Η Shein, η κινεζική εταιρεία που έχει κατακτήσει την αγορά της ταχείας μόδας με τις χαμηλές τιμές και τις συνεχείς εκπτώσεις, βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο μιας μεγάλης διαμάχης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οργανώσεις καταναλωτών από 21 διαφορετικές χώρες προχώρησαν σε κοινή καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητώντας να ληφθούν μέτρα για τον τρόπο με τον οποίο η εταιρεία προωθεί και πουλά τα προϊόντα της. Ο λόγος; Οι οργανώσεις αυτές κατηγορούν τη Shein ότι χρησιμοποιεί παραπλανητικές και ψυχολογικά πιεστικές τεχνικές που οδηγούν πολλούς καταναλωτές, ιδιαίτερα τους νέους, σε υπερκατανάλωση, με οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος.
Η κεντρική καταγγελία κατατέθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Καταναλωτών (BEUC), ο οποίος συνέλεξε αναφορές και παραδείγματα από χώρες-μέλη και συνέταξε έναν φάκελο 29 σελίδων. Στο έγγραφο αυτό περιγράφονται μια σειρά από πρακτικές που, σύμφωνα με τους καταγγέλλοντες, σκοπίμως επηρεάζουν τη συμπεριφορά των καταναλωτών, ενθαρρύνοντάς τους να αγοράζουν χωρίς πραγματική ανάγκη και χωρίς δεύτερη σκέψη.
Μεταξύ των πρακτικών αυτών περιλαμβάνονται χρονόμετρα που εμφανίζονται στις οθόνες των χρηστών και δημιουργούν αίσθηση επείγοντος, προειδοποιήσεις για «χαμηλή διαθεσιμότητα» προϊόντων, αλλά και φράσεις όπως «θα το χάσεις αν δεν το πάρεις τώρα» που δημιουργούν την εντύπωση μοναδικής ευκαιρίας. Χρησιμοποιείται, επίσης, το λεγόμενο “confirm shaming”, δηλαδή η ψυχολογική πίεση μέσω διατύπωσης μηνυμάτων όπως «όχι, δεν θέλω να επωφεληθώ από την προσφορά» όταν ο χρήστης προσπαθεί να απορρίψει μια επιλογή. Όλα αυτά, λένε οι οργανώσεις, δεν είναι απλώς έξυπνο μάρκετινγκ, αλλά χειραγώγηση.
Ο BEUC καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει δράση. Ζητά από τη Shein να προσκομίσει αποδείξεις ότι οι πληροφορίες που παρέχει στους πελάτες της – π.χ. σχετικά με εκπτώσεις ή αποθέματα – είναι ακριβείς και αληθινές. Σε διαφορετική περίπτωση, ζητείται να απαγορευτούν τέτοιου είδους τακτικές σε όλες τις αγορές της Ευρώπης. Πρόκειται για μια προσπάθεια να τεθούν όρια στην ανεξέλεγκτη εξάπλωση του μοντέλου της fast fashion, που συχνά λειτουργεί εις βάρος του καταναλωτή.
Η Shein, από την πλευρά της, απορρίπτει τις κατηγορίες. Σε δήλωσή της αναφέρει ότι έχει απευθυνθεί στον BEUC για διάλογο, αλλά δεν έχει λάβει απάντηση. Εκφράζει απογοήτευση που δεν της δίνεται η ευκαιρία για διάλογο με τον BEUC και τονίζει πως η ανάπτυξή της στην ευρωπαϊκή αγορά γίνεται σε πλήρη συμμόρφωση με τη νομοθεσία. Παράλληλα, δηλώνει πως βρίσκεται ήδη σε επικοινωνία με εθνικές αρχές και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο να επιβεβαιώσει τη συμμόρφωση των δραστηριοτήτων της με τους κανόνες της ΕΕ.
Ωστόσο, η συζήτηση δεν σταματά στις παραπλανητικές πωλήσεις. Οι οργανώσεις καταναλωτών στρέφουν το βλέμμα και στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα της Shein. Το επιχειρηματικό μοντέλο της εταιρείας βασίζεται στην ταχύτητα, όπου νέα ρούχα κυκλοφορούν σχεδόν καθημερινά, με στόχο να καλύψουν τις τελευταίες τάσεις, σε απίστευτα χαμηλές τιμές. Αυτό ενθαρρύνει την αγορά ρούχων που πολλές φορές φοριούνται μία ή δύο φορές και μετά πετιούνται. Η υπερπαραγωγή ρούχων σε τόσο μεγάλες ποσότητες έχει τεράστιο κόστος για το περιβάλλον, τόσο σε επίπεδο κατανάλωσης φυσικών πόρων όσο και στη ρύπανση που προκαλείται.
Η παρέμβαση του BEUC έρχεται να προστεθεί σε έρευνα που ήδη διεξάγει η Κομισιόν σε συνεργασία με το Δίκτυο Συνεργασίας για την Προστασία των Καταναλωτών (CPC). Η έρευνα αυτή έχει ξεκινήσει εδώ και τέσσερις μήνες, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Gurdian, και έχει εντοπίσει μια σειρά από πιθανές παραβιάσεις του ευρωπαϊκού δικαίου. Συγκεκριμένα, έχει γίνει λόγος για ψευδείς εκπτώσεις, ανακριβείς ετικέτες προϊόντων και πιεστικές πρακτικές προώθησης. Οι αρμόδιες αρχές έχουν ήδη ενημερώσει τη Shein για τα προβλήματα αυτά και ζητούν άμεση συμμόρφωση. Αν η εταιρεία δεν προχωρήσει στις απαραίτητες αλλαγές, η ΕΕ εξετάζει την επιβολή αυστηρών προστίμων.
Η συζήτηση που έχει ξεκινήσει τώρα στην Ευρώπη είναι ίσως το πρώτο μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση ενός αυστηρότερου ελέγχου των online επιχειρήσεων. Αν θέλουμε πιο δίκαιες, ασφαλείς και υπεύθυνες αγορές, η διαφάνεια και η προστασία των καταναλωτών πρέπει να μπουν σε προτεραιότητα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
