάλογα με τον κλάδο και την επαγγελματική διάρθρωση κάθε χώρας.
Η κατάσταση στην Ελλάδα σε σύγκριση με την Ευρώπη
Η ελληνική πραγματικότητα παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθώς το μισθολογικό χάσμα μπορεί να κυμαίνεται από 8,6% και να φτάνει έως και πάνω από 40%, ανάλογα με την περιοχή και τον κλάδο.
Ο μέσος όρος των περίπου 200 ευρώ λιγότερων μηνιαίως για τις γυναίκες αντικατοπτρίζει τη δομική αδυναμία της αγοράς εργασίας να προσφέρει ισότιμη αμοιβή για ισότιμη εργασία. Ακόμη και σε περιπτώσεις πλήρους απασχόλησης και αντίστοιχων αρμοδιοτήτων, η διαφορά παραμένει αισθητή και συχνά ανεξήγητη.
Οι βαθιές ρίζες του προβλήματος
Για να κατανοήσει κανείς το μισθολογικό χάσμα και τους λόγους που το προκαλούν αλλά και το συντηρούν, πρέπει να δει όλες τις αιτίες που το συνθέτουν.
Ένα μεγάλο μέρος δεν οφείλεται ακριβώς στο φύλο αλλά στην επαγγελματική διαστρωμάτωση καθώς οι γυναίκες πολύ συχνά επιλέγουν να εργάζονται συχνότερα σε τομείς που παραδοσιακά αμείβονται λιγότερο, όπως η εκπαίδευση, η υγεία και η κοινωνική φροντίδα. Από την άλλη, η μητρότητα και η φροντίδα της οικογένειας διακόπτουν συχνά την επαγγελματική τους πορεία, με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι ευκαιρίες για προαγωγές, εξειδικευμένες θέσεις και μπόνους.
Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και ο τύπος της απασχόλησης καθώς οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εργάζονται μερικώς ή με ευέλικτο ωράριο. Αν και αυτό προσφέρει ισορροπία, συνδέεται συνήθως με χαμηλότερες απολαβές και περιορισμένες προοπτικές ανέλιξης.
Ακόμη πάντως κι όταν εξισώνονται όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά (θέση, εκπαίδευση, εμπειρία), παραμένει ένα “ανεξήγητο” ποσοστό διαφοράς που οι ειδικοί αποδίδουν στην έμμεση διάκριση ή στη μειωμένη διαπραγματευτική ισχύ των γυναικών.
Οι κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες
Το μισθολογικό χάσμα δεν επηρεάζει μόνο το σημερινό εισόδημα των γυναικών αλλά πρόκειται για ένα φαινόμενο του οποίου οι οικονομικές του προεκτάσεις είναι μακροπρόθεσμες καθώς οδηγεί σε μικρότερες αποταμιεύσεις, μειωμένη οικονομική ανεξαρτησία και χαμηλότερες συντάξεις.
Σε κοινωνικό επίπεδο, το χάσμα συντηρεί την ανισότητα και ενισχύει τον κίνδυνο φτώχειας για τις γυναίκες, ιδίως μετά τη συνταξιοδότηση, ενώ για τις ίδιες τις επιχειρήσεις και τις οικονομίες, η υποαξιοποίηση του γυναικείου ταλέντου περιορίζει την παραγωγικότητα και την καινοτομία.
Προσεγγίζοντας τις λύσεις
Οι χώρες που έχουν μειώσει αισθητά το μισθολογικό χάσμα το έχουν καταφέρει μέσα από συνδυασμό πολιτικών και θεσμικών παρεμβάσεων. Η διαφάνεια στις αμοιβές αποτελεί εργαλείο-κλειδί καθώς όταν οι εταιρείες υποχρεώνονται να δημοσιοποιούν τις μισθολογικές διαφορές ανά φύλο, αναγκάζονται να εντοπίζουν και να διορθώνουν ανισότητες.
Η πρόσφατη ευρωπαϊκή οδηγία για τη διαφάνεια των αποδοχών αναμένεται να αναδιαμορφώσει τα συστήματα αξιολόγησης στην εργασία.
Σημαντικό βήμα είναι επίσης η ενίσχυση των δομών φροντίδας και των γονικών αδειών που απευθύνονται και στους πατέρες. Όσο η φροντίδα παραμένει αποκλειστικά γυναικεία ευθύνη, η επαγγελματική ανισότητα αναπαράγεται.
Η καλλιέργεια εταιρικής κουλτούρας που ενθαρρύνει την αξιοκρατία, τη συνεχή επιμόρφωση, την προώθηση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις και τη δίκαιη διαπραγμάτευση απολαβών αποτελεί επίσης κρίσιμο παράγοντα.
Η Ελλάδα μπροστά σε μια σημαντική ευκαιρία
Με βάση τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων του 2024, η Ελλάδα παραμένει αρκετά χαμηλά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, γεγονός που καταδεικνύει βαθιές δομικές αδυναμίες. Ωστόσο, αυτό σημαίνει επίσης ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο προόδου.
Με την εφαρμογή των νέων ευρωπαϊκών οδηγιών και με αυξανόμενη πίεση από την κοινωνία και τον ιδιωτικό τομέα, η χώρα μπορεί να σημειώσει γρήγορη και ουσιαστική βελτίωση.
Προς μια αγορά εργασίας χωρίς διακρίσεις
Το μισθολογικό χάσμα δεν αποτελεί απλώς ένα στατιστικό εύρημα, αλλά μια καθημερινή πραγματικότητα για χιλιάδες γυναίκες που προσφέρουν ισότιμα αλλά αμείβονται άνισα.
Η ανισότητα στις αμοιβές έχει πολύπλευρες προεκτάσεις
Η αντιμετώπισή του δεν αφορά μόνο την ισότητα των φύλων αλλά και την ποιότητα της δημοκρατίας, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και τη συνοχή της κοινωνίας.
Όσο γρηγορότερα μεταβούμε σε ένα σύστημα όπου η αμοιβή καθρεφτίζει αποκλειστικά την αξία και την προσφορά, τόσο πιο δίκαιη και ισχυρή θα γίνει η ελληνική οικονομία και τόσο πιο κοντά θα έρθει η κοινωνία στο να θεωρηθεί πραγματικά ισότιμη.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
